شوپەننىڭ جۇرەگى
جۇرتتىڭ كوبىنە اقىل بەرىلگەنىمەن، جۇرەك بارىنە بىردەي بەرىلمەگەن.
باۋىرجان مومىش ۇلى
سىرلى سازداردىڭ قۇشاعىندا جۇرگەن شوپەن العاش رەت عاشىق بولىپ قالدى. كومپوزيتوردى تارتىمدىلىعىمەن وزىنە باۋراعان بۇل ارۋدىڭ ەسىمى — كونستانسيا بولاتىن. الىپ-ۇشقان شوپەننىڭ سەزىمنىڭ تەرەڭدىگى سونشالىق، كونستانسياسىز بولاشاعىن كوز الدىنا ەلەستەتە المادى. ەكى جاستىڭ ۇيلەنۋى ءۇشىن مول قاراجات كەرەك ەدى. شوپەن قارجى تابۋ ماقساتىمەن ۆەنادان پاريجگە اتتاندى. پاريجدە اۋقاتتى ءبىر وتباسىنىڭ بالالارىنا مۋزىكادان ءدارىس بەرگەن ول، الىستان ماحابباتىن ۇنەمى ساعىنىشپەن ەسكە الىپ، حات جازۋمەن بولدى. «سۇيىكتىم، ءوزىڭ سىيلاعان جۇزىگىڭ قولىمدا. ءدال ءقازىر جۇزىگىمدى ءسۇيىپ، وزىڭە حات جازۋدامىن. بىلەسىڭ بە، مەنىڭ جۇرەگىم سەنىڭ تازا وت-جالىنىڭنان قۋات الادى. ءبىز جاستىق شاعىمىزدىڭ ەڭ باقىتتى كەزەڭىندە تۇرمىز. ۇلبىرەگەن نازىك گۇلدەردە — سەنىڭ ءيسىڭ، سىلدىراپ اققان بۇلاقتا — سەنىڭ كۇلكىڭ. مەنىڭ جان دۇنيەمدى سەنىڭ بار بولمىسىڭ بيلەپ العان. وزىڭە دەگەن عاشىقتىق سەزىمىم شەكسىز. جۇرەگىمدەگى وسى جالىندى سەن سوندىرمەيدى عوي دەپ سەنەمىن».
امال نە، ىستىق سەزىمگە تولى حاتتار جەلگە ۇشتى. شوپەندى ۇزاق كۇتۋگە شىداماعان كونستانسيا زەرگەرلىك بۇيىمدار دۇكەنىنىڭ يەسىنە تۇرمىسقا شىعىپ كەتتى. مۇنى ەستىگەن شوپەن سۇيىكتىسىنىڭ انتىن بۇزعانىنا ىزا بولدى. «شىركىن، كوپ اقشام بولعانىندا عوي، كونستانسيا مەندىك بولار ەدى»، — دەپ قايعىردى. ءساتسىز ماحابباتىنىڭ ازابى مەن كۇيىگىنەن كوپكە دەيىن ارىلا المادى. راۋشان گۇلدەرى ءۇزىلىپ، قولىندا تىكەنى قالدى. جالعىزدىق پەن مۇڭنىڭ قۇرىعىنان قۇتىلۋ وڭاي بولمادى.
كەنەت... ءبىر كۇنى مارياننا ەسىمدى بويجەتكەندى كەزىكتىردى. سەزىمىن كونستانسيامەن بىرگە ءولدى دەپ ويلاپ جۇرگەن ول ەندى مۋزىكامەن شىنداپ اينالىسىپ، كومپوزيتور رەتىندە اتاق-داڭقى شارىقتاي تۇسكەن كەزى ەدى بۇل. شوپەن ومىرىنە جارىق ساۋلە كىردى. مارياننا ونىڭ شابىتىن وياتۋشى كۇش، ارمانىنا اسىقتىرۋشى كوكتەگى جۇلدىزداي اسەر ەتتى. ماحاببات وتىنىڭ ۇشقىنى ورتەگەن كەزدە ونىڭ جۇرەگىنە بۇكىل الەم سىيىپ كەتكەندەي ەدى. ايگىلى شىعارمالارى مەن دەمەۋشىلەرىنىڭ ارقاسىندا داۋلەتى دە تولىعا ءتۇستى. مارياننا مەن شوپەنگە تەك نەكەگە تۇرىپ، وتاۋ قۇرۋ عانا قالدى. جولساپارلار ونىڭ بەتىن درەزدەنگە بۇردى. سونداعى ءبىر اۋقاتتى وتباسىنىڭ بالالارىنا مۋزىكادان ءدارىس بەرۋگە بىرنەشە ايعا شاقىرتۋ الدى. ەڭبەكاقىسى — قوماقتى اقشا بولعاندىقتان شوپەن قۋانا كەلىستى. ۇيلەنۋ تويى كەيىنگە شەگەرىلدى.
