InfoHub Logo

بۇگىنگى تاڭدا بۇل اۋرۋ، ياعني ءوت قابىنا تاس بايلانۋ ۇلكەن ماسەلەگە اينالىپ وتىر. اسىرەسە ول جاسى 40-تان اسقان ادامداردا، كوبىنەسە ايەلدەر اراسىندا ءجيى كەزدەسەدى، سونىڭ ىشىندە وعان قالا تۇرعىندارى كوبىرەك شالدىعادى ەكەن. مۇنداي جاعداي تەك ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا ەمەس، دامىعان ەۋروپا ەلدەرىندە دە ورىن الىپ وتىر.

70 جاستان اسقان ادامداردا بۇل كورسەتكىش 30-40 پايىزعا دەيىن جەتەدى. اقش تۇرعىندارىنىڭ 15-20 پايىزى وسى اۋرۋمەن اۋىرىپ، وسىعان وراي جىلىنا 1 ملن وتا جاسالاتىن كورىنەدى.

شەتەل جانە وتاندىق عالىمداردىڭ كلينيكالىق-تاجىريبەلىك زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە جۇگىنسەك، ءوت قابىندا تاستاردىڭ پايدا بولۋىنىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بار. «سونىڭ ءبىرى — ءوت قىشقىلدارى مەن حولەستەريننىڭ ءوزارا قاتىناسى تۇراقتىلىعىنىڭ بۇزىلۋىندا»، — دەيدى عالىمدار. قالىپتى جاعدايدا اتالمىش تۇراقتىلىق 1:20، 1:30-عا تەڭ. وسى قالىپتا حولەستەرين ەرىتىندى تۇرىندە ساقتالادى. ەگەر بۇل كورسەتكىش وزگەرەتىن بولسا، سۇيىق حولەستەرين كريستالل تۇرىنە ءوتىپ، تاس پايدا بولادى.

تاستاردىڭ قۇرامىندا حولەستەرينمەن بىرگە پيگمەنتتەر، اك (كالسيي تۇزدارى)، باسقا دا زاتتار بولادى.

حولەستەريننىڭ ادام ورگانيزمىندە كوبەيىپ كەتۋىنىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بار: ءبىرىنشى، كۇندەلىكتى قولداناتىن تاعامدار قۇرامىندا حولەستەريننىڭ كوپ بولۋى جانە تاعام قۋاتىنىڭ قاجەتتى مولشەردەن اسىپ كەتۋى. ەكىنشىسى — قيمىل-قوزعالىستىڭ تاپشىلىعى، ياعني سالبوكسەلىك. ءوت قابىنا تاس بايلانعان ادامداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دەنە سالماعى قالىپتان جوعارى، تىم تولىق، تەرىاستى ماي قاباتىنىڭ قالىڭ بولاتىنى انىقتالىپ وتىر.
بۇل اۋرۋدىڭ بۇدان باسقا دا سەبەپتەرى بار. ولارعا باۋىر قىزمەتىنىڭ بۇزىلۋى، ءوت قابىنىڭ جيىرىلۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى جانە ەكولوگيانىڭ لاستانۋى جاتادى.

بەلگىلەرى

ءوت قابىنداعى تاس ادامدا اۋىرسىنۋ تۋدىرماي، بىلدىرمەي جۇرە بەرۋى مۇمكىن. ءوت جولىنداعى تاس تەك قانداي دا ءبىر سىرقاتقا شالدىعىپ تەكسەرىلگەن كەزدە نەمەسە ءىش قۋىسىنا وتا جاسالعاندا انىقتالۋى مۇمكىن.

اۋرۋ كوبىنەسە جاقپايتىن تاعامداردى قابىلداعاندا، مايلى جانە تۇزدالعان، قۋىرىلعان تاعامدار جەگەندە، كينالعان ساتتەردە بىلىنەدى. اۋىرسىنۋ وڭ قابىرعا استىندا، اسقازان ۇستىندە بولىپ، سونىمەن بىرگە وڭ بۇعانا ايماعىنا، بەلگە جانە يىققا بەرىلۋى ىقتيمال. ناۋقاس لوقسيدى، ءوت ارالاس قۇسىق تاستايدى، الايدا قۇسقاننان، لوقسىعاننان اۋرۋ جەڭىلدەمەيدى. ءىشىن باسىپ كورگەنىمىزدە اۋىرسىنۋ وڭ جاق قابىرعا استىندا بولىپ، ءوت قالتانىڭ تۇسىنان بايقالادى.

