InfoHub Logo

ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، تاربيە بەرىلۋى كەرەك...

ءال-فارابي

جاس ۇرپاق ءبىلىمدى دە سانالى، تاربيەلى بولسا، مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسى مىقتى بولادى. تاربيە-بۇل ومىرلىك شىعارماشىلىق ىزدەنىس. مۇندا بالا بەينەسى، ياعني، ادام بەينەسى ماڭىزدى. كەلەشەك ۇرپاقتىڭ بويىندا جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ، ولاردى بالا كۇنىنەن سوعان تاربيەلەۋ ءومىر ەسىگىن اشقاننان باستاپ قولعا الىنعاندا عانا مۇمكىن بولادى. مۇنى ەڭ الدىمەن، شۇعىل وزگەرىپ جاتقان تىرشىلىك جاعدايلارىن ەسكەرە وتىرىپ وتباسى، الەۋمەتتىك-مادەني ورتاسى، ءمۇعالىمى مەن تاربيەشى جۇزەگە اسىرادى.

قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى جالپى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە، ونىڭ ىشىندە باستاۋىش بۋىنعا-مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەگە جاڭا تالاپتار قويىلىپ وتىر. ەلباسىمىز «ءبىزدىڭ بولاشاققا بارار جولىمىز -قازاقستاندىقتاردىڭ الەۋەتىن اشاتىن جاڭا مۇمكىندىكتەر جاساۋعا بايلانىستى. ءححى عاسىرداعى دامىعان ەل دەگەنىمىز-بەلسەندى، ءبىلىمدى جانە دەنساۋلىعى مىقتى ازاماتتار»،- دەپ اتاپ ايتقان. مۇنداي جان-جاقتى دامىعان، ءوي-ورىسى جوعارى ۇرپاقتى قالىپتاستىرۋ مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعاننان باستالادى. مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنداعى العاشقى قادامىنداعى نەگىزگى ماقسات بالانىڭ تاربيەسى مەن ءبىلىمىن ۇشتاستىرا ءبىلۋ.

جاڭا عاسىرداعى جاڭا تاربيە باعىتى بالالاردى قانداي بولماسىن قيىن جاعدايدا دا ءومىر سۇرۋگە، الەۋمەتتىك-مادەني بەيىمدەۋ، سونداي-اق اركىمنىڭ بولاشاقتا رۋحاني، ادامي، ىزگىلىكتى كوركەم دامۋىن جۇزەگە اسىرۋ بولىپ تابىلادى. وسى جولدا مەكتەپ قابىرعاسىنداعى تاربيە بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ اتقاراتىن ءرولى ەرەكشە. مەكتەپ جاسىنداعى بالالار اقپاراتتى اسەرلى قابىلداپ، قورشاعان اينالاعا تاڭدانىپ، ءتۇرلى سۇراقتار قويىپ، قىزىعۋشىلىق تانىتادى. سوندىقتان دا بۇل جاستاعى بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، تۇلعانى دامىتۋعا ارنالعان تاربيەلىك ءىس-شارالارعا كوپ كوڭىل ءبولۋ قاجەت.

مەكتەپ جاسىنداعى بالانىڭ تاربيەسىنە ەڭ اۋەلى وتباسى ىقپال ەتەدى. وتباسى- ۇرپاق تاربيەلەۋدەگى نەگىزگى ينستيتۋتتارىڭ ءبىرى. بالا دامۋىنىڭ قاي باعىتىن الساق تا، وتباسى بالانىڭ تاربيەسىندە نەگىزگى ورىندا. ءبىلىم بەرۋ  مەكەمەلەرى مەن اتا-انالار تىعىز قارىم-قاتىناستا جۇمىس اتقاراعان جاعدايدا، بولاشاق ۇرپاقتارىمىز جان-جاقتى دامىعان، تاربيەلى، ءبىلىمدى بولىپ وسەرى ءسوزسىز. 

قورىتا كەلە، جاس ۇرپاققا ءتالىم تاربيە بەرۋدى قوعام بولىپ، ۇستازدار قاۋىمى بولىپ، ەڭ باستىسى اتا-انالار بولىپ قولعا الساق، بولاشاعىمىز جارقىن بولارى ايقىن. «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەي وتىرا، بالالارىمىزدى وتانسۇيگىشتىككە، ۇلتىمىزدىڭ ءسالت-داستۇرىن ۇمىتپاۋعا، اتا-بابامىز امانات ەتىپ، بىلەكتىڭ كۇشىمەن، نايزانىڭ ۇشىمەن قورعاپ، مۇرا ەتكەن جەرىمىزدى قورعاۋعا تاربيەلەۋ جانە باۋلۋ بارشاعا بىردەي مىندەت جانە قاسيەتتى بورىش.

قازۇۋ، تاريح، ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا فاكۋلتەتى، تاريح جانە گەوگرافيا ماماندىعى عالىموۆا ىنكار. جەتەكشىسى: قارتابايەۆا ە.ت.

---