پاريجگە قايتا ورالعاندا شوپەن سۇمدىق حابار ەستىدى. ونىڭ جۇرەگى توقتاپ قالعانداي بولدى. قالىڭدىعى گرافپەن تۇرمىس قۇرىپ كەتكەن ەدى. كومپوزيتور مەن گراف. ونەر مەن اقشا. ماحاببات پەن ساتقىندىق. شوپەننىڭ ماحابباتتاعى ەكىنشى ساتسىزدىگى ول ءۇشىن ولىممەن تەڭ بولدى. ومىردە ماحابباتتان گورى اقشانىڭ بيىك تۇراتىنىنا قىنجىلدى. مارياننانىڭ وپاسىزدىعى جۇرەگىن جارالاعانىمەن قويماي، ونىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دە ەسەڭگىرەتىپ كەتتى. ول ۋايىم تۇڭعيىعىنا باتىپ بارا جاتتى. «ەشقاشان دا ماحابباتقا ءۇمىت ارتپاۋ كەرەك. ءۇمىت دەگەندى جويۋ كەرەك. وسى كورگەن ازابىمنىڭ ءبارى — ءۇمىتتىڭ ارقاسىندا بولدى»، — دەپ كۇرسىندى.
اۋا رايى بۇزىلىپ، جاۋىن جاۋىپ تۇرعان بولاتىن. شوپەن كۇڭگىرت بولمەدە تەڭسەلىپ ءجۇرىپ، بويىن جاۋلاعان مۇڭدى قۋۋ ءۇشىن ءبىر جاققا بارعىسى كەلدى. قايدا ەدى؟ گرافينيا بەنەتتا ۇيىندەگى جيىنعا شاقىرىلعانى ەسىنە ءتۇستى. ويلانباستان تەز كيىندى دە، سول جەرگە اتتاندى. گرافينيانىڭ مەيماندار ۇيىندە كوڭىلدى قاۋىمدى جولىقتىردى. شوپەن كۇيساندىققا جاقىن كەلدى دە، جانىن بيلەگەن ءبىر اۋەندى ويناي باستادى.
ول ءوزىنىڭ اۋەندى ەرتەگىسىن اياقتاپ، كوزىن جوعارى كوتەرگەندە، و، عاجاپ! ونىڭ الدىندا ۇستىندە اسەم زەرمەن ورنەكتەلگەن، ۇزىن ەتەگى جەرگە سۇيرەتىلگەن قىزىل كويلەك كيگەن بەيتانىس بويجەتكەن تۇردى. مويىنا ءبىر قاتار ءىنجۋ مونشاعىن تاعىپ العان. قىپشا بەلى قىناي بۋىلعان. ۇلكەن قارا كوزدەرىنە تولقىندى قارا شاشى جاراسا قالعان. سىرت سىمباتىنا قاراعاندا ول باعالاۋعا تۇرارلىق ەدى.
بيكەش كۇلىمسىرەپ: — نەگە توقتالىپ قالدىڭىز، كوڭىلدى اۋەن ويناڭىزشى، كوڭىلدىرەك، — دەدى جانىنىڭ ىشكى جالىنىن جاسىرا الماعان ىنتازار كوڭىلمەن. شوپەننىڭ سۇلۋ جۇزىندە قىزعىلت اراي جۇگىرىپ ءوتتى. سۇيرىكتەي اپپاق ساۋساقتارى كۇيساندىق بەتىندە جورعالاي جونەلدى. ويناقى، كوڭىلدى اۋەن بولمە ءىشىن نۇرلاندىرىپ جىبەرگەندەي. سول كەشتە شوپەن ەرەكشە كوڭىلدى بولدى. ۇشقىر ويىمەن، اقىلدى سوزدەرىمەن، نازدى قىلىعىمەن، سۇيكىمدى كەلبەتىمەن شوپەننىڭ جانىن تەز باۋراپ العان بۇل سۇلۋ — جورجزوندا بولاتىن.
