سولاي، ۇلىم
كەمپىر قۇلاشتاپ سالىپ-سالىپ قالادى. ساباۋدىڭ بۇتاق تۇستارىندا عانا قوڭىرايعان قابىعىن تىرناعىمەن ءالسىن-السىن سىدىرىپ تاستايدى. تال بويىنداعى جارقىنشاق، قابىق، بۋىن بىتكەن تۇگەل ءىلىپ، شاشىپ ءبىتتى: ءۇيدىڭ ءىشى تۇتە-تۇتە. ساندىق قىرى، كەرەگە كوكتەرىنە جابىسقان ءجۇن شوكىمدەرى بوزعىلدانا ۇلبىرەيدى. سودان شىعار، ەكى قانات كەرەگەنى يتارقالاي سالعان كونە قوس جەل ءۇپ ەتسە ۇشىپ كەتەردەي جەڭىل سەزىلەدى.
كەمپىر ساباۋىن تۋلاققا تاستاپ جىبەرىپ، سارقىلا ءتىل قاتتى:
— سوندا ناعىل دەيسىڭ و سورلىعا؟
كەلىنشەك بۇ سىندى تۋرا سۇراقتىڭ ءتۇبى ءبىر قويىلارىن كۇتپەدى مە الدە ءدال، ناقتى جاۋاپ ىزدەپ ويلانعانى ما — بەيمالىم، ايتەۋىر اۋىزىنداعى ءسوزدىڭ سوڭىن ءبىر كۇرسىنىپ جۇتا سالدى. سونسوڭ مەن ايتارمىن-اۋ، اتتەڭ، سەن تۇسىنبەيسىڭ عوي دەگەن كەيىپتە شىناشاقتاي قارا كەمپىرگە ساقتانا، سەنىمسىزدەۋ كوز تاستادى. ءبىراق نازارى توقتاعان جوق. اياداي قوستىڭ ءار زاتىن ءبىر شولىپ، قىدىرىپ الا جونەلدى. تەك ەشتەڭەنى كورگەن، تۇستەپ تانىعان سىڭايى، بەتىنەن ەشقانداي بەلگى بىلىنبەدى. الگى ساۋالعا جاۋاپتى اياعىمەن ىزدەپ تاباتىنداي، قوپالى جەردىڭ اق باۋىر سۇر جىلانى سۋماڭداپ كىرىپ-شىعا بەردى. سۋسىلداپ سويلەگەندە ەرىنى ەرىنىنە جۇقپايدى. كەنەت تۇرا قاپ مىقىن تايانا:
— مەن ەشتەڭە دەمەيمىن، — دەدى.
— ال، — كەمپىر ساباۋىن كوتەرگەن قالپى، شالقايىپ الدى، قارسىسىنداعى ەكى سۇرقاي جانارعا شۇڭىرەك جالعىز كوزىنىڭ كۇللى ءزارىن ءبىر-اق قۇيىپ جىبەرگەن سىقىلداندى؛ كەلىنشەك ۇزىن، قويۋ كىرپىكتەرىن قىپىڭ-قىپىڭ ەتكىزدى دە، ءجۇزىن تايدىرىپ اكەتتى.
— قايتەيىن، ءىشى تار، ىلعي قارا ويلايدى.
— نەنى قارا ويلايدى؟
— ءبارىن.
— ۇلىم، جايىڭا وتىر، ۇرعاشىنىڭ شارۋاسىندا نەڭ بار. — كەمپىر بەس-التى جاستاعى قالاقاي سارى بالانىڭ قولىنداعى ءجۇندى الىپ تۋلاققا تاستادى، — اركىم ءوز پارىزىن، ءوز ءىسىن اتقارسا جەتەدى، جۇمىر باستى پاندەنىڭ ىرىزدىعى سول، ارتىق بايلىق كوز شىعارادى، — دەپ كۇبىرلەدى. ساباۋ ۇستاعان كارى قولداردىڭ بولار-بولماس دىرىلدەپ كەتكەنى بايقالدى. كەلىنشەكتىڭ كوزىنە بۇل قۇبىلىس انىق شالىندى، وعان كەمپىردىڭ باسى دا قالتىلداعان تارىزدەندى. قارتايعانى ما؟
— ءسابي ونى قايدان ءتۇسىنسىن، كىشكەنتاي عوي ءالى.
