تىنىشتىق
بيسمليللاھھير راحمماننيراحيم!
بايقۇس انا كول جاعالاي جۇگىردى، جۇدىرىقتاي جۇرەگىنىڭ ىشىندە اتوم بومبىسى جارىلدى، ءوز تەپە-تەڭدىگىن جوعالتتى. قاعاناعىن حاق جارىپ شىققان شاقالاعىن ءتىرى تۇرىپ سۋعا جىبەردى،سونىڭ ارتىنان ءوزىن سۋعا لاقتىرۋعا ويى كەتتى.
اسپان استى، جەر بەتى قىبىرلاعان تىرشىلىك، قارا قۇمىرىسقا ءبىز بىلمەيتىن ماقساتتارمەن ارقاسىنا ال بۇت، جەلكەسىنە جەتى پۇت جۇەك ارقالاپ كەتىپ بارادى، بارلىق جان يەسى راببىسىن قالاسادا، قالاماسادا زىكىر ەتە، دەم الىپ-دەم شىعارادى. دەم ۇزىلسە، جۇرەك سوعۋدان توقتايدى، ءومىر بىتەدى. ءومىر دەگەن ءبىر «دەم» عانا....
ول ءسابيى ءۇشىن جان بەرۋگە دايىن... سول ساتتە ۇلى جاراتۋشى قۇدىرەتىمەن ونىڭ جۇرەگىنە تىنىشتىق بەردى، كەۋدەسىنە نۇر قۇيدى، ساندىقتاعى ءسابيى سۋ بەتىندە بىردە جوعارى، بىردە تومەن تەڭسەلە باياۋ جىلىستاپ بارادى. بايقۇس انا جانىن جەگىدەي جەگەن اۋىر كۇيزەلىستەن قۇتىلدى. بالاسى تۋرالى ارىقاراي ويلاۋعا ويى جالعاسپادى، ويلاي المادى، دەنەسىن باسقاراتىن جۇمىر ەتى جۇرەگى «اللا، اللا» دەپ سوعىپ كەتتى، سونداي ءبىر راحات كۇي كەشتتى، ءوزىن ەڭ باقتى ادام سەزىندى. سۋ بەتىندەگى شاقالاق ساندىق ىشىندە قامسىز ۇيقىدا. اللانىڭ قالاۋىمەن سۋ جۇمساق اقتى. جورگەگىندە اناسىنىڭ ءيسىن ەمىرەنە يسكەپ كوزىن اشپاي باياۋ تەربەلىپ، سۋ اعىسىمەن ءبىر يىردەن اينالا كوزدەن كورىنبەي كەتتى. انا باقىرايىپ قاراپ تۇر...جۇرەگى «اللا، اللا» دەپ سوعىپ جاتتى....ونىڭ جۇرەك سوعىسىنا ەندى سۋ بەتىندەگى بولماشى تولقىندار، تاۋلار، ارىستاندار، قۇستار ءبار-بارى قوسىلا «اللا، اللا» دەپ جاراتۋشىسىن جاپپاي زىكىر ەتە باستادى. انا سونداي باقىتتىڭ قۇشاعىندا تەربەلدى...
جەر بەتىنىڭ اپشىسىن قۋىرعان قاھارلى پاتشا پەرعاۋىن مىسىر جەرىن اشسا القانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا ۇستاپ تۇردى. ءبىر كۇنى ول ءتۇس كوردى، تۇسىندە جامان ءىس كوردى. «بايتل مۋحادداس جاقتان شىققان ءورت مىسىرعا جەتىپ، مىسىردىڭ كۇللى عيماراتتارىن، كۇل قىلادى. ءبىراق، ءباني يسرايل ءدىن امان».
پەرعاۋىن باقسى، بالگەر، سيقىرشى، جۇلدىزشىلاردى جيناپ ءتۇسىن جورىتادى. «ءباني يسرايلدەن دۇنيەگە ءبىر ۇل كەلەدى ەكەن، — دەيدى جورۋشى. — مىسىرىڭ دا، تاعىڭ دا سونىڭ قولىنان كۇل-تالقان بولادى. ءدىنىڭدى وزگەرتەدى.
