شىننۇڭنىڭ ءتۇرلى شوپ-دارىلەردى زەرتتەۋى
بۇرىنعى زاماندا ياندي دەيتىن جەر قۇدايى بولعان. ول ادامداردى وتە جاقسى باسقاردى. ءار ايدىڭ بەسىنشى كۇنى اسپان قۇدايى جەرگە جاڭبىر جاۋعىزادى، ونى «سين ءۇي» دەپ اتايدى. ونىنشى كۇنى تاعى دا جاڭبىر جاۋعىزادى، ونى «گۋ ءۇي» دەپ اتايدى. ون بەسىنشى كۇنى تاعى ءبىر جاڭبىر جاۋعىزادى، ونى «ءشى ءۇي» دەپ اتايدى. الەمدە ءبارى وتە جاقسى، زامان تىنىش بولادى. ادامدار يانديگە وتە رازى بولىپ، ونى شىننۇڭ دەپ تە اتاپ كەتەدى.كەيىننەن تابيعات بۇزىلىپ، ادامداردىڭ تۇرمىسى ناشارلاپ، جۇرت اراسىندا جۇقپالى اۋرۋ تارايدى، اۋرۋدى توقتاتاتىن ءدارى تابا الماي ادام قىرىلا باستايدى. بۇل جاعدايدى كورگەن شىننۇڭ قاتتى ازاپتانىپ، الەمدى ارالاپ ءتۇرلى شوپتەردەن ءدارى ىزدەۋگە بەل بۋادى. كۇن-تۇن دەمەي تاۋ اراسىندا ءجۇردى، بوراندا تاماقتانىپ، دالادا ۇيىقتاپ، مىڭداعان قيىنشىلىقتى باسىنان وتكىزدى. ول ەكى جاق يىعىنا ۇلكەن دوربا كوتەردى. جەۋگە جارايتىن نارسە تاپسا، سول جاق يىعىنا سالادى، ونى حالىققا تاراتادى. ءدارى بولاتىن بولسا، وڭ جاق يىعىنا سالىپ، ساقتاپ وتىردى. كوپتەگەن قاۋىپتەردەن وتكەن شىننۇڭ ىستىقتى باساتىن حۋاڭلياڭدى، ىسىكتى قايتاراتىپ، اۋرۋدى باساتىن ءچۋانسينلياڭدى، وكپەنى تازارتاتىن، باۋىر اۋرۋىن ەمدەيتىن گانساودى، جوتەلدى، سۋىق ءتيۋدى باساتىن دزياڭ سياقتى كوپتەگەن دارىلەردى تابادى. ءارى ولاردىڭ اتتارى مەن قانداي اۋرۋعا قولداناتىنىن بامبۋكقا جازىپ، بەلگىلەپ وتىردى. سوڭىندا شىننۇڭ سول جاق دورباسىنان 47000 ازىق، وڭ جاق دورباسىنان 39800 ءتۇرلى ءشوپ-دارى جينالادى.
