InfoHub Logo

دۇنيەتانۋ. 4-كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۋ. تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى.
ساباقتىڭ ماقساتى: تابيعاتتاعى سۋدىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
بىلىمدىلىك: ىس-تاجىريبە جۇزىندە وقۋشىلارعا تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تابيعاتتى ايالاۋعا، لاستاماۋعا، شاپشاڭدىلىققا، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلۋ، ءوز بەتتەرىمەن جۇمىس جاساي الۋ قابىلەتىن جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. سوزدىك قورىن بايىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ
ءادىسى: تۇسىندىرمەلى، سۇراق-جاۋاپ
كورنەكىلىگى: پلاكات، ۇلەستىرمەلى قاعازدار، قۇرىلعى، كارتا.

بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟
- سالەمەتسىز بە، اپاي.
- وتىرا قويىڭىزدار. ءقازىر بىزدە دۇنيەتانۋ ساباعى. ساباققا كەرەكتى قۇرال-جابدىقتارىڭىزدى شىعارىپ، تىنىش وتىرا قويىڭىزدار.

ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- قانە، بالالار ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
- كەنگە جاتپايتىن پايدالى قازبالار.
- قانە، مەن سىزدەردىڭ قانشالىقتى دەڭگەيدە تۇسىنگەندەرىڭدى مىنا ۇلەستىرمەلى قاعازدار ارقىلى تەكسەرەيىك.
1-ۇلەستىرمەلى قاعاز
قۇرىلىس ماتەريالدار توبىن اتا؟
2 – ۇلەستىرمەلى قاعاز
اكتاستىڭ تۇرلەرىن اتا؟
3 – ۇلەستىرمەلى قاعاز
ءمارمار دەگەنىمىز نە؟
4 – ۇلەستىرمەلى قاعاز
اسبەستىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
5 – ۇلەستىرمەلى قاعاز
اس تۇزى قايدا قولدانىلادى؟
وتە جاقسى. ەندەشە، «كىم جىلدام» ويىنىن ويناپ جىبەرەيىك.
شارتى: سۇراقتار ارقىلى وتكەن ماتەريالدى قالاي مەڭگەرگەندەرىڭدى تەكسەرەمىن.
- كەنگە جاتپايتىن پايدالى قىزبالار دەپ نەنى اتايدى؟
- ءمارمار، اس تۇزى، اكتاس
- پايدالى قازبالار نەشەگە بولىنەدى؟
- ەكىگە
پايدالى قازبالار:
1) جانعىش پايدالى قازبالار
2) كەنگە جاتپايتىن پايدالى قازبالار
- جانعىش پايدالى قازبالارعا نە جاتادى؟
- كومىر، مۇناي ت. ب
ەندى، بالالار وسى پايدالى قازبالاردى كارتادان كورسەتەيىك. (كارتادان كورسەتۋ كەزەڭى)
- دۇرىس-اق

ءىىى جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ
بالالار، وتكەن ساباقتارىمىزدى ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، ادامعا قاجەتتى 5 جاعدايدى اتايىق:
- جارىق
- اۋا
- سۋ
- جىلۋ
- تاماق
ءقازىر، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن. جاۋابىن تابا قويىڭدارشى؟
جىلت-جىلت ەتكەن،
جىلعالاردان وتكەن. (سۋ)
- دۇرىس-اق. ەندەشە، سۋ – تىرشىلىك كوزى. سۋسىز تىرشىلىك ەتەتىن اعزا كەزدەسپەيدى. تىرشىلىك قۇبىلىستارىنىڭ ءبارى سۋدىڭ قاتىسۋىمەن جۇرەدى. سوندىقتان 70 كگ ادامنىڭ دەنەسىندە 50 كگ سۋ بار. ونىڭ مولشەرى 17 پايىز كەمىسە، ادام ولەدى. ادام سۋ ىشپەي ءبىر اپتا عانا شىداي الادى.
جەر بەتىنىڭ 3/2 بولىگىن سۋ قاباتى الىپ جاتىر. كۇن ساۋلەسى قىزۋىنان مۇحيت، تەڭىز سۋى بۋلانىپ جوعارى كوتەرىلەدى. توپىراقتان، وسىمدىكتەردەن، جانۋارلاردان دا سۋ بۋ كۇيىندە ءبولىنىپ، اۋا قاباتىندا كوتەرىلەدى.
كوزگە كورىنبەيتىن سۋ بۋى اۋانىڭ سالقىن قاباتىنا كوتەرىلگەندە قويۋلانىپ، بۇلت تۇزەدى. بۇلت اۋانىڭ اعىسىمەن قوزعالىسقا تۇسەدى. ول جاۋىن-شاشىنعا اينالىپ، قۇرلىققا قايتىپ ورالادى. ءبىراق ۇزاق تۇراقتامايدى. كۇن قىزدىرعاندا قايتادان اۋاعا ۇشىپ كەتەدى.
جاۋىن-شاشىننىڭ ءبىر بولىگى توپىراققا سىڭەدى. وندا وسىمدىك قورەگىنە اينالىپ، قۇرلىقتى جاسىل جامىلعىسىنا ورايدى. جايقالىپ شوپتەر، اعاشتار وسەدى.