ءوزىن قۇداي ساناپ، ءولىمدى ۇمىتقان وزبىر پاتشا، ولەتىنىن ەش مويىنداعىسى كەلمەي سارى شاشى تىك تۇرىپ، جيرەن ساقالى دىرىلدەيدى، جامان قاتتى سۇرلاندى. پەرعاۋىن يسرايلدەن تۋعان ۇلدى تۇگەل ولتىرۋگە ءامىر ەتەدى. يسرايل ىشىنە كوپ جاساعىن باقىلاۋشى ەتىپ قويادى. جازالاۋشىلار ەكى قابات ايەلدەردى قيناپ، تۇسىك تاستاتادى. ۇلكەندەر ءولىپ، ارتتان ەرەر جاستار قوسىلماي، ەلدە ەركەك قۇرىپ بارا جاتادى. قىبتيدىڭ اقساقالدارى پەرعاۋىنعا كەلىپ، «اۋلەت قۇرۋعا اينالدى. اۋىر جۇمىس قارتتارعا قالدى. تىرشىلىكتى كىم جالعاستىرادى»، — دەپ ءوتىنىش ايتادى. بارلىق ءىسىن اقىلداسىپ شەشەتىن پەرعاۋىن جاننىداعى قىرىق ءۋازىردىڭ ءۋاجىن تىڭداپ، جىل ارالاتىپ تۋىلعان ۇل بالالاردى قىرۋعا پارمەن بەردى. ءدال سول جىلدا تولعاعى قىسقان انانىڭ ەسى شىقتى، ۇلى ءۇشىن شىر-پىر بولدى. بەيشارا انانىڭ ويىنا ساندىقشاعا سالىپ، سۋعا اعىزۋدان باسقا ەشتەڭە تۇسپەدى. شابارماندار بۇلتيعان قارنىنعا قاراپ ايەلدەردى اڭدىپ، كۇن-تۇن شاپقىلادى. انە، ولار زۋلاپ كەتىپ بارادى.
***
پەرعاۋىننىڭ جارى ءاسيا انامىز كوپىردىڭ ۇستىندە كەشكى سالقىندا شالىنىڭ جانىندا تۇردى. الىستان سۋ بەتىندە جالت-جۇلت ەتكەن نۇردى بايقادى، قيعاش تۇسكەن كۇن كۇمىس تولقىنعا شاعىلىسا سۋ بەتى ودان سايىن جارقىرادى. ءاسيا نۇرعا كوز سالدى، ساندىقشا جارىق-جۇرىق ەتىپ جاقىنداپ كەلەدى، كوزىن ۋقالاي قايتا قارادى. قىزمەتشىلەر ساندىقتى سۋدان الىپ بەتىن اشتى. التىن باستى بالانى كورگەن جەردەن ءاسيا انامىزدىڭ انالىق مەيىرى ويانىپ، باعىپ الۋعا نيەت ەتتى. قاھارلى پاتشى بالانى كورىپ ساناسى سان جاقتى كەزدى، ويى ويپىل-تويپىل حالگە ءتۇستى. ءاسيا انامىز «باعىپ الساق» دەپ ءوتىنىش ەتتى، قالىڭ وي تۇمانىنا شوگىپ تۇرعان جاۋىز پاتشا ءۇنسىز باس يزەپ تۇرعانىن ءوزى دە بىلگەن جوق. بالانى سارايعا الىپ كەلدى. شاقالاقتىڭ ارتىنان اڭدىپ كوز سالىپ جۇرگەن ءسابي اناسىنىڭ ءسىڭىلسى پاتشا قولىنا تۇسكەنىن كورگەندە ەسى شىقتى. ءاسيا انا ءسابيدى يسكەدى، جانناتتىڭ ءيسىن سەزدى، اللاعا ىشتەي ماداق ايتتى. اڭدىعان انا ساراي ماڭىنا مىسىق تابانمەن جاقىندادى. ءسابي ءۇنى سارايدى جاڭعىرتتى. ورداعا قاراستى ايەلدەردىڭ جاڭا بوسانعاندارىن ەمىزىدى، بالا اۋزىنا ەشقايسىسىن سالمادى. ەشكى ءسۇتى، سىيىر ءسۇتىن بەردى، مۇلدە تامسامادى. ساراي ءىشى تاعىدا شىرقىراعان ءسابي ۇنىنە ۇلاستى. سارايدى توراۋىلداپ جۇرگەن انا ءسابيدىڭ ءوز اناسىن اكەلدى، «وسى كىسىنى ەمىزىپ كورىڭىز» دەپ ەبىن تاۋىپ ەسكەرتتى. ءسابي ءوز اناسىن ەمىرەنە ەمدى، شەكەسى ءجىپسىپ تەر شىقتى، انانىڭ 206 پارشا سۇيەگى جۇمسارىپ، تۇلا بويى بالقىدى.... تاعىدا جۇرەگى «اللا، اللا» دەپ دۇرسىلدەپ سوعىپ كەتتتى، وعان ىلەسە الىپ تاۋلار مەن اساۋ وزەندەر قوسىلا جارتۋشىنى زىكىر ەتتى.
