- 05 ناۋ. 2024 01:52
- 218
تاۋەكەل حان
ورتا عاسىرلارداعى قازاقستان تاريحى 7 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تاۋەكەل حان (1582 - 1598 ج. ج.)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وتان تاريحىنان سۇبەلى ورىن الار تاريحي تۇلعالاردىڭ ءبىرى – تاۋەكەل حاننىڭ 16 جىل ەل تىزگىنىن ۇستاعان ۋاقىتىنداعى قازاق ورداسىنىڭ ىشكى - سىرتقى ساياساتىنداعى ءرولىن ءتۇسىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، ءوز ويلارىن ايتۋعا جەتەلەۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: تاۋەكەل حاننىڭ تاعلىمى مول تاريحي تۇلعاسى ارقىلى ۇلتجاندىلىققا، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىسى: اۋىزشا بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءار ءتۇرلى زياتكەرلىك تاپسىرمالار، كارتامەن جۇمىس
كورنەكىلىگى: ينتەربەلسەندى تاقتانى پايدالانۋ، ەلەكتروندى وقۋلىق، كارتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
وقۋ قۇرالىن تەكسەرىپ تۇگەندەۋ
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. قازاق حاندىعى قاشان جانە قاي جەردە قۇرىلدى؟
2. قازاق حاندىعىن كىمدەر قۇردى؟
3. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى جايلى تاريحي دەرەكتى كىمنىڭ ەڭبەگىنەن وقىپ بىلەمىز؟
4. قازاق حاندارىنان كىمدەردى بىلەمىز؟
5. قاسىم حاننىڭ بيلىگى تۋرالى تاريحشىلار قانداي مالىمەتتەردى كەلتىردى؟
6. حاقنازار حان قاي جىلدارى بيلىك ەتتى؟
7. حاقنازار حان ىشكى ساياساتىن قالاي جۇرگىزدى؟
8. سىرتقى ساياساتى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
9. حاقنازار حان بيلىك ەتكەن تۇستا تاريح ساحناسىندا قانداي ايتۋلى وقيعا بولدى؟
10. حاقنازار حان كىممەن «دوس بولىپ، ءوزارا كومەكتەسۋ» جونىندە «انت بەرىسكەن» شارت جاساستى؟
سەمانتيكالىق كارتا
ءىىى. جاڭا ساباق.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: تاۋەكەل حان (1582 - 1598 ج. ج.).
ساباعىمىزدىڭ ماقساتى: وتان تاريحىنان سۇبەلى ورىن الار تاريحي تۇلعالاردىڭ ءبىرى – تاۋەكەل حاننىڭ 16 جىل ەل تىزگىنىن ۇستاعان ۋاقىتىنداعى قازاق ورداسىنىڭ ىشكى - سىرتقى ساياساتىنداعى ءرولىن ءتۇسىنۋ.
ساباعىمىزدىڭ ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن مىناداي ماسەلەلەردى قاراستىرامىز.
جوسپار:
1. تاۋەكەلگە دەيىنگى قازاق حاندىعىنىڭ جاعدايى. شىعاي حان. بابا سۇلتانمەن كۇرەس.
2. قازاق - وزبەك قاتىناستارى.
3. ورىس مەملەكەتىمەن قارىم - قاتىناس.
وتكەن ساباقتا حاقنازار حاننىڭ بيلىگىمەن تانىسقان بولاتىنبىز. حاقنازار حان بۇقارا حانى ابداللاحپەن جانە وزبەك سۇلتانى بابا سۇلتانمەن ەكى جاقتى ساياسات ۇستاندى. بۇنى سەزىپ قالعان بابا سۇلتان ءوزىنىڭ جانسىزدارىن جىبەرىپ، حاقنازاردى، ونىڭ ۇلدارىن، جانە حاننىڭ جاقىن سۇلتانى جالىمدى ولتىرەدى.