— تاپتىڭ. كارى كىسىنىڭ اقىل ايتقىسى كەپ تۇراتىن ادەتى دە.
— سىزگە ەرتە ەمەس پە!
— نەنى ايتاسىڭ؟
— كارىلىكتى ايتام.
— كارىلىك مەنەن سۇرامايدى، قىزىم. قابەن قاشان كەلەدى؟
— ول دا مەنەن سۇرامايدى. قارا وگىز، سوۆحوز قايدا ايداسا، سوندا جۇرەدى.
— تاپتىڭ. وسى سەن ناعىل دەيسىڭ؟
— ول ناعىل دەيدى؟
— سەنى ادام ەتەم دەيتىن شىعار؟!
— مەن كىم ەكەنمىن! — كەلىنشەك مىنا ارادا قانشا سابىر ساقتاعانىمەن تابيعاتىنا ءالى جەتپەدى، قاتتى شامدانعانىن بىلگىزىپ الدى: مۇرىنىن عانا تىجىرتپاقتى، بۇكىل سىپتىعىر دەنەسى جيىرىڭ-جيىرىڭ ەتتى.
— ءىھىم-ممى، مەن كىم ەكەنمىن سوندا، — دەپ قايتالادى.
— تاپتىڭ. كىمسىڭ، باسە؟
— تۋعان سەن، ءوزىڭ بىلەتىن شىعارسىڭ.
— سەن، شىراق، كەيىمە، كارى كىسىدە اقىل كوپ بولمايدى، ال اقىل ازايعان سايىن ءسوز كوبەيەدى ەكەن. اناڭ ەكەنىم راس بولسا...
— وتىرىك دەسەڭ ءوزىڭ ءبىل.
— ... مەنەن جاسىرما. ايتشى، سەن ەكەۋىڭە نە جەتپەيدى؟
— ايتتىم عوي، قىزعانشاق، قارا ويلايدى دەپ.
— قارا وي دەگەنىڭ نە، سونى ءتۇسىندىرشى؟
— قارا وي، — دەدى كەلىنشەك كەنەت باسەڭ بيازى قالىپقا ءتۇسىپ، — قارا وي... قالاي ايتسام بولادى سىزگە، مىسالى، مەن... ماعان بىرەۋدىڭ كوزى ءتۇستى دەيىك. بىلايشا، مەن دە وعان بىرەر كۇلىپ قويدىم، كوزىم بولعان سوڭ كۇلەتىن شىعارمىن، وعان مەنىڭ وسىم ۇنامايدى. اينالايىن، اپا ەكە-اۋ، ءوزىڭ ايتشى، «ءتيىپ كەتسە، قيىپ كەتتى» كورەدى. ناعىز فيودال دەيمىن، فيودال! — شەشەسىنىڭ سوڭعى سوزدەردىڭ ءمانىن تۇسىنبەيتىنىن كەلىنشەك ىلە تۇيسىنە قالدى، تەرىس بۇزىلىپ، كۇڭك ەتتى. — ءسىز سەكىلدى كىسىلەر نە بىلەدى! — كەمپىر ءجۇننىڭ جۇقا جەرىن ادەيى تاڭداپ العانداي، تۋلاقتى تارس-تارس ۇردى. سوسىن اسىقتى قايتا-قايتا ءيىرىپ الشى تۇسىرە الماي وزى-وزىنەن بۇرتاڭداپ وتىرعان نەمەرەسىنىڭ الدىنداعى ساقاعا قولىن سوزدى.
— ۇلىم، ءبۇيتىپ شيىر، اسىقتى دا ويناي بىلگەن ماقۇل. تۇتە الماعان كىسى جىبەكتى دە ءجۇن قىلادى، الشى تۇرمايتىن اسىق بولمايدى، انە، كوردىڭ بە؟! — كەمپىر الشىنى بالاعا ۇستاتتى، سوسىن تۋلاقتاعى، ساباۋعا جازىلماي قالعان پۇشپاق-جۇندەردى تەرىپ ءتۇتىپ كەتتى. الگى سوزدەردەن كەيىن ءۇن-تۇنسىز شابىنىپ العان قىزىنا ءجۇزىن دە بۇرعان جوق.