قاز تابانداپ بالا ءجۇردى، پاتشانىڭ ەسىنە الگى باقسىنىڭ ءسوزى ءتۇسى، ءتۇن جارىمدا ۇيقىسى ءبولىندى، تاڭا اتا ۇيىندەگى بالانى قۇرتۋدى ويلايدى. ساحار ۋاقىتىندا ءاسيا انا بالانىڭ اماندىعىن ءۇشىن دۇعا تىلەدى. تاڭ اتا پاتشا جامان ويىنان ساپ تيىلدى. ءار كۇنى ساحار ۋاقىتىدا وياۋ ءاسيا انا كۇندە جاسىرىن دۇعا جاسادى.
ءبىر كۇنى پاتشاعا شايتانى «ەگەر ول اقىلدى بولسا بۇنىڭ كوزىن قۇرت، ال اقىماق بولسا قولىنان ەشتەڭە كەلە قويماس» دەپ سىبىرلادى. بالانىڭ الدىنا «شوق پەن الما» قويدى. بالا الماعا قول سوزا بەرگەندە جەبىرەيىل پەرىشتە كوزدى اشىپ جۇمعانشا كەلىپ ونىڭ قولىن شوققا بۇرادى. بالا اللانىڭ قالاۋىمەن ءدىن امان پاتشا ورداسىندا ءوستى.
***
پەرعاۋىن زۇلىمدىقتا شەكتەن شىقتى، جىل ارالاتىپ تۋىلعان ۇل بالالاردى اياۋسىز قىرۋىن ەش توقتاتپادى. زار ەڭىرەگەن انالار ءۇنى ءار ۇيدەن ەستىلدى....قىزداردى اياق ەستى ەتىپ تاپتادى، توسەنشى ەتىپ توسەدى...
ادامدار ويىنا كەلگەنىن ىستەپ ءناپسىنىڭ ق ۇلى بولدى. ۇل مەن قىز ءوز اكەسىنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەي باسى قاتتى، زينانى «جىگىتتىك، ەرلىك» دەپ قارايتىن جىگىتتەر پايدا بولدى، اقىندار ونى تاماسانا جىرلادى، ءوسىم جەۋ- ومىرلەرىنىڭ ءمانى بولدى. قارىز الىپ توي جاساپ، تويعا باراتىن جىگىتتەر قارىزدانىپ موينىنا التىن شىنجىر، قولىنا الاتىن ساعات، جۇزىك تاقتى، جىبەك شارپى ورادى... ەرلەر ايەلگە، ايەلدەر ەركەككە ۇقسادى....ساۋداگەردىڭ ءبارى جالعان سويلەمەسە باسى اۋىراتىن بولدى، تۋىسقا، وزگەگە دەپ ەكى ءتۇرلى تارازى ۇستادى. قوعامدى ادىلەتسىزدىك جايلادى. ءالى جەتكەن ءالى جەتكەندى اپ-ساتتە ۇرىپ جىعاتىن. قازىلار التىن اقشا السا بولدى، جۇدىرىعى جۋاندى جاقتاپ، قولدان ادامدارعا تاعدىر جازدى. پەرعاۋىننىڭ سول جاق يىعىندا جاسىل شاپان كەيگەن شايتانى قۇلاعىنا كۇن-تۇندەمەي سىبىرلاپ تۇردى، وڭ جاقتاعى پەرىشتەگە جازاتىن ەشتەڭە قالمادى. ورداداعى اتقا مىنەر اق جاعالى توپ پاراقورلىقتا تۋ تىكتى، وزدەرىن جارتى قۇداي سانادى. ءار ءبىرى ءوز ويى بويىنشا ءىس ىستەپ، جۇرتتى ابدەن ساستىردى.
