سۇر كوجەك
جەل تۇرىپ، ءشوپ سىبىر ەتە قالعاندا سۇر كوجەك زىتا جونەلدى. ويلاۋ جەردەن ورعىپ، قىرلاۋ جەرلەردەن قارعىپ ءوتىپ، ايدالامەن بەزىپ كەلەدى.
ءبىر كەزدە كىرپى كەزدەسىپ، ونى توقتاتىپ الدى.
— اۋ، جارقىنىم، نەدەن بەزىپ باراسىڭ؟ — دەدى ول.
— قالىڭ ءشوپتىڭ اراسىندا وتىر ەدىم، ءبىر نارسە باج ەتە قالدى. سىلەۋسىن-اۋ دەيمىن، شاماسى، — دەدى سۇر كوجەك.
— قوي ءارى، بۇل ماڭدا سىلەۋسىن اتىمەن جوق. اكەڭ باتىر ەدى، — دەپ كىرپى ونىڭ اتا-اناسىن جورتا ماقتاي جونەلدى. — كىمگە تارتىپ قورقاق بولعانسىڭ ءوزىڭ؟
— كوجەك دەگەندەر اكە-شەشەسىن بىلمەيدى. ال سىلەۋسىندى ءالى كورگەن جوق ەدىم، — دەدى سۇر كوجەك.
— قانداي جاۋ كەزدەسسە دە، اكەڭ قۇساپ قارسى شاپ! — دەگەن كىرپى قورس-قورس ەتىپ، ءوز جونىمەن كەتە باردى.
كوجەك ونىڭ كەكەتكەنىن قايدان ءبىلسىن؟! «اتا-بابامىز باتىر ەكەن عوي» دەپ، اجەپتاۋىر ماقتانىپ قالدى. قاۋعا بەكىنىپ، كوك ءشوپتىڭ ۇستىنە جاتىپ الدى.
وسى كەزدە تاپ قاسىنان قۇرباقا باقىلداپ قويا بەردى. كوجەككە ونىڭ داۋسى: «باق-باق-باق! جەيمىن سەنى ءقازىر ۇستاپ!» — دەگەندەي بولىپ ەستىلدى. سۇر كوجەك اتقىپ تۇردى دا، بەزىپ الا جونەلدى.
ءبىر كەزدە بۇتاعا قوناقتاعان كوكەك وعان:
— ءاي، سۇر كوجەك، نەمەنەدەن قورقىپ زىتىپ باراسىڭ؟ — دەدى.
— كوك ءشوپتىڭ ۇستىنە جاتىر ەدىم، ءبىر نارسە ار-ر-ر ەتە قالدى. قاسقىر-اۋ دەيمىن، شاماسى، — دەدى كوجەك.
— بۇل ماڭايدا قاسقىر جوق. اكەڭ ايۋ سوعىپ الىپتى دەپ ەستۋشى ەم. مۇنشا قورقاق بولارسىڭ با؟ — دەپ كەكەتتى كوكەك تە. — سەنىڭ اياق-قولىڭ مىقتى. دەنەڭ سەكىرۋگە ەپتى، جاۋ كەزدەسسە، جۇرە بەر، ىشكە ءبىر تەپ تە!
«اتا-بابامىز مىقتى ەكەن عوي، ءا؟!» — دەپ كوجەك تاعى دا ماقتانىپ قالدى. دەمالىپ از-كەم جاتتى. سول كەزدە وعان جەلگە دومالاعان قاڭباق كەپ سوعىلدى دا، زىمىراپ وتە شىقتى.
— ۋھ، ءولتىردى عوي، ءولتىردى! — دەپ ب ا ق ەتە قالدى كوجەك. اتقي جونەلدى. ءبىر ۋاقىتتا ونى ساۋىسقان توقتاتىپ الىپ، بىلاي دەدى:
— اۋ، باتىرىم، نەدەن قاشىپ بارا جاتىرسىڭ؟
— دەمالىپ جاتقانىمدا ءبىر ايۋدىڭ جارماسا تۇسپەسى بار ما؟ — دەدى كوجەك ءدىر-دىر ەتىپ.
— شىقىلىق، شىقىلىق! بۇل ايتقانىڭ وتىرىك. بۇل ماڭدا ايۋ جوق. اكەڭ ارىستانمەن التى كۇن الىسىپ، جەتى كۇن جۇلىسقاننان كەيىن جەڭىپ شىققان ەدى. ارىستان ايۋدان ەكى ەسە ۇلكەن. ول اقىرعاندا اسپان قاق ايىرىلىپ، جەر سولقىلداپ كەتەدى. سەنى سونداي اكەنىڭ ۇرپاعى دەگەنگە كىم نانار؟ — دەپ كەكەتتى ساۋىسقان دا، سونان سوڭ ءبىر ورنىنان تۇرماي سەكەڭ-سەكەڭ ەتىپ، ۇشىپ كەتتى.
