تابيعات جانە ادام
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعات جانە ادام
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى:
وقىتۋدىڭ ۇتىمدى ءادىسىن وقۋشىلاردىڭ تياناقتى، تەرەڭ ءبىلىم الۋىنا قالىپتاستىرۋعا باعىتتاۋ كەرەك.
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى:
تابيعات جانە فيزيكا قۇبىلىستارىمەن تانىستىرۋ. تابيعات تۋرالى عىلىمدارمەن تانىستىرۋ
3. تاربيەلىك ماقساتى:
ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، العىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى ايالاۋعا، سىيلاستىق پەن ادەپتىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:
جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى:
اڭگىمە، جاتتىعۋلار ورىنداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى:
پلاكاتتار، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. دك. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
سالەمدەسۋ، وتىرعىزۋ، تۇگەندەۋ.
ءىى. دك. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، قايتالاۋ.
ا) تەوريالىق بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
ءا) پراكتيكالىق تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ.
ب) ەسەپتەرىن تەكسەرۋ.
ءىىى. دك. ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ:
ءىV دك. جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋعا ازىرلىك، ماقسات قويۋ.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى فيزيكا نەنى زەرتتەيتىنىمەن تانىستىرۋ.
V. دك. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ:
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى
وزدەرىڭ اشىپ وتىرعان وقۋلىق “فيزيكا“ دەپ اتالادى. بۇل جاڭا عىلىمدى سەندەر مەكتەپتى بىتىرگەنشە وقىپ يگەرەسىڭدەر. فيزيكامەن تانىستىق مەكتەپتە اياقتالمايدى. عالىم - فيزيكتەردى دايىندايتىن ارنايى ينستيتۋتتار بار. ءبىراق فيزيكا تەك عالىمدارعا عانا ەمەس، ول بارلىعىمىزعا: جۇمىسشىلارعا، دارىگەرلەرگە، ينجەنەرلەرگە، كونسترۋكتورلارعا دا كەرەك. فيزيكا ءىلىمى ادامدى اسا اقىلدى جانە كۇشتى ەتەدى، ول تابيعات اپاتىنىڭ الدىندا ءالسىز بولماۋعا ۇيرەتەدى، ءوزىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان الەمدى تانىتا باستايدى. تەك فيزيكانى بىلە وتىرىپ، ۇيلەردى، زاۋىتتاردى، ماشينالاردى، ەلەكتر ستانسيالارىن جوبالاۋعا بولادى. راديوقابىلداعىشتى، ءاۆتوموبيلدى، عارىشتىق اپپاراتتاردى، ءتىپتى كيىمدەر مەن قورەكتىك ازىق - تۇلىكتى دايىنداۋ ءۇشىن دە فيزيكانى ءبىلۋ كەرەك. مىسالى، فيزيكتەر جارىقتىڭ اۋا مەن شىنىدا قالاي تارايتىنىن وقىپ ۇيرەنگەندىكتەن عانا كوزاينەكتەر، تەلەسكوپتار، فوتواپپاراتتار مەن بەينەكامەرالاردى جاساۋ مۇمكىن بولدى. كەمەلەردى، ۇشاقتاردى، اۋا شارلارىن قۇراستىرۋ مەن جاساۋ سۇيىقتىقتار مەن گازداردى جانە ولاردا قوزعالاتىن دەنەلەر باعىناتىن زاڭدىلىقتاردى بىلۋگە نەگىزدەلگەن. فيزيكا ءىلىمىنسىز ساعاتتى دا، تەلەفوندى دا، شاڭسورعىشتى دا، تەلەديداردى دا جاساۋعا بولماس ەدى، سونداي - اق استى دايىنداۋعا جانە ساقتاۋعا، بولمەنى تازالاۋعا، اۋەندى تىڭداۋعا جانە ت. ب. كومەكتەسەتىن كوپتەگەن پايدالى زاتتاردان قۇرالاقان بولار ەدىك.