ەرتەسىنە ەكەۋى الما باعىندا وڭاشا كەزدەستى. قىز قولىن سوزدى. جىگىت قىزدىڭ قولىن قىستى. سوسىن بىر-بىرىنە كۇلىمسىرەي قارادى. ىستىق قۇشاقتار ايقاسا كەتتى. مۇنى سوڭى ەكەۋىنىڭ قوسىلۋىنا اكەلىپ سوقتى. ولار ون جىلداي بىر-بىرىنە سەرىك بولدى. بۇل ارۋ شوپەننىڭ شىعارماشىلىعىنا وڭ اسەرىن تيگىزدى. ءۇمىتى جانىپ، سەنىمى ارتتى. جىگەرىنە جىگەر، شابىتىنا شابىت قوسىلدى. شىعارماشىلىعى شارىقتاۋ شىڭىنا جەتتى. شوپەنگە شابىتتى شاق سىيلاعان بۇل ايەل سۇلۋ عانا ەمەس، اقىلدى بولعان سياقتى دەپ ويلاۋعا تۋرا كەلەر. ول ايەل جاي ايەل ەمەس، تابيعاتىنان وت مىنەزدى، قىزۋقاندى، دارىندىلىعىمەن تانىمال جازۋشى بولاتىن.
ءبارى اياق استىنان بولدى. شوپەن اۋىرىپ قالدى. ونىڭ بويىنان بەزگەك اۋرۋىنىڭ العاشقى بەلگىلەرى بىلىنە باستاعان كەزدە، تاكاپپار جورجزوندا حانىم ءتىپتى وزگەرىپ كەتتى. وسى ساتتە ونىڭ بويىنداعى ءبىر مىنەزى اشىلدى. ول شوپەننەن اينىدى. شوپەننىڭ اپتالاپ توسەك تارتىپ، سىرقاتتانىپ جاتقانى ىزاسىن كەلتىردى. «وسىنداي ءوزى سىرقات، ەرتەڭى بەيمالىم سورلى ادامدا قانداي ماحاببات بولماق؟ مەنىڭ كەلبەتىم دە، كۇش-قايراتىم دا سەنەن ەكى ەسە كۇشتىرەك قوي!» — دەپ شوپەننىڭ جانىن جەۋدەن راحاتتاندى. ونىمەن قويماي شوپەننىڭ اۋرۋ ءحالىن سۋرەتتەپ، السىزدىگىن تابالاعانداي شىعارمالار جازىپ، جارىققا شىعارا باستادى. «دۇنيەدەگى السىزدىك دەگەن ول — ءالى قۇرىعان ەركەك قوي» دەگەن ساركازمگە تولى دۇنيەلەرى كوپشىلىك اراسىنا تاراپ جاتتى. شوپەن جالىنىشتى جانارىمەن: «سەنى سۇيەم عوي، مەنى تاستاماشى، كەتپەشى»، — دەپ سويلەپ جاتتى. ول سۇيىكتىسىنىڭ سەزىمى ءوزىنىڭ سەزىمىندەي نازىك ەمەس، تىم دورەكى ەكەنىن سەزىنگەندە قاتتى كۇيىندى. سوندا دا ودان ايرىلعىسى كەلمەدى، ءبىراق جورجزوندا كەكەسىنمەن ونىڭ ەسىگىن تەۋىپ شىعىپ، اۋلاققا قاشتى.
شوپەن ۇمىتىنە تاعى سەندى. ءۇمىتى الداندى. تاعى دا قارا تۇنەك ورنادى. تاعى دا تاعدىردىڭ جازۋىمەن شوپەن جالعىز قالدى. بۇدان كەيىن ول سالقىنقاندىلىققا بوي ۇرىپ، قالىڭ ويلارعا شومۋمەن بولدى.
ءبىر كۇنى ونىڭ ەسىگىنەن جۇرەگىن قولىنا ۇستاعان، شوپەننىڭ تالانتىنا تابىنۋشى مارسەلينا اتتى ۇكىدەي ارۋ كەلىپ كىردى. شوپەن ونى شاقىرۋسىز قوناقتاي قابىل الدى. ءومىرىنىڭ اقىرىنا دەيىن ادال، سۇيىكتى قامقورشىسى بولا العان بۇل بيكەشتىڭ قارابايىرلىعى سونشالىقتى، شوپەننىڭ شىعارمالارىن تۇسىنبەك تۇگىلى، ونىڭ جۇرەگىندەگى سۇراپىل داۋىلدى سەزبەدى. كوزىنەن سىرىن وقي المادى. كۇلكىسىن تۇسىنبەدى. شوپەن ونى: «مەنىڭ ىزىڭداعان قارا شىبىنىم»، — دەپ اتادى. «ىزىڭداعان قارا شىبىن» ونىڭ تەرەڭدە كومۋلى جاتقان جانىن وياتا المادى. شوپەن ءومىرىن مۋزىكاعا ارنادى. الەم ءسۇيىپ تىڭدايتىن اتاقتى ۆالس، سوناتا، ەتيۋد جانرىنداعى شىعارمالارى دۇنيەگە كەلدى. جاڭا شىعارمالارى ونىڭ اتاق-داڭقىن اسپانداتتى.