ەندىگى قازاق حاندىعىنىڭ تاعى جانىبەك حاننىڭ نەمەرە ءىنىسى شىعايعا بۇيىردى. شىعاي حان تاعىنا وتىرعاندا 80 جاستاعى شال بولاتىن. ول بيلىككە كەلە سالىسىمەن حاقنازار حان مەن جالىم سۇلتاننىڭ كەكتەرىن الۋعا كىرىستى. سوندىقتان ابداللاح حانمەن وداق قۇرىپ، بابا سۇلتانعا قارسى جورىققا شىقتى. 1582 جىلى تۇركىستان قالاسىنىڭ تۇبىندەگى شايقاستا شىعاي حان جانە ونىڭ ۇلى تاۋەكەل سۇلتان بۇقارا حانى ابداللاحپەن بىرلەسىپ جەڭىسكە جەتتى. بۇعان ريزا بولعان بۇقارا حانى ابداللاح قازاق حاندىعىنا حودجەنت قالاسىن تارتۋ ەتتى. الايدا وسى جورىقتا شىعاي حاننىڭ ءوزى دە قازا تاپتى. ەندى حاندىق بيلىكتى شىعايدىڭ بالاسى، مۇراگەرى تاۋەكەل سۇلتان ءوز قولىنا الدى. تاۋەكەل حاننىڭ بيلىگى، ىشكى - سىرتقى ساياساتى تۋرال مالىمەتتى بەينە ماتەريالدان كورەيىك. ەلەكتروندى وقۋلىقتا 3 مين ۋاقىتتا تاۋەكەل حانىڭ بيلىگى تۋرالى ايتىلادى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تاۋەكەل حان (1582 - 1598 ج. ج.)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وتان تاريحىنان سۇبەلى ورىن الار تاريحي تۇلعالاردىڭ ءبىرى – تاۋەكەل حاننىڭ 16 جىل ەل تىزگىنىن ۇستاعان ۋاقىتىنداعى قازاق ورداسىنىڭ ىشكى - سىرتقى ساياساتىنداعى ءرولىن ءتۇسىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، ءوز ويلارىن ايتۋعا جەتەلەۋ، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ؛
تاربيەلىك: تاۋەكەل حاننىڭ تاعلىمى مول تاريحي تۇلعاسى ارقىلى ۇلتجاندىلىققا، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىسى: اۋىزشا بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، ءار ءتۇرلى زياتكەرلىك تاپسىرمالار، كارتامەن جۇمىس
كورنەكىلىگى: ينتەربەلسەندى تاقتانى پايدالانۋ، ەلەكتروندى وقۋلىق، كارتا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
وقۋ قۇرالىن تەكسەرىپ تۇگەندەۋ
وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. قازاق حاندىعى قاشان جانە قاي جەردە قۇرىلدى؟
2. قازاق حاندىعىن كىمدەر قۇردى؟
3. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى جايلى تاريحي دەرەكتى كىمنىڭ ەڭبەگىنەن وقىپ بىلەمىز؟
4. قازاق حاندارىنان كىمدەردى بىلەمىز؟
5. قاسىم حاننىڭ بيلىگى تۋرالى تاريحشىلار قانداي مالىمەتتەردى كەلتىردى؟
6. حاقنازار حان قاي جىلدارى بيلىك ەتتى؟
7. حاقنازار حان ىشكى ساياساتىن قالاي جۇرگىزدى؟
8. سىرتقى ساياساتى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
9. حاقنازار حان بيلىك ەتكەن تۇستا تاريح ساحناسىندا قانداي ايتۋلى وقيعا بولدى؟
10. حاقنازار حان كىممەن «دوس بولىپ، ءوزارا كومەكتەسۋ» جونىندە «انت بەرىسكەن» شارت جاساستى؟
سەمانتيكالىق كارتا
ءىىى. جاڭا ساباق.
بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: تاۋەكەل حان (1582 - 1598 ج. ج.).
ساباعىمىزدىڭ ماقساتى: وتان تاريحىنان سۇبەلى ورىن الار تاريحي تۇلعالاردىڭ ءبىرى – تاۋەكەل حاننىڭ 16 جىل ەل تىزگىنىن ۇستاعان ۋاقىتىنداعى قازاق ورداسىنىڭ ىشكى - سىرتقى ساياساتىنداعى ءرولىن ءتۇسىنۋ.
ساباعىمىزدىڭ ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن مىناداي ماسەلەلەردى قاراستىرامىز.
جوسپار:
1. تاۋەكەلگە دەيىنگى قازاق حاندىعىنىڭ جاعدايى. شىعاي حان. بابا سۇلتانمەن كۇرەس.
2. قازاق - وزبەك قاتىناستارى.
3. ورىس مەملەكەتىمەن قارىم - قاتىناس.
وتكەن ساباقتا حاقنازار حاننىڭ بيلىگىمەن تانىسقان بولاتىنبىز. حاقنازار حان بۇقارا حانى ابداللاحپەن جانە وزبەك سۇلتانى بابا سۇلتانمەن ەكى جاقتى ساياسات ۇستاندى. بۇنى سەزىپ قالعان بابا سۇلتان ءوزىنىڭ جانسىزدارىن جىبەرىپ، حاقنازاردى، ونىڭ ۇلدارىن، جانە حاننىڭ جاقىن سۇلتانى جالىمدى ولتىرەدى.
ەندىگى قازاق حاندىعىنىڭ تاعى جانىبەك حاننىڭ نەمەرە ءىنىسى شىعايعا بۇيىردى. شىعاي حان تاعىنا وتىرعاندا 80 جاستاعى شال بولاتىن. ول بيلىككە كەلە سالىسىمەن حاقنازار حان مەن جالىم سۇلتاننىڭ كەكتەرىن الۋعا كىرىستى. سوندىقتان ابداللاح حانمەن وداق قۇرىپ، بابا سۇلتانعا قارسى جورىققا شىقتى. 1582 جىلى تۇركىستان قالاسىنىڭ تۇبىندەگى شايقاستا شىعاي حان جانە ونىڭ ۇلى تاۋەكەل سۇلتان بۇقارا حانى ابداللاحپەن بىرلەسىپ جەڭىسكە جەتتى. بۇعان ريزا بولعان بۇقارا حانى ابداللاح قازاق حاندىعىنا حودجەنت قالاسىن تارتۋ ەتتى. الايدا وسى جورىقتا شىعاي حاننىڭ ءوزى دە قازا تاپتى. ەندى حاندىق بيلىكتى شىعايدىڭ بالاسى، مۇراگەرى تاۋەكەل سۇلتان ءوز قولىنا الدى. تاۋەكەل حاننىڭ بيلىگى، ىشكى - سىرتقى ساياساتى تۋرال مالىمەتتى بەينە ماتەريالدان كورەيىك. ەلەكتروندى وقۋلىقتا 3 مين ۋاقىتتا تاۋەكەل حانىڭ بيلىگى تۋرالى ايتىلادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.