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟
فيزيكا – تابيعات تۋرالى عىلىم. ءبىراق تابيعاتتا كوپتەگەن الۋان ءتۇرلى وزگەرىستەر نەمەسە قۇبىلىستار بولادى. فيزيكا ولاردىڭ قايسىسىن زەرتتەيدى؟ فيزيكالىق قۇبىلىستارعا جاتاتىندار:
1) مەحانيكالىق قۇبىلىستار (مىسالى، ۇشاقتار مەن اۆتوموبيلدەردىڭ قوزعالىسى، ماياتنيكتەردىڭ تەربەلىسى مەن قۇبىر بويىنشا سۇيىقتىقتاردىڭ اعىسى، جەردىڭ كۇن اينالاسىندا جانە وربيتالىق ستانسيالاردىڭ جەر اينالاسىندا اينالۋى)؛
2) ەلەكترلىك قۇبىلىستار (مىسالى، ەلەكترلەنگەن دەنەلەردىڭ تارتىلۋى مەن تەبىلۋى، ەلەكتر توگى جانە ت. ب.)؛
3) ماگنيتتىك قۇبىلىستار (مىسالى، ماگنيتتەردىڭ تەمىرگە اسەرى، توكتاردىڭ ماگنيتتىك ءوزارا ارەكەتى، جەردىڭ كومپاس تىلىنە اسەرى جانە ت. ب.)؛
4) وپتيكالىق قۇبىلىستار (جارىقتىڭ ءار ءتۇرلى ورتالاردا تارالۋى، اينالاردان جارىقتىڭ شاعىلۋى، ءار ءتۇرلى جارىق كوزدەرىنىڭ جارىق شىعارۋى جانە ت. ب.)؛
5) جىلۋ قۇبىلىستارى (مۇزدىڭ ەرۋى، سۋدىڭ قايناۋى، قاردىڭ ءتۇزىلۋى، مەتالداردىڭ جىلۋلىق ۇلعايۋى، ەلەكترلىك جىلىتقىش اسپاپتاردىڭ ارەكەتى جانە ت. ب.)؛
6) اتومدىق قۇبىلىستار (مىسالى، اتوم بومبالارىنىڭ جارىلىسى مەن جۇلدىزداردىڭ قويناۋىنداعى بولاتىن پروسەستەر جانە ت. ب.)
بارلىق وسى قۇبىلىستار ءولى تابيعاتقا ءتان. ءبىراق ولاردىڭ كوپشىلىگى ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ ىشىندە دە بولادى. مىسالى، ىلعال وسىمدىكتىڭ ساباعى ارقىلى جەردەن ونىڭ ماساعىنا كوتەرىلەدى، قان ادام مەن جانۋاردىڭ دەنەسىندەگى تامىرلار ارقىلى اعادى، نەرۆ تالشىقتارى ارقىلى ميدان سيگنال بەرىلەدى. قالايشا ءبىر عانا عىلىم – فيزيكا – وسىنشالىق كوپ قۇبىلىستاردى تالدايدى؟ ونىڭ سەبەبى عىلىمنىڭ عاجايىپ قاسيەتتەرىنە بايلانىستى – ياعني قاراپايىم قۇبىلىستاردى زەرتتەۋ نەگىزىندە جالپى زاڭدىلىقتاردىڭ اشىلۋى. مىسالى، ءار ءتۇرلى بيىكتىكتەن مولشەرى ءار ءتۇرلى شاريكتەردىڭ ەركىن قۇلاپ ءتۇسۋىن زەرتتەۋ ارقىلى باسقا دەنەلەردىڭ قۇلاپ ءتۇسۋى كەزىندە ورىندالاتىن زاڭداردى تاعايىنداۋعا بولادى. وسى كىتاپ بويىنشا سەندەر وسىنداي قاراپايىم قۇبىلىستاردى وقىپ ۇيرەنۋدى باستايسىڭدار جانە ولارداعى ماڭىزدى زاڭدىلىقتاردى انىقتاۋدى بىرتىندەپ ۇيرەنەسىڭدەر.
