InfoHub Logo

ايبەرگەنوۆ جىر - كوشىمەن سىرلاسۋ.
كەشتىڭ ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ رۋحاني مادەنيەتىنىڭ ءىرى تۇلعالارىنىڭ ءبىرى تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ ءومىر جولى مەن اسىل مۇرالارىن وقىرمان قاۋىمعا تانىستىرۋ ارقىلى جاس ۇرپاقتى ءوز وتانىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ، تۋعان تىلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، پاتريوتتىق تاربيە نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: پوەزيا كەشى وتەتىن زالدا تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ پورترەتى قويىلادى، سلايدتار، كىتاپ كورمەسى، اقىن تۋرالى قاناتتى سوزدەر، مۋزىكالىق ورتالىق، ءتۇرلى - ءتۇستى شارالارمەن، گۇلدەرمەن
بەزەندىرىلەدى.

ءى جۇرگىزۋشى:
ءبىر تويىم بولاتىنى ءسوزسىز مەنىڭ،
ءدال قاي كۇنى ەكەنىن ايتا المايمىن.
ءبىراق... ءبىراق...
ەشكىمدى دە بيلەتپەي قايتارمايمىن!

قىز قۋاتىن جىگىتكە ات بەرەمىن!
جانىم دەگەن جۇرەككە وت بەرەمىن.
مەن، ايتەۋىر، بار جيعان - تەرگەنىمدى
ءبىر تاماشا توي قىلىپ وتكەرەمىن؟!
اقىن تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا ارنالعان «قۇيما جىردىڭ كيەسىندەي اقىن نەمەسە ايبەرگەنوۆ جىر - كوشىمەن سىرلاسۋ» اتتى كىتاپحانالىق پوەزيا كەشىنە قوش كەلدىڭىزدەر!

II جۇرگىزۋشى: ونىڭ سول ءبىر قيىن - قىستاۋ زاماندا بار جيعان - تەرگەنىن ورتاعا سالىپ، تاماشا ءبىر توي عىپ وتكەرەتىنىن وزىنەن باسقا ەشكىم دە اڭعارعان جوق - تى. ءتىپتى سول تويىنىڭ قاشان، قايدا جانە قاي كۇنى بولاتىنىن دا اقىن اشىپ ايتا المادى.
سولاي دەسەك تە، اقىننىڭ ءوزى وسىناۋ ومىردە بولسىن - بولماسىن، سول ءبىر تاماشا تويدىڭ ەرتە مە، كەش پە، ايتەۋىر كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە بولاتىنىن سەزگەن سىڭايلى.

I جۇرگىزۋشى: سول كۇننەن بەرى، انە - مىنە دەگەنشە، اڭداتپاي ءجۇرىپ، ارادا ەلۋ جىلدىڭ قالاي زىمىراپ وتە شىققانىن بۇگىن كورىپ وتىرمىز. ال الگى وتىلۋگە ءتيىستى ءوز تويىن وسىدان 50 جىل بۇرىن ارمانداعان تۇلپار مىنەزدى ارعىماق اقىن ايبەرگەنوۆتىڭ 80 جىلدىعىنا ارنالعان پوەزيا كەشىن اشۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!

II جۇرگىزۋشى: ولەڭ جازسام، تال بويىم،
قورعاسىن بوپ بالقيدى.
شەرتىپ ءبىر سىرلى سان كۇيدى،
دومبىرا كوڭىلىم شالقيدى.

جاقسى ولەڭ تۋسا قۇتتىقتاپ،
جاتادى شۋلاپ نۋ ورمان
ورىندالعانداي نۋ ارمان
قالام ءبىر شىعىپ قۇماردان.
بۇل اقىننىڭ ولەڭ تۋرالى تولعانىسى ەدى. ارامىزدا ايبەرگەنوۆ جوق، ءبىراق جىرى، شىعارمالارى قالدى، جىر سۇيگىش ۇرپاقتارى قالدى.

I جۇرگىزۋشى: تولەگەن جىرلارى – قۋانىش جىرلارى. ءبىراق، بۇل گۇلگە ەلتىگەن كوبەلەك قۋعان سەرۋەنشىنىڭ قۋانىشى ەمەس، قيىندى كورگەن، قايعى مەن قاسىرەتتىڭ دە اششى ءدامىن تاتىپ بايقاعان ادامزات ادامنىڭ جۇزەگە اسقان ماقساتى مەن ورىندالعان ارمانىنىڭ قۋانىشى. ءبىر جاعىنان جىبەك باۋلى قىرانداي كۇي كەشتىرىپ، بارشا الەمدى باۋىرىنا سىيىستىرعانشا سيىستىرىپ كەتكەن جاس تۇلعامىزدىڭ ءبىرى ەدى، ءتىپتى بىرەگەيى دەسەك تە جاراسادى. سوعان بۇل اقىننىڭ ءار - ءبىر جىرى تولىق جاۋاپ بەرەتىنى حاق.