***
پاتشا ورداسىندا امان وسكەن مۋسا زىڭگىتتەي جىگىت بولدى. كوشەدەگى ءالىم جەتتىككە جانى توزبەدى، ءبىر بەيشارانى توقپاقتاعان جۋان جۇدىرىقشىنى سالىپ قالدى دا، ەلدەن كەتۋگە ءماجبۇر بولدى.مىسىق مۇرتى تەبەندەگەن بالا جىگىت يەن دالا، قاراڭعى ءتۇندا جالعىز قالدى، تابيعاتتىڭ تىلىسىم سىرلارىن العاش سەزدى، سۋدىڭ سارىلى، ناسكومداردىڭ سان ءتۇرلى ءۇنى، اسپانداعى جۇلدىزدىڭ جىمىڭى، توپىراقتىڭ جىلۋى، جەلدىڭ سوعۋى، قۇستاردىڭ شىرىلى ءبار-بارى وعان ءبىر قۇدىرەتتىڭ بارىن سەزدىردى. سول قاراڭعى ءتۇننىڭ ەمشەگىن ەمىرەنە ءوپتى، وزىڭە ريزامىن جاراتقان دەپ دۇعا جاسادى. تاڭ اتتى، تۇسكە جاقىن قوي سۋعارۋعا كەلگەن ەكى قىزدىڭ قويىن سۋعارۋعا كومەكتەستى دە ءۇنسىز وتىردى. ادەپتى جىگىتتىڭ كومەگىن قىزدار اكەسىنە ايتىپ كەلدى، سۇڭعىلا اكە بىردەن ونىڭ جاي ادام ەمەستىگىن ءبىلدى، ون جىل قوي باقتى، قوي باعىپ ءجۇرىپ تابيعاتپەن تىلدەستى. قويلاردىڭ ءۇنسىز تومەن قاراپ، جۇرەتىنىن ءوزىن سويعالى جاتقاندا قىڭق دەمەي جاتاتىنىن، ۇلى قۇدىرەتتىڭ ونى ادام ءۇشىن وسىلاي جۋاس ەتىپ جاراتقانىن ويلادى. سونىدىقتان دا ونى جارتۋشىنىڭ اتىمەن باۋىزداۋدى ءبىلدى. بارلىق نارسەنىڭ جارتۋشىنىڭ مۇلكى ەكەنىن، ادام بالاسىنىڭ مەنىكى دەيتىن ەشتەمەسى جوق ەكەنىن، ۋاقىتى كەلگەدە ادام بۇل دۇنيەگە قالاي جالاڭاش كەلسە، سولاي جالاڭاش تۇگى جوق كۇيدە جارتۋشىنىڭ الدىنا قايتاتىنىن سەزدى. قىز اكەسى ەڭبەك اقىسىنا قىزىن بەردى.
تاس قاراڭعى تۇندە جانعان وتقا جاقىندادى، ۇلىق اللانىڭ زور داۋسىن ەستىدى، جارتۋشىنى زىكىر ەتتى، اللا تاعالا ونىڭ وڭ قولىنا نۇر، اسا تاياق بەرىپ مۇعجيزالاپ مىسىر ەلىنە پايعامبار ەتىپ جىبەردى. ءىنىسى ھارۋن ەكەۋى قوس پايعامبار بولىپ اساۋ پەرعاۋىنعا باردى. «ءبىز الەمدەردىڭ راببىسىنان كەلگەن ەلشىمىز، ساعان تەكقانا اللانىڭ اقيقاتىن جەتكىزەمىز»، «ءبىز ايقىن دالەلمەن، اسقان مۋعجيزامەن كەلدىك»، «يسرايل حالقىن قۇلدىقتان بوسات» دەدى. قانداي اساۋ بولسادا اللانىڭ قۇدىرەتىمەن اشۋلانا المادى. ءسال ويلانىپ قالدى...
ۋازىرلەرىمەن اقىلداستى. ولار قورالانا وتىردى... ايقىن دالەلىن كورسەتسىن، بىزدە ەلدەگى ەڭ مىقتى سيقىرشىلاردى جيناپ مىسىر حالقىنىڭ الدىندا ونىڭ وتىرىگىن پاش ەتەيىك دەپ وي ءتۇيدى. پاتشا ءۇنسىز كەلىستى.