فيزيكانىڭ باستى مىندەتى – تابيعاتتا بولاتىن الۋان ءتۇرلى قۇبىلىستاردى ءوزارا بايلانىستىراتىن زاڭداردى اشۋ، قۇبىلىستاردىڭ بايلانىسى مەن سەبەپتەرىن تابۋ. مىسالى، كۇن جۇيەسى سەنترىنىڭ اينالاسىندا پلانەتالاردىڭ دوڭگەلەك بويىنشا اينالۋ سەبەبى ولاردى كۇننىڭ وزىنە تارتۋىنان بولادى؛ كۇن مەن ءتۇننىڭ الماسۋ سەبەبى كۇن ساۋلەسىمەن جارىقتالىناتىن جەردىڭ ءوز وسىنەن اينالۋىنان بولادى (1 - سۋرەت)؛ جەلدىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى اۋانىڭ ءبىرقالىپتى جىلىنباۋىنان بولادى جانە ت. ب.
تابيعاتتى زەرتتەۋمەن تەك فيزيكا عانا اينالىسپايدى، باسقا دا عىلىمدار بار، مىسالى، گەوگرافيا، بيولوگيا، حيميا. ءاربىر عىلىمنىڭ ءوز ماقساتتارى مەن تابيعاتتى زەرتتەۋ تاسىلدەرى بار. فيزيكانى وقىپ ۇيرەنۋ ارقىلى سەندەر بىرتىندەپ ءبىر عىلىمنىڭ ەكىنشى عىلىمنان نەمەن ەرەكشەلەنەتىنىن جانە سونىمەن بىرگە ولار ءوزارا قالاي تىعىز بايلانىستا ەكەنىن بىلەسىڭدەر. تابيعات تۋرالى عىلىم وتە ەرتەدە پايدا بولعان. تابيعاتتا بايقالاتىن قۇبىلىستاردى تۇسىندىرۋگە ءبىرىنشى بولىپ ەجەلگى جۇڭگو، ءۇندى جانە كونە گرەك عالىمدارى تالپىنىس جاساعان. ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى IV عاسىردا ءومىر سۇرگەن ەجەلگى گرەك عالىمى اريستوتەلدىڭ شىعارمالارىندا “فيزيكا“ دەگەن ءسوز (“فيۋزيس“ – تابيعات دەگەن گرەك سوزىنەن الىنعان) كەزدەسەدى. بۇل ءسوزدى XVIII عاسىردا العاش رەت رەسەيدە نەمىس تىلىنەن ورىس تىلىنە فيزيكا وقۋلىعىن اۋدارعاندا م. ۆ. لومونوسوۆ ەنگىزگەن. قازىرگى ۋاقىتتا تابيعاتتى زەرتتەۋ ءار ءتۇرلى ەلدەر مەن حالىقتاردىڭ كوپتەگەن عالىمدارىنىڭ تاباندى ەڭبەك ەتۋىن تالاپ ەتەدى. ولاردىڭ بىرلەسكەن جۇمىستارى ادامزات بالاسىنا قورشاعان الەمدەگى زاڭدار مەن قۇبىلىستاردى زەرتتەۋدە ىلگەرى جىلجۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە قوعام پروگرەسىن قامتاماسىز ەتەدى.
VI. دك. وقىتىلىپ وتىرعان وقۋ ماتەريالىن قابىلداۋداعى وقۋشى تۇسىنىگىن تەكسەرۋ:
1. “تابيعات” دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن قالاي ۇسىنەسىڭدەر؟
2. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى مەحانيكالىق قۇبىلىسقا جاتادى؟
3. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى ەلەكترلىك قۇبىلىسقا جاتادى؟
4. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى ماگنيتتىك قۇبىلىسقا جاتادى؟
5. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى وپتيكالىق قۇبىلىسقا جاتادى؟
6. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى جىلۋلىق قۇبىلىسقا جاتادى؟
VII. دك. وقىتىلىپ وتىرعان وقۋ ماتەريالىن بەكىتۋ نەمەسە داعدىلاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ:
VIII. دك. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
IX. دك. باعا قويۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك ماقساتى:
وقىتۋدىڭ ۇتىمدى ءادىسىن وقۋشىلاردىڭ تياناقتى، تەرەڭ ءبىلىم الۋىنا قالىپتاستىرۋعا باعىتتاۋ كەرەك.