ءبىر كۇنى شىننۇڭ ۇلكەن ءبىر دوربا ءشوپ-دارى تەرىپ، جۋان اعاشتىڭ تۇبىنە كەلىپ، قازان اسىپ، بۇلاق سۋىن قۇيىپ، ءشوپ-دارىنى قايناتپاقشى بولادى. سۋ قايناعان سوڭ ول قاقپاعىن اشىپ، ءشوپ-دارىنى قازانعا سالماقشى بولعاندا كەنەتتەن اعاشتىڭ جاپىراعى قازاننىڭ ىشىنە ءتۇسىپ كەتەدى. بىرتىندەپ ءبىر جاقسى ءيىس شىعادى. شىننۇڭ جاپىراقتى ءسۇزىپ الىپ، اۋزىنا سالىپ اقىرىنداپ شايناپ، ءدامىن تاتادى. ول اششى جاپىراقتىڭ ىشىندە ءبىرتۇرلى ادەمى ءيىستىڭ بار ەكەنىن بايقايدى. ول ءشولدى باسادى، ىشكە جۇتىپ جىبەرسەڭ، ادامنىڭ ءىش قۇرىلىسىن تازالايدى. شىننۇڭ بۇل جاپىراقتى «سھا» (شاي) دەپ اتادى. كەيىن ول شوپتەردىڭ ءدامىن تاتىپ ءجۇرىپ ۋلانعاندا وسى شايمەن ۋدى قايتارعان ەكەن.ءبىر جولى ول اسپانمەن تىلدەسكەن اسۋ بەرمەس الىپ اسقار تاۋعا كەز بولادى. شىننۇڭ سول كەزدە قاتتى قينالىپ تۇرىپ، شىرماۋىقتارعا كوزى تۇسەدى. ونىڭ باسىنا بىردەن وي كەلەدى. ول شاكىرتتەرىنە اعاشتاردى كەسىپ، شىرماۋىقتارمەن بايلاپ، ساتى جاساۋعا بۇيىرادى. سوعان ولار ءبىر جىل ۋاقىت جۇمسادى. بيىكتىگى 365 تەپكىشەك ساتى جاسادى. ونى تاۋعا سۇيەپ قويىپ، سول ارقىلى ورمەلەپ، تاۋدىڭ باسىنا شىعادى. كەيىنگى ادامدار وسى ادام باسپاعان ورماندى «شىننۇڭ ساتىسى» دەپ اتادى. ول قازىرگى حۋبەي پروۆينسياسىنىڭ باتىس جاعىنداعى چانجياڭ وزەنى مەن ححانشۋەي وزەنى ورتاسىندا ورنالاسقان. ورماندا 1200-دەن اسا دارى-وسىمدىكتەر وسەدى.
مەيىرىمدى شىننۇڭ ءومىرىن حالىققا ارنادى. ءبىر كۇنى ول سارى گۇل اشىپ تۇرعان ءشوپتى بايقاپ، ونىڭ كۇلتەشەسىنىڭ ءبىرى اشىلىپ، ءبىرى جابىلىپ تۇرعانىن بايقاپ، قىزىق كورىپ، جۇلىپ الىپ، اۋزىنا سالىپ، ءدامىن كورمەكشى بولادى. ول شوپتە ۋ بار ەكەنىن كىم ءبىلسىن، ول وسىدان كوز جۇمادى. اڭىز بويىنشا، ول ءوزىنىڭ ىشەگىنىڭ ۋلانعاننان بولەك-بولەك ءبولىنىپ كەتكەنىن كورىپ، ۋدى قايتاراتىن شايدى ىشكىسى كەپ، ۇلگەرمەي قالادى. كەيىن بۇل ۋلى ءشوپ زەرتتەلىپ، «گوۋۆەن» (ىشەك كەسەتىن ءشوپ) دەپ اتالىپ كەتەدى. بۇل ءشوپ حالىق جاقسى كورەتىن شىننۇڭنىڭ ءومىرىن قيدى، ادامداردى قايعىعا قالدىردى.
شىننۇڭنىڭ ءتۇرلى شوپتەر تۋرالى جازعان ەستەلىگىمەن شىننۇڭنىڭ «ءبىنساو» دەگەن كىتابى شىقتى. ىشىندە 365 ءتۇرلى ءشوپ-دارى تۋرالى جازىلعان. سونىمەن بىرگە بۇل شوپ-دارىلەردىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن تۇسىندىرگەن جانە وندا شوپتەردى قولدانۋ جولى مەن پايداسى تولىق جازىلعان. وسى كىتاپ قىتايدىڭ شوپ-دارىلەرىن زەرتتەۋدىڭ نەگىزىن قالادى. سوندىقتان شىننۇڭدى قىتايلار «شوپ-دارىلەر اتاسى» دەپ اتايدى.
You Might Also Like