بارشا مىسىر حالقى وزدەرى كۇن سايىن اڭىز ەتىپ ايتاتىن، اۋزىنا قۇس تىستەگەن سيقىرشىلارىن ۇكىلەپ الىپ كەلدى. اللانى زىكىر ەتكەن مۋسا پايعامبار پەرعاۋىن سيقىرشىلارىنا كوز سالدى. مىسىر سيقىرشىلارىنىڭ قولدارىنداعى جىپتەرى جىلانعا اينالدى، قارا حالىقتى تاڭقالدىردى، حالىق شاپالاق سوقتى. بۇلار قايتەر ەكەن دەپ، پەرعاۋىندا مۋسا مەن ھارۋن پايعامبارعا قارادى، ولاردىڭ بويىندا ەش ابىرجۋ جوق. توبەدە تۇيدەكتەلگەن بۇلت پايدا بولدى. كەزەك مۋساعا(ا.س) كەلدى، بيسميللاھ دەپ قولىنداعى اساسىن لاقتىردى. لەزدە الىپ اجداھاعا اينالىپ جىلانداردى قىلعىپ جۇتا باستادى. جاڭبىر تامشىلادى، حالىق تاڭ قالدى... پەرعاۋىن ءۇنىن جۇتتى. سيقىرشىلار اقيقاتتى مويىنداپ جەرگە باستارىن ۇرىپ ساجدەگە كەلدى. پاتشانىڭ شايتانى سىبىرلادى. بۇلار مەنەن رۋقساتسىز مۋسانىڭ قۇدايىنا «قۇل بولدى» دەپ تەپسىنگەن پاتشا ولارعا: «شادىر ورەلەپ، قول-اياعىڭدى كەسەمىن» دەپ ايبار شەكتى، ولاردىڭ جۇرەگى «اللا، اللا» دەپ سوعىپ تۇردى... سيقىرشىلار مۇسىلمان بولعان حالدە اللانىڭ راحمەتىنە قاۋىشتى....جاڭبىر توگىپ ءوتتى.
***
مۋسا(ا.س) نىڭ ايقىن بەلگىسىن كورگەن پەرعاۋىننىڭ قىزىنىڭ كۇتۋشى ايەلى، جارى ءاسيا انامىز مۇسىلمان بولدى،
بيازىى مىنەزدى قىز كۇتۋشىسىن بىلگەن ساتتە پاتشا بالالارىمەن قوسا ول ايەلدى قازانعا ماي قايناتىپ شىجعىردى... سول ساتتە كۇن تۇتىلىپ، اي كۇيدى، ناداندىقتىڭ باتپاعىنا تۇنشىققان پاتشا ودان سايىن باتا بەردى....ءوز جارى ءاسيانى دا قيناپ ءولتىردى....
اللانىڭ وعان ھاقارى ءتۇستى، شەگىرتكە اپاتىن جىبەردى، قالىڭ شەگىرتكە جۇمىر باستى ءداندى داقىلدىڭ بارىن باۋداي ءتۇسىردى، ءار ءۇيدىڭ باۋ-باقشاسىنا دەيىن تۇك قويمادى، ەلگە اشارشىلىق كەلدى، پاتشا كەدەي حالقىنا قازىناداعى اقشاسىن شىعارىپ، مولىنان ۇلەستىردى... قازىناسىنىڭ ءتۇبى كورىندى، اقساقالدار مۋسا پايعامبارعا كەلىپ، ۋادە بەرىپ جالىندى... جارتۋشى مۋسا پايعامباردىڭ دۇعاسىمەن، اپاتتىڭ بەتىن قايتاردى.
اي اۋناپ، جىل جىلىستادى، ولار قايتادان كۇپىرلىكتتە تالتاڭدادى، كوكىرەگى سوقىر پاتشا،نە ۋازىرلەرلەر اسپانداعى كۇنگە، تۇندەگى ايعا، جىمىڭداعان قالىڭ جۇلدىزعا ءبىر ءسات ساۋ اقىل كوزىمەن قارامادى. پاتشىنىڭ ەسىنە پەرىشتەسى «سەنىڭ جانىڭدى ءوز ەلىڭنەن تۋىلعان ءبىر ۇل بالا الادى» دەگەن باقسىنىڭ ءسوزى سالدى، تۇڭعىش رەت ءولىمدى، ءوزىنىڭ ولەتىنىن ويلادى، ءبىراق ونىڭ جانىنا سول ساتتە شايتانى شاۋىپ كەلىپ، ويىن باسقاعا ءبولدى، تاعى جاۋىزدىققا باستى، جورگەگىندە شاقالاقتاردى قىردى. انالاردىڭ كوز جاسى ءنىل وزەنىنە قوسىلىپ، سۋ تاسىدى مىسىر حالقى سۋدىڭ استىندا قالدى، بارلىعىن شايدى... پاتشادا، ەلدەدە دارمەن جوق اقساقالدار مۋسا (ا.س) بارىپ تاعى جالىنىپ-جالپايدى، ءبىز وسىدان كەيىن سەنىڭ اللاڭا مويسۇنامىز دەستى. مۋسا پايعامبار اللاعا دۇعا جاسادى. ءنىل ارناسىندا اقتى.