2. دامىتۋشىلىق ماقساتى:
تابيعات جانە فيزيكا قۇبىلىستارىمەن تانىستىرۋ. تابيعات تۋرالى عىلىمدارمەن تانىستىرۋ
3. تاربيەلىك ماقساتى:
ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا، العىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى ايالاۋعا، سىيلاستىق پەن ادەپتىلىككە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:
جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى:
اڭگىمە، جاتتىعۋلار ورىنداۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىكتەرى:
پلاكاتتار، سۋرەتتەر، ۇلەستىرمە قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. دك. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
سالەمدەسۋ، وتىرعىزۋ، تۇگەندەۋ.
ءىى. دك. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ، قايتالاۋ.
ا) تەوريالىق بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
ءا) پراكتيكالىق تاپسىرمالارىن تەكسەرۋ.
ب) ەسەپتەرىن تەكسەرۋ.
ءىىى. دك. ءبىلىمدى جان - جاقتى تەكسەرۋ:
ءىV دك. جاڭا ماتەريالدى قابىلداۋعا ازىرلىك، ماقسات قويۋ.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى فيزيكا نەنى زەرتتەيتىنىمەن تانىستىرۋ.
V. دك. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ:
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى
وزدەرىڭ اشىپ وتىرعان وقۋلىق “فيزيكا“ دەپ اتالادى. بۇل جاڭا عىلىمدى سەندەر مەكتەپتى بىتىرگەنشە وقىپ يگەرەسىڭدەر. فيزيكامەن تانىستىق مەكتەپتە اياقتالمايدى. عالىم - فيزيكتەردى دايىندايتىن ارنايى ينستيتۋتتار بار. ءبىراق فيزيكا تەك عالىمدارعا عانا ەمەس، ول بارلىعىمىزعا: جۇمىسشىلارعا، دارىگەرلەرگە، ينجەنەرلەرگە، كونسترۋكتورلارعا دا كەرەك. فيزيكا ءىلىمى ادامدى اسا اقىلدى جانە كۇشتى ەتەدى، ول تابيعات اپاتىنىڭ الدىندا ءالسىز بولماۋعا ۇيرەتەدى، ءوزىڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان الەمدى تانىتا باستايدى. تەك فيزيكانى بىلە وتىرىپ، ۇيلەردى، زاۋىتتاردى، ماشينالاردى، ەلەكتر ستانسيالارىن جوبالاۋعا بولادى. راديوقابىلداعىشتى، ءاۆتوموبيلدى، عارىشتىق اپپاراتتاردى، ءتىپتى كيىمدەر مەن قورەكتىك ازىق - تۇلىكتى دايىنداۋ ءۇشىن دە فيزيكانى ءبىلۋ كەرەك. مىسالى، فيزيكتەر جارىقتىڭ اۋا مەن شىنىدا قالاي تارايتىنىن وقىپ ۇيرەنگەندىكتەن عانا كوزاينەكتەر، تەلەسكوپتار، فوتواپپاراتتار مەن بەينەكامەرالاردى جاساۋ مۇمكىن بولدى. كەمەلەردى، ۇشاقتاردى، اۋا شارلارىن قۇراستىرۋ مەن جاساۋ سۇيىقتىقتار مەن گازداردى جانە ولاردا قوزعالاتىن دەنەلەر باعىناتىن زاڭدىلىقتاردى بىلۋگە نەگىزدەلگەن. فيزيكا ءىلىمىنسىز ساعاتتى دا، تەلەفوندى دا، شاڭسورعىشتى دا، تەلەديداردى دا جاساۋعا بولماس ەدى، سونداي - اق استى دايىنداۋعا جانە ساقتاۋعا، بولمەنى تازالاۋعا، اۋەندى تىڭداۋعا جانە ت. ب. كومەكتەسەتىن كوپتەگەن پايدالى زاتتاردان قۇرالاقان بولار ەدىك.