«ارال جىرلارى» - ساعىنايەۆ ساپار

II جۇرگىزۋشى: ارعى تەگى اقتوبە ءوڭىرىن جايلاپ، كەيىنگى كەر زاماندا ءبىر سىپىراسى ءارى كەتىپ، ءبىر سىپىراسى بەرى كەتىپ، ياعني كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قولدان جاساعان اشتىق توپالاڭىنان اركىم باسى اۋعان جاققا جول كەزىپ كەتكەن ۇرپاقتىڭ اتا - انالارىنىڭ كوزەمەلىمەن قايتا توعىسىپ، ەندى - ەندى ەس جيا باستاعان سىڭايلى. سونىڭ كەپىلدىگى بولار جان - جاققا شاشىراپ كەتكەن جاناردىڭ ساۋلەسى ساناسى، ىزگىلىكتى ىستەرىنىڭ ءوز اتا-مەكەنىنە ويىسا باستاعانى.

I جۇرگىزۋشى: وسى جايدىڭ ءبىر كۋاگەرىندەي تۋعان جەرى مەن جۇرگەن جەرىن، قالا بەردى، اتا - بابالارىنىڭ اتا-مەكەنىن اڭساپ، سول ءوڭىردىڭ بارشا قۇنارىن اتالارىنىڭ قانىمەن، انالارىنىڭ اق سۇتىمەن بويىنا سىڭىرگەن تولەگەن ايبەرگەنوۆ سياقتى دۇنيەدەن جاستاي كەتكەن ۇلى اقىنىمىزدىڭ ءجونى ءبىر بولەك ەدى. تولەگەن سوناۋ ەرتەرەكتە ارال تەڭىزىنىڭ سولتۇستىگىنە كوزى جاۋدىرەي قاراعانىمەن، وڭتۇستىگىندە دۇنيەگە كەلگەن ساعىنىشتى قاي ەلدىمەكەنى بولماسىن كوگەرتىپ - كوكتەتىپ، ءالسىن - ءالى جىر ارقاۋىنا وزگەشە ورنەك توكتىرتىپ وتىرعاندىعى بارشا قازاققا ايان.

ديافيلم

II جۇرگىزۋشى: ول ءوزىنىڭ اتا - بابالارىنىڭ ماڭگىلىك ىرگە تەپكەن «اتامەكەنى» جانە بۇعان قوسا «ادامعا» دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن «اقىندىق» جارالعىسىمەن الا كەلگەندەي. ەندى ءبىز سول جىرلارعا قۇلاق تۇرەيىك:
1. «ادامدار» - كالبينا گۇلنارا
2. «اقىندىق» - رايس تاڭشولپان

I جۇرگىزۋشى: تولەگەن – جىر الەمىندە وزىندىك ۇنىمەن ەنىپ سوڭىنان تۇتاس ءبىر تولقىندى ەرتكەن، قازاق پوەزياسى تاريحىندا ءبۇتىن ءبىر ءداۋىردىڭ كىلتى بولعان تۇلعا. ونىڭ ولەڭدەرىن ىنتىعا تىڭداماعان يەسسى قازاقتا ەشكىم جوق. ايبەرگەنوۆتىڭ «قوش ساۋلەشىم»، «ەسىڭە ال»، «سايراشى، ساندۋعاشىم»، «مارفۋعا»، «ءوتتى عوي، ساۋلەم، اي تالاي»، «اتامەكەن»، «اق ەركە، اق جايىق»ت. ب. ءان تەكستتەرى تىڭداۋشىسىن قاي جاعىنان دا باۋراپ الاتىن اسىل دۇنيەلەر!

ءان: « اتامەكەن» ارمان قىزى ارۋجان

II جۇرگىزۋشى: تولەگەن ليريكاسىنىڭ ەڭ باستى قاھارمانى - ساعىنىش. ول وقۋشىسىمەن ءار كەزدەسكەن سايىن ءسوزىن ساعىنىشتان باستايدى.
ەي، ادامدار، اينالايىن، تۋعاندار.
جالعىز مينۋت تىڭداڭىزدار!
مەن سەندەرگە كوپ بولدى سىر شەرتپەدىم.
ءقازىر تۇگەل كوكىرەگىم ءورت مەنىڭ!
شار تاراپقا جۇرگەنىممەن ءجۇز اتتاپ،
بۇرىن مۇنداي كورمەپ ەدىم ۇزاقتاپ.
ءبىر ساعىنىش ماڭگى – باقي دوس ەتكەن،
ءقازىر مەنى جۇلىپ الدى توسەكتەن...

I جۇرگىزۋشى: ونىڭ قاي جىرىن وقىساڭىز دا وسىنداي ساعىنىش سازى ەسەدى. تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىش، دوستارعا دەگەن ساعىنىش، ولەڭگە دەگەن ساعىنىش... شىنداپ كەلگەندە بۇل، ساعىنىشتىڭ ءبارى دە اقىن كوكىرەگىن ورتەپ بارا جاتقان الاي - دۇلەي ماحاببات. «ساعىنىش» دەگەن ءبىر تاقىرىپپەن ءتورت ولەڭدىك توپتاما ارناعان ەكەن، سونىڭ ءبىر ولەڭىن تىڭداپ كورەلىك.