پەرعاۋىن سامايىنداعى اق شاشقا كوزى ءتۇستى «قارتايۋدى» مويىنداماي جەردى تەپسىنە باسىپ كۇشىن كورسەتتى. حالقى باياعى اۋەنمەن اندەتە كۇن كەشتى... مىسىر حالقىنا ەندى بيت-بۇرگە، قاندالانىڭ قىشىماسى ءتۇستى. ۇستەرىن تار-تار قاسىدى، قاسىعان سايىن جاندارى كىردى، قاسي بەردى، قاسي بەردى... كيىمدەرىنىڭ تىگىسى اپپاق سىركەگە تولدى، ۇستەرى ءبورتىپ، دەنەلەرى قوتىرلاندى. باقسى ويناتىپ، ەم جاسادى، اۋىرۋلارى ودان بەتەر اسقىندى. قاتەرلى تەرى اۋىرۋىنا ۇلاسىپ، ەل قىرىلدى. جەر بەتىندە اجالدىڭ ءبيىن بيلەگەن پەرعاۋىن پاتشا ولگەندەرگە تاستان ءۇش قىرلى ءۇي سالدى. ساسىپ بار اۋماققا جايلادى. جۇقپالى اۋىرۋ تارادى...
پاتشا جان-جاققا عالىمدارىن جىبەرىپ ەمىن ىزدەدى. ولار سەبەبىن جاسادى، ەمى تابىلمادى. عالىمدار اراسىنداعى مۋسانىڭ ايقىن بەلگىسىن كورگەندە جاسىرىن مۇسىلمان بولعان جەتى جىگىت ساحار ۋاقىتىندا جاراتۋشىعا جالىنا ەلى ءۇشىن دۇعا جاساپ، ازانمەن ىسكە كىرىسىپ، وزدەرى جاساعان دارى-دارمەكتى حالىققا تاراتتى. ولار ىشتەي «ءبىز سەنىڭ بەرگەن اقىلىڭمەن سەبەبىن جاسادىق اللام، ءوزىڭ شيپا بەر» دەپ ەم جۇرگىزدى. اقساقالدار تاعى مۋسا پايعامبارعا باردى. تىنىش تىرشىلىك جالعاستى... ءبارى باياعىداي كورىندى...
پەرعاۋىن تاعى ەسىردى، شەكتەن شىقتى... اللا جىلان اپاتىن جىبەردى، ءار ءۇيدىڭ اس ۇيىندە جەر باۋىرلاعان كىشكەنتاي اجداقا ولاردىڭ ەسىن الدى. ازەيلدىڭ ءتۇسى بار جىلاندى كورگەن كوپ ادامنىڭ ەسىنە ءولىم ءتۇستى، وزدەرىنىڭ السىزدىگىن ءبىلدى، دۇنيە قۋىپ جۇرگەن ولار ارتىنان اجالدىڭ قۋىپ كەلە جاتقانىن سەزدى. اللا وسى ويلارىنا ولارعا كەڭشىلىك جاسادى، ۇمىتشاق ادام بايقۇس تاعى ءبارىن ۇمىتتى. جاساقتاردىڭ ءوزى حالىقتان پار الا باستادى.... جەمقورلىق شەكتەن شىقتى...
جەرگە ءشوپ شىقپاي قۋاڭشىلىق اپاتى ەلدى جايلادى، ءشوپتىڭ باعاسى اسپانداپ جەر يەمدەنگەن بايلار ودان سايىن قارا حالىقتى قىستى...مال اشتىقتان قىرىلدى.