فيزيكا نەنى زەرتتەيدى؟
فيزيكا – تابيعات تۋرالى عىلىم. ءبىراق تابيعاتتا كوپتەگەن الۋان ءتۇرلى وزگەرىستەر نەمەسە قۇبىلىستار بولادى. فيزيكا ولاردىڭ قايسىسىن زەرتتەيدى؟ فيزيكالىق قۇبىلىستارعا جاتاتىندار:
1) مەحانيكالىق قۇبىلىستار (مىسالى، ۇشاقتار مەن اۆتوموبيلدەردىڭ قوزعالىسى، ماياتنيكتەردىڭ تەربەلىسى مەن قۇبىر بويىنشا سۇيىقتىقتاردىڭ اعىسى، جەردىڭ كۇن اينالاسىندا جانە وربيتالىق ستانسيالاردىڭ جەر اينالاسىندا اينالۋى)؛
2) ەلەكترلىك قۇبىلىستار (مىسالى، ەلەكترلەنگەن دەنەلەردىڭ تارتىلۋى مەن تەبىلۋى، ەلەكتر توگى جانە ت. ب.)؛
3) ماگنيتتىك قۇبىلىستار (مىسالى، ماگنيتتەردىڭ تەمىرگە اسەرى، توكتاردىڭ ماگنيتتىك ءوزارا ارەكەتى، جەردىڭ كومپاس تىلىنە اسەرى جانە ت. ب.)؛
4) وپتيكالىق قۇبىلىستار (جارىقتىڭ ءار ءتۇرلى ورتالاردا تارالۋى، اينالاردان جارىقتىڭ شاعىلۋى، ءار ءتۇرلى جارىق كوزدەرىنىڭ جارىق شىعارۋى جانە ت. ب.)؛
5) جىلۋ قۇبىلىستارى (مۇزدىڭ ەرۋى، سۋدىڭ قايناۋى، قاردىڭ ءتۇزىلۋى، مەتالداردىڭ جىلۋلىق ۇلعايۋى، ەلەكترلىك جىلىتقىش اسپاپتاردىڭ ارەكەتى جانە ت. ب.)؛
6) اتومدىق قۇبىلىستار (مىسالى، اتوم بومبالارىنىڭ جارىلىسى مەن جۇلدىزداردىڭ قويناۋىنداعى بولاتىن پروسەستەر جانە ت. ب.)
بارلىق وسى قۇبىلىستار ءولى تابيعاتقا ءتان. ءبىراق ولاردىڭ كوپشىلىگى ءتىرى ورگانيزمدەردىڭ ىشىندە دە بولادى. مىسالى، ىلعال وسىمدىكتىڭ ساباعى ارقىلى جەردەن ونىڭ ماساعىنا كوتەرىلەدى، قان ادام مەن جانۋاردىڭ دەنەسىندەگى تامىرلار ارقىلى اعادى، نەرۆ تالشىقتارى ارقىلى ميدان سيگنال بەرىلەدى. قالايشا ءبىر عانا عىلىم – فيزيكا – وسىنشالىق كوپ قۇبىلىستاردى تالدايدى؟ ونىڭ سەبەبى عىلىمنىڭ عاجايىپ قاسيەتتەرىنە بايلانىستى – ياعني قاراپايىم قۇبىلىستاردى زەرتتەۋ نەگىزىندە جالپى زاڭدىلىقتاردىڭ اشىلۋى. مىسالى، ءار ءتۇرلى بيىكتىكتەن مولشەرى ءار ءتۇرلى شاريكتەردىڭ ەركىن قۇلاپ ءتۇسۋىن زەرتتەۋ ارقىلى باسقا دەنەلەردىڭ قۇلاپ ءتۇسۋى كەزىندە ورىندالاتىن زاڭداردى تاعايىنداۋعا بولادى. وسى كىتاپ بويىنشا سەندەر وسىنداي قاراپايىم قۇبىلىستاردى وقىپ ۇيرەنۋدى باستايسىڭدار جانە ولارداعى ماڭىزدى زاڭدىلىقتاردى انىقتاۋدى بىرتىندەپ ۇيرەنەسىڭدەر.