تاجىريبە: قوندىرعىعا سۋ قۇيىلعان تەمىر قالبىر بەكىت. ونى استىنان سپيرت شاممەن
قىزدىر. سۋدان سۋ كوتەرىلە بەرگەندە ونى مۇز سالىنعان نەمەسە سۋىق سۋ قۇيىلعان تاباقشامەن جاپ. ءبىرازدان كەيىن تاباقشانىڭ ءتۇبى تەرلەي باستاعانىن
بايقايمىز. پايدا بولعان سۋ تامشىلارى ءبىر – بىرىنە قوسىلىپ، ۇلعايىپ،
سالماقپەن تومەن تۇسەدى.
ەندەشە، داپتەرىمىزگە سۋدىڭ مۇحيت پەن قۇرلىقتىڭ اراسىنداعى وسىنداي قوزعالىسى تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى دەپ اتالادى.
كىتاپپەن جۇمىس
تىزبەكتەي وقۋ

سەرگىتۋ ءساتى
اسپاندى بۇلت جاپتى.
جاڭبىر جاۋدى سەبەلەپ،
بۇعا قالدى كوبەلەك،
جاڭبىر قاتتى جاۋدى
جاڭبىر باسىلدى.
كۇندە اشىلدى.

- بالالار، وسى سەرگىتۋ ساتىنەن تابيعات قۇبىلىستارىن اتايىقشى؟
1. بۇلت
2. جاڭبىر
3. كۇن
- جاڭبىردان كەيىن نە شىعادى؟
- كەمپىرقوساق
ەندەشە، وسى تابيعات قۇبىلىستارىن داپتەرلەرىمىزگە جاپسىرايىق.

ءىV قورىتىندى
- سونىمەن، بالالار سۋسىز تىرشىلىك بولا ما؟
- جوق
- ادام بالاسى سۋسىز قانشا ۋاقىت جۇرە الادى؟
- ءبىر اپتا
- سۋدىڭ نەشە كۇيى بار؟
- ءۇش كۇيى بار
- تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى دەگەنىمىز نە؟
- سۋدىڭ مۇحيت پەن قۇرلىقتىڭ اراسىنداعى وسىنداي قوزعالىسى تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى دەپ اتالادى.
- سۋدىڭ ادامعا تيگىزەر پايداسى بار ما؟
- ءيا
- دۇرىس-اق

پروبلەمالىق سۇراق
- ارال تەڭىزىنىڭ تارتىلماۋى ءۇشىن نە ىستەر ەدىڭ؟ (وقۋشىلاردىڭ ءوز ويلارى تىڭدالادى)

V ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
«تابيعاتتاعى سۋ اينالىمى» تاقىرىبىن وقىپ كەلۋ

Vءى باعالاۋ وسىمەن ءقازىر مەن سەندەرگە بۇگىن ساباققا «وتە جاقسى» قاتىسقان وقۋشىلارعا قىزىل دوڭگەلەك، «جاقسى» قاتىسقان وقۋشىلارعا كوك دوڭگەلەك، «ورتاشا» قاتىسقاندارعا جاسىل دوڭگەلەك تارتامىن.