قازىرگى تاڭدا دارىگەرلەردىڭ قولىندا ءوت قابىنداعى تاستاردى ناقتى انىقتايتىن ياعني ۋلترادىبىسپەن زەرتتەيتىن كومپيۋتەرلىك توموگرافيا، تاعى دا باسقا اسپاپتار بار. بۇگىندە وسىنداي زەرتتەۋ ادىستەرىنىڭ اقپاراتتىق مۇمكىنشىلىكتەرى جوعارى دەڭگەيگە — 98-100 پايىزعا جەتىپ وتىر.

ەمى

ءوت قابىنداعى تاس اۋرۋىن ەمدەۋدىڭ بىرنەشە جولدارى بار. كونسەرۆاتيۆتى ەم ءارتۇرلى دارى-دارمەكتەردى قولدانۋ ارقىلى تاستاردى ەرىتۋ جانە فيزيكالىق قۇبىلىستاردىڭ كۇشىمەن (ۋلترادىبىس، لازەر، تولقىن تاعى باسقالار) ۇگىتىپ شىعارۋعا نەگىزدەلگەن.

وكىنىشكە قاراي، بۇل ەمدەردى بارلىق ناۋقاستارعا بىردەي قولدانا بەرۋگە بولمايدى، سونىمەن بىرگە كونسەرۆاتيۆتىك ەم ءوت قابىندا تاستىڭ قايتا پايدا بولۋىنان ساقتاندىرا المايدى. قازىرگى كەزدە ەمدەۋدىڭ نەگىزگى جولى — حيرۋرگيالىق وتانىڭ كومەگىمەن ءوت تاستارىن ءوت قابىمەن بىرگە الىپ تاستاۋ. وتانىڭ ەكى ءتۇرى بار. ءبىرىنشىسى — ءىش قۋىسىن اشۋ ارقىلى (لاپاراتوميالىق حولەسيستەكتوميا)، ەكىنشىسى — ارنايى اسپاپ قولدانۋ ارقىلى (لاپاراسكوپيالىق حولەسيستەكتوميا) جاساۋ. بۇل وتالار وزىندىك ەرەكشەلىكتەرگە يە، سوندىقتان ولاردى بىر-بىرىنە قارسى قويۋعا بولمايدى. ەگەر اۋرۋ ەرتە انىقتالىپ، كۇردەلى اسقىنۋلار بولماسا، وندا لاپاراسكوپيالىق حولەسيستەكتوميا جاساعان ءجون.

الدىن الۋ

اتالمىش مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، ءوت قابىندا تاستاردىڭ پايدا بولۋىنا قارسى باستى شارا — كۇندەلىكتى تاعام قۇرامىندا مال مايىن قولدانۋدى ازايتىپ، ورنىنا وسىمدىك مايىن كوبىرەك قولدانۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، تاعام كۋاتىنىڭ ءوزىمىزدىڭ كۇندەلىكتى قيمىل-ارەكەتتەرگە، قىزمەت تۇرىنە سايكەس بولۋىن ەسكەرگەن ءجون. ال قيمىل تاپشىلىعىن بولدىرماۋ ءۇشىن جاياۋ جۇرۋگە، سەرۋەندەۋگە، دەنە شىنىقتىرۋعا جانە تاڭەرتەڭگىلىك دەنە جاتتىعۋلارىنا ەرەكشە ءمان بەرىڭىزدەر. سونداي-اق قاقتالعان، مارينادتالعان تاعامدار، مايلى بالىق، مي، بۇيرەك پەن باۋىر، مايلى قوي، سيىر ەتتەرى، ۇيرەك پەن قاز ەتىنە، شوكولاد، كاكاو، قىمىز، الكوگول ىشىمدىكتەرىنە اۋەستەنبەڭىزدەر.

ق. مەدەتبەكوۆا ءبىرىنشى ساناتتاعى دارىگەر-تەراپيەۆت
ي. مەدەتبەكوۆ حيرۋرگ، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

---