ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى
تەحنولوگيا 6 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءسۇت تاعامدارىمەن تانىستىرا وتىرىپ سۇتتەن جاسالاتىن سۋسىنداردىڭ جاسالۋ جولىن مەڭگەرتۋ.
بىلىمدىلىگى: جالپى ءسۇت تاعامدارىنىڭ ادام اعزاسىنا پايدالى ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: سۋسىنداردىڭ جاسالۋ تەحنولوگياسىمەن، ادىستەرىن ۇيرەتۋ ارقىلى، تەوريالىق بىلىمدەرىن كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە پايدالانۋعا، يكەمدىلىكتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: ءسۇت تاعامدارىن ۇقىپتى ۇستاۋعا ۇيرەتۋ جانە ءۇي جاعدايىندا جاسالاتىن تاعامدار مەن سالقىن سۋسىنداردىڭ جاسالۋ جولدارىن كورسەتۋ ارقىلى، ۇقىپتىلىق پەن تازالىققا، ەپتىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اسسوساسيا، جيگسو، تالقىلاۋ كەستەسى.
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، حيميا، تاريح، مەدەسينا
جابدىقتار: ستاكان، قاسىق، اينەك ىدىس، پىشاق، ميكسەر.
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سىنىپتىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
تاماقتانۋ پيراميداسىنا توقتالۋ
ءىى. ماعىنانى تانۋ
وقۋشىلار تۇستەر ارقىلى ەكى توپقا ءبولىنىپ ءماتىن بەرىلەدى.
«الەمدى شارلاۋ»
1. توپ. ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى.
2. توپ. ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىنىڭ ۇلتتىق تاعامداردى دايىنداۋداعى ماڭىزى
1 توپ. تۆ - شوۋ
2 توپ. پوستەر
ءسۇت جانە سۇتونىمدەرى
ءسۇتتىڭ قۇرامىندا ادامنىڭ ورگانيزمىنە قاجەتتى تاعامدىق زاتتار - بەلوكتار، مايلار، كومىرسۋتەگى، مينەرالدى تۇزدار، ا، ۆ، س، د، ە دارۋمەندەرى، سۋ. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ قۇندى تاعامدىق زاتى - بەلوك. ءسۇتتىڭ نەگىزگى بەلوگى - كازەين بوي وسىرەتىن جانە دەنەنى قورعايتىن زاتتارعا باي جانە بيولوگيالىق جاعىنان قۇندى بولىپ ەسەپتەلەدى. بەلوكتاردى ورگانيزم تولىق دەرلىك سىڭىرەدى جانە ولاردىڭ قۇرامىندا ادامنىڭ تىرشىلىگىنە قاجەتتى بارلىق امين قىشقىلدارى بار.
سۇتتەگى مايدىڭ مولشەرى شامامەن بەلوكتىڭ مولشەرىندەي. سۇتتە حولەستەرين دە بولادى، ءبىراق ونىڭ بۇل مولشەرى ورگانيزمدەگى حولەستەريننىڭ شاماسىنا ەشقانداي ىقپال ەتپەيدى. ءسۇت مايى ءوزىنىڭ تاعامدىق جانە بيولوگيالىق قاسيەتتەرى جاعىنان وتە قۇندى بولىپ سانالادى، ادامنىڭ ورگانيزمىنە وڭاي، جەڭىل سىڭەدى. سۇتتە كومىرسۋتەگى ءسۇت قانتىندا بولادى. ونى لاكتوزا دەپ اتايدى. سۇتتەگى مينەرالدى زاتتار تۇرلىشە بولىپ كەلەدى، سولاردىڭ ىشىندەگى وتە ماڭىزدىلارى - كالسيي مەن فوسفور. تاماقپەن بىرگە ءسۇت ىشكەندە، باسقا تاعامدارداعى كالسيي تۇزدارى جاقسى سىڭەدى.
ءسۇت - دارۋمەندەردىڭ كوزى. ءسۇت تاعامدارى ارقىلى ادام ورگانيزمىن ا دارۋمەنىمەن، ۆ توبىنداعى دارۋمەندەرمەن، س جانە د دارۋمەندەرىمەن تولىق قاناعاتتاندىرۋعا بولادى. ەڭ باعالىسى جاڭا ساۋىلعان ءسۇت. ونىڭ باكتەريانى جوياتىن، ياعني سۇتكە تۇسكەن باكتەريالاردىڭ ءوسىپ - ءونۋىن توقتاتىپ، ولاردى جويىپ جىبەرەدى. ءسۇتتىڭ ەمدىك قاسيەتى تۋرالى اقپاراتتى كونە دارىگەرلەر - گيپپوكرات، گالەن جانە ءابۋ يبن سينانىڭ ەڭبەكتەرىنەن كەزدەستىرۋگە بولادى، ولار ءتۇرلى جانۋارلاردىڭ ءسۇتىن تۋبەركۋلەز بەن تۇز بايلانۋ اۋرۋلارىنا ەمدەۋگە قولدانۋعا كەڭەس بەرگەن. XVIII جانە XIX عاسىرلاردا ورىس دارىگەرلەرى سۇتپەن برونحيت، تىرىسقاق، اس قورىتۋ - ىشەك، جۇيكە جانە ت. ب. اۋرۋلاردى ەمدەگەن. پەتەربۋرگ دارىگەرى ف. ل. كاررەل 1865ج. جۇرەك سىرقاتى، باۋىر سيروزى، وكپە اۋرۋى جانە ت. ب. اۋرۋلاردى ەمدەۋگە ءسۇت قولدانىپ 200 جاعدايدى سيپاتتاپ كەتكەن ەدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءسۇت تاعامدارىمەن تانىستىرا وتىرىپ سۇتتەن جاسالاتىن سۋسىنداردىڭ جاسالۋ جولىن مەڭگەرتۋ.