ال كوجەك اتا-باباسىن ەسىنە الىپ، تاعى دا ءماز بولدى. جەرگە جاتىپ، ەنتىگىن باستى. ابدەن قالجىراعان ەكەن، ماۋجىراپ ۇيىقتاپ كەتتى.
كوجەكتىڭ قانشا ۋاقىت ۇيىقتاعانىن ايتۋ قيىن. ول كەزدە ساعاتقا كىم قاراپتى؟ ءاي، ول كەزدە ساعات بولماعان دا شىعار-اۋ.
— ءيا، سونىمەن...
— سونىمەن، ءبىر زاماتتا اسپاندى قارا بۇلت تورلاپ الدى. بۇلتتار مەن بۇلتتار سوقتىعىسا باستادى... ار جاعى بەلگىلى عوي. نايزاعاي جارق ەتتى. كۇن كۇركىرەپ، اسپان شاتىر ەتە قالدى. جەر سولقىلداپ كەتتى.
شوشىپ ويانعان سۇر كوجەك ەكى-ۇش دومالاپ ءتۇستى دە، قىلي كوزى باقىرايىپ زىتتى-اي دەيسىڭ كەپ، ءوزى ايتتى-ايتپادى، جۇيرىك ەكەن. اياعى جەرگە كەيدە ءتيىپ، كەزدە تيمەيدى.
جاڭبىر باسىلىپ، كوجەك ابدەن بولدىرعان كەزدە، سارشۇناق جولىقتى:
— ءاي، كوجەك، نەدەن قورىقتىڭ؟
— تاپ قاسىما كەلىپ، ءبىر ءداۋ ارىستاننىڭ اقىرىپ كەپ قالعانى. اسپان قاق ايىرىلىپ، جەر سولقىلداپ كەتتى، — دەدى كوجەك دىردىكتەپ.
سارشۇناق شيق-شيق كۇلدى.
— وتىرىكتى سوق! ارىستان جوق. سەنىڭ اكەڭ ارىستان تۇرسىن، ايداھاردان قورىقپاعان. كەز بولسا الىپ ۇرىپ، ءبىر-اق تاپتاعان. جۇرگەنشە ءبۇيتىپ قالشىلداپ، جاۋ كورسەڭ تايسالماي قارسى شاپ! — دەپ كەكەتتى دە، سارشۇناق ىنىنە زىپ بەردى.
سۇر كوجەك كوپ ويلاندى. مۇنى ءبارى باتىر دەيدى. ەندەشە سونشاما قورقا بەرەتىنى نەسى؟ اكەسى سياقتى قانداي جاۋ كەزدەسسە دە قاسقايا قارسى شاپپاي ما؟ باتىرلىعى ۇستاپ كەتكەن سۇر كوجەك ءبىر تومپەشىكتىن ۇستىنە شىعىپ وتىردى، قوقيلانىپ ايعاي سالدى:
— ءاي، مەنىمەن الىساتىن قايسىڭ بار؟ كەل بەرى! قاسقىر تۇگىل، ارىستانىڭ بولسا دا ءبىر-اق بۇكتەيمىن!
وسى كەزدە سىلاڭ ەتىپ ءبىر قىزىل تۇلكى شىعا كەلدى.
— ە، تەنتەگىم، ەندى سەن دە قۇتىرايىن دەگەنسىڭ عوي؟ اڭدار پاتشاسى ارىستاندى قورلادىڭ با؟ ءاپ،بالەم! — دەپ كوجەكتى باس سالدى.
كوجەك تۇلكىنى تۇمسىقتان ءبىر تەۋىپ، زىتا جونەلدى. قۇيرىعى جۇلىنىپ تۇلكىنىڭ اۋىزىندا قالا بەردى. بىلاي، ۇزاپ شىققان سوڭ وعان ەلىك جولىقتى.
— سۇر كوجەك، جاۋىمىز كوپ. بايقاپ ءجۇر. وتىرىككە ەلىكپە، ماقتادى ەكەن دەپ جەلىكپە، — دەپ اقىل ايتتى ول.
سودان بەرى قاراي قوياننىڭ قۇيرىعى شولاق، ءوزى بۇرىنعىداي قورقاق بوپ قالا بەرگەن ەكەن دەيدى.
You Might Also Like
-
التاي سوڭعى كەزدە «مىناۋ قىزدىڭ، مىناۋ ۇلدىڭ جۇمىسى» دەگەندى شىعارىپ الدى. قۇندىز جۇمساي قالسا، سونى سىلتاۋراتىپ بەزەرىپ وتىرىپ الاتىن بولدى.
-
بۇلاردىڭ تاتۋلىعىندا ەشبىر شەك جوق سەكىلدى ەدى. «اياق-تاباعىنا دەيىن ارالاسىپ كەتكەن» دەگەندەي، ارى-بەرىدەن سوڭ وسپان اتايدىڭ قورابىندا دا بىرگە تۇراتىن بولدى.