— ا-اال، — دەدى ءبىر كەزدە قاريا ساباۋدى قايتا ۇستاپ، — ا-اال، جارايدى، بىرەۋ ساعان قاراپ كۇلەدى ەكەن، سەن دە جىميدىڭ، سولاي ما؟ سول ءۇشىن ەركەك كىنالى مە؟ ەركەك دەگەن يتتە كىنا بولا ما وسى؟ ءوزىڭ ويلامايسىڭ با؟ ءجا، ءجا، تىرجىڭداما، ساعان اقىل ۇيرەتىپ اۋرەگە تۇسپەن.
اسىلى، ازاماتىڭنىڭ كوڭىلىن مىقتاپ قالدىرعانعا ۇقسايسىڭ، ساق بول، قىزىم.
— ءادىرا عاسىن، ازامات، ازامات. ول ازامات تا، وڭگە جۇرت قازانات پا، ال مەن ايەلمىن، باسقادا شارۋام شامالى.
— ەركەك ەمەسسىڭ، ارينە.
— جىگىتتىڭ نە سۇلەيى ءجۇر ءقازىر. تىم قۇرسا، قولى ءبۇتىن ەركەك تە بۇيىرمادى. قۇدىق قازىپ، قاۋعا دا تارتا المايدى. انادا اپلاتقا تيگەن التى باسپاعىنىڭ ۇشەۋىن بۇرىنعى قاتىن-بالاسىنا بەردى، الەمەنتكە. سونداي ەركەك بولا ما! — كەلىنشەك بۇ تۇستا ەرەك ىدىرىنىپ، ەكىلەنىپ كەتتى. قايقاڭ-قايقاڭ باسىپ، قابىنىپ سويلەيدى. اراكىدىك شەشەسىنىڭ كوزىنە سۇق ساۋساعىن وڭتايلاپ، باعجاڭ قاعادى؛ قاريا شۇڭگىل، ءىن تۇبىندە جاتقان، ءارى كىشكەنە كوزگە ساۋساقتان ءقاۋىپ كەلمەسىن سەزەتىندەي، سابىرلى، سالقىن. ول سىزداعان سايىن مىنانىڭ دەگبىرى قاشادى. ءقازىر شاپ-شاپ ۇرسىساتىن بىرەۋ شىقسا، شىركىن، جۇلىپ جەر ەدى!
— وي، دۇنيە-وي، — دەدى كەمپىر نەمەرەسىنىڭ توستاعان قارىنىن جارتىلاي جاۋىپ تۇرعان كىر-كىر اتىلاس كويلەكتى سوزعىلاي وتىرىپ، — سەنىڭ اتاڭ، ۇلىم، ات باپتاپ، ءان سالعاننان بوتەن ەشتەڭە تىندىرماعان كىسى ەدى، ەل قىدىرىپ، جۇمالاپ جوعالىپ ءجۇردى، سوندا دا ءۇيى ورىنىندا، شارۋاسى شالقاق-تۇعىن. ازامات دەگەن اتىنىڭ ءوزى اسىرايتىن. ويبوي، دۇنيە-اي، سونىڭ الدىنان شىعىپ، اتىنىڭ اياعىن تۇساۋدىڭ ءوزى ءبىر عانيبەت بوپ، ءاۋىل-ۇي، ابىسىن-اجىنعا قىر كورسەتىپ، ءبىر جاساپ قالۋشى ەدىك. بورىكتى بايعۇس، باعىڭ تايعان ەكەن، سەنىڭ كۇنىڭ نە بولار، ۇلى-ىم.
— و زامان باسقا، بۇ زامان...
— زاماندا جۇمىسىڭ بولماسىن، قىزىم. قيت ەتسە زامان، زامان دەيسىڭ، تۇگە، زاماندى قايتەسىڭ، وشاعىڭدى قازىپ، وتىڭدى جاقساڭ، قاي زاماننىڭ دا شاڭىراعىنان ءتۇتىن شىعادى...
— ءتۇسىندىم. قارا قازاننىڭ ءتورت قۇلاعىنا قۇر بايلاپ، قامىت قىپ كي دە تارتا بەر. ايتپاعىڭ وسى عوي. سولاي ما؟ ول ۋاقىت وتكەن. و كەزدە ايەلدى ەر اسىرايتىن، ءقازىر ەركەكتىڭ ەركەگى...