ءبىر كۇنى پاتشانىڭ ەركە قىزى اكەسىنە سەن قۇدايسىڭ-عوي جاڭبىر جاۋدىرساڭشى دەپ مازاسىن الدى... ول ءبىرىنشى رەت ءوزىنىڭ قۇداي ەمەستىگىن ويلادى. ەكى قاسىنىڭ ورتاسىنداعى بودەنەدەي اساۋ ءناپسىسى «سەن قۇدايسىڭ» دەپ شەكەسىن سولقىلداتتى.... قىزى «جاڭبىر جاۋدىر اكە» دەپ تاعى ءوتىندى....
***
مىسىر ەلىنە قۇرباقالار قاپتادى. قۇرباقانىڭ كىرمەگەن ەسىگى، ۇيالاماعان ءتورى قالمادى. ولاردىڭ قۇرىلداعان داۋىستارىنان مىسىرلىقتار كۇندىز كۇلكى، تۇندە ۇيقى كورمەدى. تۇندە مۇزداي بولىپ ارقالارىنا، قارىندارىنا جابىستى، ولار ۇيقىدان قالدى، مۋسا پايعامبارعا باردى، جالىندى، ۇيىپ-توگىپ اقساقالدار ۋادە بەردى، «يمانعا كەلەمىز» دەپ انت-سۋ ءىشتى..... پايعامبار دۇعا جاسادى، پالەدەن قۇتىلدى، ارتىنشا ولار تاعى دا ەكى جۇزدىلىككە باستى. جاببار يە بۇدان سوڭ ولارعا ۇلكەن ازاپ جىبەرىپ، ءنىل وزەنىن قانعا اينالدىردى. مىسىرلىقتاردىڭ نەگىزگى سۋ كوزى وسى ءنىل ەدى. ءبىر كۇنى ولار تاڭەرتەڭ تۇرعاندا، ءنىل وزەنىنىڭ قىپ-قىزىل قان بولىپ اعىپ جاتقانىن كورىپ، اقىل-ەستەن ايىرىلا جازدادى. قالادان ىشەرگە ءبىر تامشى سۋ تابا المادى. سول كۇندەرى كۇن دە قاتتى ىسىپ، كاپىر ەل شولدەن قاتالاپ، سۋ ىزدەپ شارتاراپتى شارلادى. قۇدىقتان العان سۋلارى دا قانعا اينالعانىن كورگەندە، شاراسىز قالدى. مىسىردىڭ كاپىر حالقىنىڭ توبەسىنە تونگەن وسى پالەكەتتەر شامامەن ون جىل بويى بىرىنەن-سوڭ ءبىرى اينالىپ كەلىپ تۇردى. اللا تاعالا ولاردى تۇزەلەر دەپ ەلشى جىبەردى، پايعامباردى تىڭداماعان سوڭ، اپات جىبەرىپ تاربيەلەدى. ءار پالەكەت كەلگەندە، حازىرەت مۇساعا جالىنىپ، پالەكەت كەتىسىمەن، ۋادەدەن تايىپ تۇردى.
پاتشا قۇلاعىندا قىزىنىڭ «جاڭبىر جاۋدىرساڭشى» دەگەن ءسوزى قۇلاعىندا جاڭعىردى... سول كەزدە اساۋ ءناپسى شەكەسىن سولقىلداتا قىستى، پەرعاۋىن بارعان سايىن زۇلىمدىعىن جاسادى. اللا تاعالا مۋسا پايعامبارعا التىن جاساۋ عىلىمىن ۇيرەتتى، مۋسانىڭ توڭىرەگىندەگى قاۋىم لاۋلاعان ءوتتىڭ ىشىندەگى سالقىنداپ وتىراعان ىرابھيم(ا.س) پايعامبار سياقتى جاندارى تىنىش باقىتتى كۇندەر كەشتى، تاقۋالىقتا كۇن كەشكەن مۋسا پايعامباردىڭ جيەنى قارىن التىن جاساۋدى ۇيرەنىپ، اشكوزدىككە سالىنىپ اللاسىن ۇمىتتى، قامبا-قامبا التىننىڭ كىلتتەرىن ەسەكپەن تاسىدى. قارىن باي بۇنى ءوزىم تاپتىم دەپ شىرەندى...اللانىڭ اشۋى كەلدى ول ءبىر ساتتە جوق بولدى.