بىردە ءبىر جيىنداعى كەشكى اسقا شوپەن دە ارنايى شاقىرىلعان-دى. شوپەن مۇندا جينالعان قاۋىمنىڭ ىستىق ىقىلاسى مەن ءىلتيپاتىنا بولەندى. كەنەت، كوزى تانىس ادەمى جاناردى شالىپ قالدى. ءيا، بۇل — جورجزوندا بولاتىن. الدە وكىنىش، الدە تاڭدانىس، الدە ماحاببات پا، كىم ءبىلسىن، ول قۋانىشتان ءجۇزى البىراپ شوپەنگە قاراي جۇگىردى. شوپەننىڭ ءوڭى شۇبەرەكتەي قۋارىپ كەتتى. الاسۇرعان جۇرەگى مەن جانارىنا كەلىپ قالعان جالعىز تامشى جاستى جاسىرۋ ءۇشىن تەرىس اينالىپ بۇرىلدى دا، ۇيدەن شىعىپ جۇرە بەرگەن. جانىن كوڭىلسىزدىك بيلەگەن شوپەن كۇزگى كەشتىڭ سالقىندىعىن دا سەزبەدى. جەر، جەر، جەرگە قارادى اياعىنىڭ استىنا. سارعايعان جاپىراقتار جەردە شاشىلىپ جاتتى. تاباندارمەن تاپتالعان ءتىلىم-تىلىم جاپىراقتار شوپەننىڭ ءوز جۇرەگىنە ۇقساپ كەتكەندەي بولدى. جانىن ءبىر مۇڭدى ساز بيلەدى. تەزىرەك كۇيساندىعىنا جەتكەنشە اسىقتى...
P.S. پولياك حالقىنىڭ پاريجدە ءومىر سۇرگەن ۇلى كومپوزيتورى شوپەن: «ولگەنىمدە جۇرەگىمدى ۆارشاۆاعا جەرلەڭدەر»، — دەپ امانات قالدىرعان. تالانتقا باس ءيىپ، تاعزىم ەتكەن حالىقتىڭ بۇل ءوتىنىشتى ادال ورىنداعانى انىق. ۆارشاۆاداعى حالىقارالىق اۋەجاي شوپەن اتىمەن اتالادى. شوپەن مۇراجايى، شوپەن اتىنداعى دەمالىس الاڭى دا وسى قالانىڭ كورىكتى جەرىندە ورنالاسقان. بۇل الاڭدا شاحمات تارىزدەنىپ ورىلگەن اسەم گۇلزارلار بار. ال شوپەننىڭ اسىل جۇرەگى كوستولدە (كاتوليكتەر شىركەۋىندە) جەرلەنگەن. دەمالىس الاڭىنداعى شوپەن ەسكەرتكىشىنىڭ جانىنا بارعان حالىق ونىڭ ولمەس شىعارمالارىنىڭ سازىن تىڭداپ، رۋحاني ءلاززات الادى. شوپەن شىعارمالارىن ورىنداۋشىلار ءۇشىن بۇل جەردە كونكۋرستار وتكىزىلىپ تۇرادى ەكەن.
You Might Also Like
-
قالانىڭ سىرتىندا، جولدىڭ ءدال بويىندا ساياجاي تۇراتىن ەدى. ءسىز، بالكىم ونى كورگەن دە شىعارسىز؟ ساياجايدىڭ الدىندا سىرلانعان اعاش شارباقپەن قورشالعان شاعىن ب ا ق تا بار ەدى.
-
جەم بويىنا قونعان ەل كەشقۇرىم دۇبىرلەسىپ قالدى. اسىرەسە، تورەمۇرات باتىردىڭ وتاۋى جانىنداعىلار اڭگىمەنىڭ كورىگىن قىزدىرا تۇسەدى.