— ءقازىر دە سولاي، قىزىم.
— جوق، جاڭساق، مەن ەشكىمگە اسىراۋ ەمەسپىن. قايتا مەنسىز اشتان قاتار ەدى ول. سەن ۇقپايسىڭ، ايتكەنمەن اڭگىمە ءبىر قوزعالعان ەكەن، اقىرىنا شەيىن اقتارىلايىن: بۇكىل قوشالاق دۇكەنىندەگى تاۋار اتاۋلى مەنىكى، استىق، ءشاي، سەكەر — جانىڭا نە كەرەك، ءبارىن الام. مەن سۇراسام پىركاشىك كومەيىندەگىنى سۋىرىپ بەرەدى. ال ناعىلاسىڭ؟ وعان با، ءماھ، مىنانى...
— تاپتىڭ. تۇق ەتەرى: و سورلىعا ناعىل دەيسىڭ، سونى ايتشى؟
— ويباي-اۋ، مانادان بەرى ساعىز شايناپ تۇرمىن با مەن؟ ارجاعىن ءوزىن تۇسىنبەيسىڭ بە؟
— نەنى تۇسىنەم؟ پىركاشىك سەنىڭ قالاعانىڭدى تابادى ەكەن، ال؟
— قالاعانىمدى الدىما جايادى.
— ال؟ سوسىن؟
— مەن ءۇشىن تاپپايتىنى جوق. — مىنا سوزدەردى ايتقاندا كەلىنشەكتىڭ ءجۇزى قۇبىلىپ سالا قويدى، جۇقا، سۇرقاي ەرىنىندە جىميۋ، ءتىپتى مەيىرىمگە ۇقساعان جىپ-جىلى ساۋلە ويانعان، ءبىراق ول تەز ءوشتى.
— انە، ەركەك سول، سولار، — دەدى، سودان سوڭ قايتادان، ىلەز كوگەرىپ الدى. مۇنى ەستىگەندە كەمپىردىڭ وڭ قاسى انتەك كوتەرىلىپ كەتتى، تاڭدانا، ءارى شوشىنا قاراعان تارىزدەندى. الگىدەن بەرى قىزىنىڭ جۇزىنە تىكتەپ كوز سالعانى دا وسى-تىن. ابدەن سارقىلعان، توسىلعان جاننىڭ كەيپىندە، مەڭ-زەڭ وتىر. وسى مەزەت دالانىڭ شايپاۋ جەلى ۇيتقىپ كەپ، تۋلاقتاعى ۇلپا كۇزەمدى كەۋلەپ اكەتتى، قالاقاي سارى بالا ءار شوكىم ءجۇندى قۋىپ ءماز بوپ قالدى، كەمپىر سالقىن عانا ەزۋ تارتتى:
— ەە-ەي، ۇلىم-اي، جەڭىلتەك، تىم تۇرلاۋسىز تۋماساڭ نەعىسىن. قورعاسىن-ساقاڭدى اتىپ ۇرىپ، قىلشىق قۋعانىڭ نە؟ دالانىڭ لىپ ەتكەن لەبى سايىن بوكسەڭ بۇلكىسە، ءسىرا، ورنىعىپ جارىماسسىڭ.
كەلىنشەككە قازي-اق جاقپادى ايتەۋىر. «وتىرسا — وپاق، تۇرسا — سوپاق».
— تاپتىڭ. اسەرلەنگىش، ەرگىشتىك — ەردىڭ مىنەزى ەمەس. كوزى قىزعاننىڭ كوڭىلى دە تەز اۋادى. ونداي جان وپا كورمەيدى، قىزىم.
— بۇنىڭ سابيگە قانداي قاتىسى بار؟!
— بەكەر ولاي ويلايسىڭ. سەن مەنىڭ بۇ سوزدەرىمدى ءشاي پىسىرىمنەن كەيىن ۇمىت قىلاسىڭ، قازيدىڭ قۇلاعى عۇمىر بويى ساقتايدى. ۇعىنار، ۇعىنباس، — و جاعىن اللا بىلەر، ال جادىندا ساقتارى حاق. «يمانشارتتى» باستاعاندا مەن دە وسى قارار ەدىم. اسىرەسە، العاشقى بەتتەردىڭ ءاربىر ءحارپى كوز الدىمدا، ءۇنى كوكەيىمدە. كەيىن وقىعان «قۇراننىڭ» كوپ اياتىن شاتاستىرىپ اپپىن... سونىمەن قايتەسىڭدەر ەندى؟
— قايتەيىن، ءبۇيتىپ قادىرىمە جەتپەي قارايتا بەرسە...