شايتان سىبىرلاپ پەرعاۋىنعا بۇنىڭ ءبارىن جەتكىزدى، قالىڭ اسكەرى مەن مۋسانى ەلدەن تۇرە قۋدى. ارقىراعان قىزىل تەڭىز ارناسىنا سيماي تاسىپ جاتتى، قاھارلى پاتشا قىلشتان وتكىزۋگە تاياپ كەلەدى، ارتىندا قۋاتتى قالىڭ قول الدىندا اقىراعان وزەن. مۋسا پايعامباردان باسقا قاۋىم ءولىمدى كوز الدارىنا ەلەستەتتى. اللادان ءۇن كەلدى، «مەنىڭ اتىممەن قولىڭداعى اسا تاياقپەن سۋدى ۇر». بىزگە قيىن نارسە اللاعا وڭاي، ءدىن دەگەن اقىلعا سالىنبايدى، تەك سەنۋ. ايتتىڭ بولدى، بويسۇندىم دەۋ كەرەك. اللانىڭ قۇدىرەتىمەن سۋ قاق جارىلدى. ارقىراعان سۋ «اللا، اللا» دەپ جوڭكىلە اعىپ بارادى... مۋسا امان-ساۋ اللانىڭ قورعاۋىندا قاۋىمىمەن جاعاعا شىقتى. سونداي ۇلى قۇدىرەتتىڭ كۇشىن كورىپ تۇرعان نادان پەرعاۋىن سۋعا لاپ قويدى. سۋ لاق ەتىپ قوسىلدى...ەجەلدەن اللا جالعىز، پايعامبارلار حاق، تەك اينالاسىنداعى قاۋىمدار اقىلىن قوسىپ اداستى. بۇرىنعى كىتاپتاردى وزگەرتتى... ەڭ سوڭعى پايعامبار مۇحاممەد مۇستافا(س.ا.ۋ)، ەڭ سوعى كىتاپ قۇران. بۇگىندە جەر بەتىندە جالعىز ءدىن بار ول يسلام...
پەرعاۋىن سۋعا باتىپ ولەردە «باني يسرايلدىڭ قۇدايىنا سىيىندىم» دەپ ءۇن قاتتى، اللا تاعالا ونىڭ ءولى دەنەسىن بىزدەرگە ساباق بولسىن دەپ، جاعاعا لاقتىردى. قۇمدا بىرنەشە مىڭ جىل ونىڭ جيرەن سالقالى مەن، سارى شاشى سول كۇيىندە ساقتالدى... اسقاق، تاكاپپار، جاۋىز پاتشانىڭ ءولى دەنەسى اللانى تانىمايتىن «وركەنيەتتى ەلدىڭ» تورىندە قازىرگى باقىتتى بايلىقتان، ءمانساپتان، سۇلۋ ايەلدەن ىزدەيتىن، ادامدىق قاتىناستاردى اقشامەن بايلايتىن «دامىعان» ادامدارعا ۇلكەن شىندىقتى ەسكەرتىپ تۇرعانداي....
اسپان استى، جەر بەتى قىبىرلاعان تىرشىلىك، قارا قۇمىرىسقا ءبىز بىلمەيتىن ماقساتتارمەن ارقاسىنا ال بۇت، جەلكەسىنە جەتى پۇت جۇەك ارقالاپ كەتىپ بارادى، بارلىق جان يەسى ءوز قۇدىرەتىمەن جاندارىن ۇستاپ تۇرعان راببىسىن قالاسادا، قالاماسادا زىكىر ەتە، دەم الىپ-دەم شىعارادى. ءاۋ باستا اللا ءبىزدى ءبىر تامشى مانيدەن ۇيىعان قانعا، ودان وكپەنى جاراتىپ، جۇرەكتى سوقتىرعان سولاي جان بەرگەن... وكپە سىعىلىپ، دەم جەتپەي، ءومىر بىتەدى. ءومىر دەگەن ءبىر «دەم» عانا....
You Might Also Like
-
بايدىڭ شاراپاتى تيەر تار جەردە، ماي-دىڭ كەساپاتى تيەر ءار جەردە.
-
جۇزىڭىزگە شاتتىق پەن كۇلكى ءۇيىرىلىپ، كول بەتىنە ورنەك سالعان اققۋداي سۇلۋ بولىپ، باقىت بەسىگىندە قۋانىشتى سەرىك ەتىپ، تەربەلە بەرىڭىز.