فيزيكانىڭ باستى مىندەتى – تابيعاتتا بولاتىن الۋان ءتۇرلى قۇبىلىستاردى ءوزارا بايلانىستىراتىن زاڭداردى اشۋ، قۇبىلىستاردىڭ بايلانىسى مەن سەبەپتەرىن تابۋ. مىسالى، كۇن جۇيەسى سەنترىنىڭ اينالاسىندا پلانەتالاردىڭ دوڭگەلەك بويىنشا اينالۋ سەبەبى ولاردى كۇننىڭ وزىنە تارتۋىنان بولادى؛ كۇن مەن ءتۇننىڭ الماسۋ سەبەبى كۇن ساۋلەسىمەن جارىقتالىناتىن جەردىڭ ءوز وسىنەن اينالۋىنان بولادى (1 - سۋرەت)؛ جەلدىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى اۋانىڭ ءبىرقالىپتى جىلىنباۋىنان بولادى جانە ت. ب.
تابيعاتتى زەرتتەۋمەن تەك فيزيكا عانا اينالىسپايدى، باسقا دا عىلىمدار بار، مىسالى، گەوگرافيا، بيولوگيا، حيميا. ءاربىر عىلىمنىڭ ءوز ماقساتتارى مەن تابيعاتتى زەرتتەۋ تاسىلدەرى بار. فيزيكانى وقىپ ۇيرەنۋ ارقىلى سەندەر بىرتىندەپ ءبىر عىلىمنىڭ ەكىنشى عىلىمنان نەمەن ەرەكشەلەنەتىنىن جانە سونىمەن بىرگە ولار ءوزارا قالاي تىعىز بايلانىستا ەكەنىن بىلەسىڭدەر. تابيعات تۋرالى عىلىم وتە ەرتەدە پايدا بولعان. تابيعاتتا بايقالاتىن قۇبىلىستاردى تۇسىندىرۋگە ءبىرىنشى بولىپ ەجەلگى جۇڭگو، ءۇندى جانە كونە گرەك عالىمدارى تالپىنىس جاساعان. ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى IV عاسىردا ءومىر سۇرگەن ەجەلگى گرەك عالىمى اريستوتەلدىڭ شىعارمالارىندا “فيزيكا“ دەگەن ءسوز (“فيۋزيس“ – تابيعات دەگەن گرەك سوزىنەن الىنعان) كەزدەسەدى. بۇل ءسوزدى XVIII عاسىردا العاش رەت رەسەيدە نەمىس تىلىنەن ورىس تىلىنە فيزيكا وقۋلىعىن اۋدارعاندا م. ۆ. لومونوسوۆ ەنگىزگەن. قازىرگى ۋاقىتتا تابيعاتتى زەرتتەۋ ءار ءتۇرلى ەلدەر مەن حالىقتاردىڭ كوپتەگەن عالىمدارىنىڭ تاباندى ەڭبەك ەتۋىن تالاپ ەتەدى. ولاردىڭ بىرلەسكەن جۇمىستارى ادامزات بالاسىنا قورشاعان الەمدەگى زاڭدار مەن قۇبىلىستاردى زەرتتەۋدە ىلگەرى جىلجۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە قوعام پروگرەسىن قامتاماسىز ەتەدى.
VI. دك. وقىتىلىپ وتىرعان وقۋ ماتەريالىن قابىلداۋداعى وقۋشى تۇسىنىگىن تەكسەرۋ:
1. “تابيعات” دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن قالاي ۇسىنەسىڭدەر؟
2. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى مەحانيكالىق قۇبىلىسقا جاتادى؟
3. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى ەلەكترلىك قۇبىلىسقا جاتادى؟
4. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى ماگنيتتىك قۇبىلىسقا جاتادى؟
5. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى وپتيكالىق قۇبىلىسقا جاتادى؟
6. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ قايسىسى جىلۋلىق قۇبىلىسقا جاتادى؟
VII. دك. وقىتىلىپ وتىرعان وقۋ ماتەريالىن بەكىتۋ نەمەسە داعدىلاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ:
VIII. دك. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
IX. دك. باعا قويۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: 6 - عا كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسى (پرەزەنتاسياسىمەن)
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «سويلەم تۋرالى وتكەندى قايتالاۋ» (پرەزەنتاسياسىمەن)