— شىنىم، قىزىم، ەكەۋىڭنىڭ اراڭداعى امپەيلىكتى ىلكى سەزگەنىمدە مەن سەنى اياپ ەدىم، ەندى ونى اياپ وتىرمىن. سورلى، قىرىققا كەلگەندە تاعى قاي ۇرعاشىنىڭ جولىن توسادى! ءوز ايەلى...
— مەنى ايامايسىڭ با؟
— سەنىڭ وبال-ساۋابىڭ وزىڭە. قاتىن-بالاسىنىڭ كوز جاسىنا قالاسىڭ، اۋلاق ءجۇر دەدىم، بولمادىڭ. راس، ول اسكەردەن امان كەلگەن تۇڭعىش بورىكتى ەدى. بىردەن كىشى باسقارما بولدى. ءقازىر بريگاد. ءقايتسىن ەندى. كەيىن ەلدىڭ كەتكەنى كەلىپ، كەمتىگى تولعاندا بەتىنىڭ ءارى دە تۇسەرىن ويلاپ پا جازعان. جارلى بايىماعانمەن، جاس ءوستى. سەنى ايامايتىنىم: ونان ءبىر مۇشەل كىشىسىڭ، اجارلىسىڭ...
— مىنە، مىنە، و ميقۇرت سو ءقادىرىمدى ءبىلىپ وتىر ما!
— ءقايتىپ ايتارىڭدى بىلمەي ءجۇر ەڭ، ۇتىرىن ءبىر كەلتىردىڭ-اۋ، — كەمپىر ءسوزىن تاعى دا قازيعا قاراتتى، — سەن دە ات جالىن تارتارسىڭ، ۇلىم، قۇداي ەسىڭدى الماسا، بەتىن بۇل تۇتقان ۇرعاشىعا جو-لاماعايسىڭ. ىدىس-اياعىڭنىڭ ادالدىعىن قالاساڭ، ءسۇيت، شىراق. اللاتاعالا باعىڭدى اشقاي. ءۇيدىڭ قۇرىمى توزدى، ءۇي تىككەنشە قوستا وتىرمىز، قولقابىس ەت! مەن جازعان قايدان بىلەيىن، جالعىزىلىكتى ادام، ۇلگەرە الماي وتىر عوي دەپ كەلىپ ەم. باقسام، ەرىن سىلەپ، ءوزىن بىلەۋگە شاقىرعان ەكەن دە. بۇل ءۇيدىڭ جىرتىعى تىم كوپ كورىنەدى، مەن باسقان الاقانداي كيىز بۇتىندەي الماس! — دەپ توقتادى. قازي ساقانى تاستاي ساپ، توپاي الدى. توپايدىڭ جالپاق باسىندا كەرى بايلاعان اق ورامال بار، كيمەشەك كيگەن ناعاشى اجەسىنە ءبىر، توپايعا ءبىر قاراپ، اق تارتقان مىنا ەكى باستى قالاي سالىستىرسا دا، بىر-بىرىنە ۇقساتا المايتىن سياقتى، وزىمەن ءوزى، ورامال قانشا قيسايسا دا، كيمەشەككە ۇسامايدى. قاريا ءسابيدىڭ شىن پيعىلىن كورگەندە كۇلىپ جىبەردى. كەلىنشەكتى بۇل كۇلكى مىقتاپ تىجىرىنتتى: ۇمتىلىپ كەپ ۇلىنىڭ جاعىنان ءبىر جاقتى دا، توپايدى سىرتقا اتتى. سونسوڭ:
— ءسابيدىڭ قىلىعىن دا بۇلار مەنەن كورۋگە ءدۇز جانباس، — دەپ اقتالدى.