بىلىمدىلىگى: جالپى ءسۇت تاعامدارىنىڭ ادام اعزاسىنا پايدالى ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: سۋسىنداردىڭ جاسالۋ تەحنولوگياسىمەن، ادىستەرىن ۇيرەتۋ ارقىلى، تەوريالىق بىلىمدەرىن كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە پايدالانۋعا، يكەمدىلىكتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: ءسۇت تاعامدارىن ۇقىپتى ۇستاۋعا ۇيرەتۋ جانە ءۇي جاعدايىندا جاسالاتىن تاعامدار مەن سالقىن سۋسىنداردىڭ جاسالۋ جولدارىن كورسەتۋ ارقىلى، ۇقىپتىلىق پەن تازالىققا، ەپتىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اسسوساسيا، جيگسو، تالقىلاۋ كەستەسى.
ءپانارالىق بايلانىس: بيولوگيا، حيميا، تاريح، مەدەسينا
جابدىقتار: ستاكان، قاسىق، اينەك ىدىس، پىشاق، ميكسەر.
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سىنىپتىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
ءى. قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
تاماقتانۋ پيراميداسىنا توقتالۋ
ءىى. ماعىنانى تانۋ
وقۋشىلار تۇستەر ارقىلى ەكى توپقا ءبولىنىپ ءماتىن بەرىلەدى.
«الەمدى شارلاۋ»
1. توپ. ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى.
2. توپ. ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىنىڭ ۇلتتىق تاعامداردى دايىنداۋداعى ماڭىزى
1 توپ. تۆ - شوۋ
2 توپ. پوستەر
ءسۇت جانە سۇتونىمدەرى
ءسۇتتىڭ قۇرامىندا ادامنىڭ ورگانيزمىنە قاجەتتى تاعامدىق زاتتار - بەلوكتار، مايلار، كومىرسۋتەگى، مينەرالدى تۇزدار، ا، ۆ، س، د، ە دارۋمەندەرى، سۋ. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ قۇندى تاعامدىق زاتى - بەلوك. ءسۇتتىڭ نەگىزگى بەلوگى - كازەين بوي وسىرەتىن جانە دەنەنى قورعايتىن زاتتارعا باي جانە بيولوگيالىق جاعىنان قۇندى بولىپ ەسەپتەلەدى. بەلوكتاردى ورگانيزم تولىق دەرلىك سىڭىرەدى جانە ولاردىڭ قۇرامىندا ادامنىڭ تىرشىلىگىنە قاجەتتى بارلىق امين قىشقىلدارى بار.
سۇتتەگى مايدىڭ مولشەرى شامامەن بەلوكتىڭ مولشەرىندەي. سۇتتە حولەستەرين دە بولادى، ءبىراق ونىڭ بۇل مولشەرى ورگانيزمدەگى حولەستەريننىڭ شاماسىنا ەشقانداي ىقپال ەتپەيدى. ءسۇت مايى ءوزىنىڭ تاعامدىق جانە بيولوگيالىق قاسيەتتەرى جاعىنان وتە قۇندى بولىپ سانالادى، ادامنىڭ ورگانيزمىنە وڭاي، جەڭىل سىڭەدى. سۇتتە كومىرسۋتەگى ءسۇت قانتىندا بولادى. ونى لاكتوزا دەپ اتايدى. سۇتتەگى مينەرالدى زاتتار تۇرلىشە بولىپ كەلەدى، سولاردىڭ ىشىندەگى وتە ماڭىزدىلارى - كالسيي مەن فوسفور. تاماقپەن بىرگە ءسۇت ىشكەندە، باسقا تاعامدارداعى كالسيي تۇزدارى جاقسى سىڭەدى.
ءسۇت - دارۋمەندەردىڭ كوزى. ءسۇت تاعامدارى ارقىلى ادام ورگانيزمىن ا دارۋمەنىمەن، ۆ توبىنداعى دارۋمەندەرمەن، س جانە د دارۋمەندەرىمەن تولىق قاناعاتتاندىرۋعا بولادى. ەڭ باعالىسى جاڭا ساۋىلعان ءسۇت. ونىڭ باكتەريانى جوياتىن، ياعني سۇتكە تۇسكەن باكتەريالاردىڭ ءوسىپ - ءونۋىن توقتاتىپ، ولاردى جويىپ جىبەرەدى. ءسۇتتىڭ ەمدىك قاسيەتى تۋرالى اقپاراتتى كونە دارىگەرلەر - گيپپوكرات، گالەن جانە ءابۋ يبن سينانىڭ ەڭبەكتەرىنەن كەزدەستىرۋگە بولادى، ولار ءتۇرلى جانۋارلاردىڭ ءسۇتىن تۋبەركۋلەز بەن تۇز بايلانۋ اۋرۋلارىنا ەمدەۋگە قولدانۋعا كەڭەس بەرگەن. XVIII جانە XIX عاسىرلاردا ورىس دارىگەرلەرى سۇتپەن برونحيت، تىرىسقاق، اس قورىتۋ - ىشەك، جۇيكە جانە ت. ب. اۋرۋلاردى ەمدەگەن. پەتەربۋرگ دارىگەرى ف. ل. كاررەل 1865ج. جۇرەك سىرقاتى، باۋىر سيروزى، وكپە اۋرۋى جانە ت. ب. اۋرۋلاردى ەمدەۋگە ءسۇت قولدانىپ 200 جاعدايدى سيپاتتاپ كەتكەن ەدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
كىرىكتەلگەن ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «كوممۋنيكاسيا»، «شىعارماشىلىق»
-
2017-2018 وقۋ جىلىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن ۇيىمدارىندا وقۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى. ادىستەمەلىك نۇسقاۋ حات