— قولىڭدى سىندىرار ما ەدى، قىزىم، ا! تاعى قايدان تاپتىڭ مىنا ونەردى؟ ايتپاقشى، بۇلارىڭ كىم؟
— ءسىز، سەن. ءوزى اشىعان ميدى ءشىرىتىپ، تۇككە تۇسىنبەيدى دە، بىردەڭەنى تۇسپالدايدى كەپ، — ءسوزىنىڭ اسەرىن بايقاۋ ما، باسقا ما، كىم بىلەدى، ايتەۋىر، ءبىر ءسات شەشەسىنىڭ بەتىنە قادالدى، پالەندەي وزگەرىس بايقالماعان سوڭ ءسوزىن ءارى قاراي جالعاپ اكەتتى. — قۇيەۋ بالاڭ ەكەۋىڭنىڭ ءبىر توپىراقتان جارالعاندارىڭدى ءبىلۋشى ەم، و دا سول، جۇمباقتايدى دا وتىرادى. تاپا-تال تۇستە ءتۇسىن ايتادى. انەۋگۇنى: «سەن تۇسىمە ەنگەن كۇن — ءبىر رەنىشسىز وتكەن ەمەس»، — دەپ بىلجىرايدى. كەشكە ۇيگە ولەسى ماس بوپ ورالدى. شاماسى، سوعان كورىنىپتى. اقىماق، دەمەشى، قانە! مەيلى، وبالى وزىنە. مەنىڭ نەم قۇرايدى؟! — سونسوڭ وزىنەن ءوزى كىجىنە، تىستەنە كۇبىرلەدى، — كۇيە ءتۇس، ەسۋاس، كۇي، تاپقان ەكەنسىڭ انا قوج-قوج تومار مۇرىنىڭا قانى قاتقان جامان قاتىندى! كورەرسىڭ ءالى! ساعان دا سۇلۋ كەرەك ەكەن عوي، ساسىق يت. ەركەك، ازامات. ءسۇرتتىم مەن سەنىڭ بوركىڭمەن! «كەشىكپەي، اللا قوسسا، ءبىرىنشى باسقارماڭنىڭ ءوزى بولارمىز». ءسويتىپ كەرگىدىڭ-اۋ سەن؟! بيشارا، بيشارا. تابىسسىز ەركەك — تۇل، تۇل قالماعان جايىڭ قايسى، — دەپ مىرس ەتكەندە نۇرلى جانارى ۇشقىن شاشتى، جەتى اتاسىنان بەرى الىنباعان كەكتى ءوزى قايتارعان ەسىل سابازداي ەمپىلدەپ بارا جاتقانىن ىلەز سەزە، ءارى تىم اقتارىلىپ، اشىلىپ كەتكەنىن مينۋتىندا ۇعىپ، دەرەۋ قىمتانا قويدى: — قايت دەيسىڭ ماعان، باقىتسىز بولدىم مەن، ەركەك ءزالىم بۇزادى عوي، بۇزادى، — دەپ ەڭىرەپ جىبەردى.
— ناعىل دەيدى-اي مىنا قانشىق، شاتاسقاننان ساۋمىسىڭ ءوزىڭ؟ انا بالقايماق وزىنەن جيىرما بەس جاس ۇلكەن شالعا تيگەن، و دا قۇدايىنا مىڭ مارتە شۇكىر ايتادى، سەن...
— ءماسساعان، كىم قارايدى وعان؟
— الدا بەتباق-اي، سولاي دە. الگى قۇقىمەتتىڭ زاڭى، جەك كورگەن كىسىڭمەن زورلانىپ تۇرما دەگەن...
— بار.
— ەندى نەگە ءجۇرسىڭ؟ مىنا پيعىلىڭمەن؟
— ونىڭ ماعان كەسەلى شامالى.
— ا-اا؟
— قىزعانىپ، كۇڭكىلدەگەننەن باسقا نە بىتىرەدى ول!
— قاراۋ ويلايدى دەمەپ پە ەدىڭ جاڭا؟
— دەدىم.
— ا-اال؟
— شارۋامدى شايقار جايىم جوق.
— تالاق تاستاسا قايتەسىڭ؟
— حا-حا! ارتىنا قاراسىن!
— قاراماسا شى؟
— مەيلى، ءوز وبالى وزىنە. وعان كۇيسە، ماعان ءپىستى.
— ول سەنى جاقسى كورەدى، قىزىم. — كەلىنشەك ەرىنىن بۇرتيتىپ اكەلىپ، ىڭعايسىزداۋ ءبىر دىبىس شىعارعان، قازي سانىن شاپاقتاپ، ساق-ساق كۇلدى: ءما-ما، مامامدى قارا، ءنانباي بولىپ...
— سيقىر عوي و جامان، ءسۇيتىپ بىلىعىپ ءجۇرىپ الىپ ارامدىعى قانداي دەيسىڭ، تۇيە بويلامايدى. ءبىراق ناعىز اقىماق، اقىماقتىڭ سىرى مەنىڭ الاقانىمدا — قالاي قاراعانىن بىلەم، سوندىقتان سەنبەيمىن.
— جوق، سەن وعان ەمەس، وزىڭە سەنبەيسىڭ.
— مەن انامىن!
— ونىڭدى الگى قۇلىپ پا، جينالىس پا، سوعان بارىپ ايت. سەن عوي انادا باسىنان تومەن قاراي سىبادىڭ، سوندا بىلق ەتپەدى-اۋ ازاماتىڭ. ءاي، وزىڭدە دە قان جوق ەكەن قاسقانىڭ.
— ۇرام دەپ تالاي قوقاڭداعان.
— ۇرمادى ما؟
— ۇرۋ قايدا، قورقادى.
— سەنەن بە؟
— مەن ونىڭ قولىندا ولەم. سول شولاقتان تاياق جەپ جەر باسىپ جۇرسەم-اۋ.
— اسىلىق سويلەمە، قىزىم. التىن باستى ايەلدەن باقىر باستى ەركەك ارتىق دەگەن. ازاماتتى قورلاپ، ۇجماققا بارعان ۇرعاشىنى ەستىگەن ەمەن.
— ءسىز تۇسىنبەيسىز. ماعان تىرلىكتىڭ ءلاززاتى قىمبات، ولگەن سوڭ ك... كوجە ءپىسىرسىن — ەركى، ال جۇماعىڭا سەنى كۇيەۋ بالاڭ ارقالاپ اپارار. — قاريا اق ەتى قانتالاعان كوزىمەن شانشىلا ءبىر قاراعان، قىزى تايقىپ، نازارىن تومەن سالدى. سىتىلىپ شىعىپ كەتكەلى ىڭعايلانىپ ەدى، كەمپىر ءوزى تار جەرگە ساباۋىن كولدەنەڭ ۇستادى.
— كوپ جاسا، قىزىم، شىنىڭدى ايتتىڭ! — دەدى. داۋىسى الەم- تاپىرىق، تارعىلدانىپ ەستىلدى. ءسىڭىلى، كارى شەڭگەلدىڭ كويلەك ەتەگىنەن قالاي بۇرگەنىن كەلىنشەك سەزىپ ۇلگەرمەدى، جانار وتى ءبىر جارق ەتتى دە، ارجاعىندا ءدۇيىم دۇنيە قىپ-قىزىل بوپ، ىزىڭداپ ەرىپ جۇرە بەردى...
* * *
ءسۇت پىسىرىمنەن سوڭ كىرگەن ورتا بويلى ادەمىشە ادام شىرقىراپ قويا بەردى:
— اپەكە-اي، جاۋىز ەكەنسىز عوي ءوزىڭىز، جازىعى نە ەدى سورماڭ-دايدىڭ، — دەپ، تالايدان مەشەل، كەشە عانا ارقالاپ ەنگىزگەن ارداقتى ەنەسىنىڭ قولىنداعى ساباۋدىڭ قوس تۇتام تۇقىلىن جۇلىپ لاقتىردى دا، سۇيىكتىسىنىڭ قان جۋعان بەت-جۇزىن ايمالاپ ەڭك-ەڭك ەتتى.
You Might Also Like
-
— بالام، بايقا، بايقاڭدار. «سۋدىڭ دا سۇراۋى بار» دەپتى، مۇنشا اعىل-تەگىل عىپ استى نەگە قورلايسىڭدار! تامىزباي ءىش، ءاي، قۇرىماعىر!
-
— ۋا، اسسالاۋ-ماعالاي-كۇم، حان يەم! اڭىز بولعان ايماققا اقبوز اتىڭدى ۇرى الدى! — اتتىلى القىنىپ توقتاپ قالدى. ءوز ءۇنى ءوزىن يلاندىرا المادى، تىم وقىس ءارى جاساندى شىقتى. قارسى الدىنداعى قا...