ساعىنىش: مۇحتار شاحانوۆقا.
وقيتىن: داۋلەتيار بەكزات،
«اپالارىم» - جولماعامبەتوۆ ءالينۇر
« انا» -

II جۇرگىزۋشى: اقىننىڭ قىسقا دا نۇسقا جىرلارىنىڭ ءوزى اسىل تاستان مولدىرەتىپ قۇيىلعان مونشاقتاي كوزدىڭ جاۋىن الاتىنىن قايتەرسىڭ. تەك تاستان جاسالعان مونشاقتا جان جوق قوي، ال تولەگەن اقىن كەرسىنشە جانسىز دۇنيەدەن جاندى الەمدى مەڭزەپ، ءوز وقىرماندارىنىڭ كوڭىلىن سوعان ەرىكسىز اۋدارىپ، جان داۋاسىنا اينالدىرىپ جىبەرگەنىنە تاڭداناسىز.

«ءبىر تويىم بار» - ناعييەۆ اقىلبەك
I جۇرگىزۋشى: وقىرمانىن ەرەكشە تاڭداندىرىپ، تامساندىراتىن قاسيەتتى اقىن ينتۋيسياسى. بولاشاققا دەگەن بولجامى، كورىپكەلدىگى، اۋليەلىگى.
ءوزىنىڭ ولەڭ - جىرلارىندا تويىنىڭ ماڭگى - باقي تارقامايتىنىن، تالاي جىل بۇرىن بولجاعان اقىندى «اۋليە ەمەس» دەپ كىم ايتا الادى؟! ونىڭ تويى ولمەي تۇرىپ - اق وتىزعا تولماي تۇرىپ - اق باستالىپ كەتكەن ەدى. سودان بەرى ءانى جالعاسىپ كەلەدى.

II جۇرگىزۋشى: تولەگەن، مەنىڭشە دە، اۋليە اقىن! ول ءوزىنىڭ ولەتىنىن دە جانە قايدا نەدەن ولەتىنىن دە بولجاي العان!

ءبىر جەتسە مەنىڭ اجالىم جەتەدى،
نايزاعاي وتتارىنان.
ساتقىندار وقتارىنان،
ويتكەنى مەن تەڭىز بوپ اقتارىلدىم...

ولە بەرسىن كۇنشىلدەر كۇيىگىندە،
ءوز عاسىرىم ءوزىمنىڭ يىنىمدە...
اق جاڭبىرلار توزدىرعان تاۋ سياقتى
مەن ولەمىن ءوزىمنىڭ بيىگىمدە؟!

I جۇرگىزۋشى: ايتسا، ايتقانداي، ول ولەڭ شابىتىنىڭ شارىقتاپ ورلەگەن شاعىندا، تابيعي تالانتىنىڭ اسقار بيىگىنە ەندى شىعا بەرگەن ساتىندە، وردا بۇزار وتىزدىڭ مەرەكەلى دە، بەرەكەلى «جەتى قانات» وتاۋىنىڭ شاڭىراعىن بيىككە ەندى كوتەرە باستاعاندا، تاعدىر وعىنىڭ بىرىنە تاپ بولىپ، دۇنيەدەن ءوتتى. اق جاڭبىرلار توزدىرعان تاۋ سياقتى ءوز بيىگىنە شىعىپ وتەتىنىن جانە دە ارتىندا ۇلان - اسىر توي ءجۇرىپ جاتاتىنىن الدىن الا بولجاعان اقىندى «اۋليە ەمەس» دەۋگە كىمنىڭ اۋزى بارادى؟!

ت. ايبەرگەنوۆ تۋرالى ديافيلم كورسەتىلەدى.

II جۇرگىزۋشى: ەندىگى كەزەكتە ومىردەن ءوزى كەتسە دە، تولەگەن جىرلارىنا باعا بەرگەن
قالامداستارىنىڭ ولەڭ - جىرلارىن تىڭدالىق.
1. م. ماقاتايەۆ «تولەگەنگە» - ساعىنايەۆ ساپار
2. م. شاحانوۆ «ايبەرگەنوۆ شىڭى» - بايسانوۆا زارينا

ءان: « اق ەركە، اق جايىق» جاۋىنبايەۆا نۇرايلىم

I جۇرگىزۋشى: تولەگەن جىرلارى تۋرالى ويلاساق، ول جىرلاردى ادام قولىنان شىقتى، قالاممەن جازىلدى دەگەنگە سەنگىڭ دە كەلمەيتىن سەكىلدى. بۇل الدە سىر قۇدىرەت ارقىلى اقىن كوكىرەگىنە قۇيىلىپ، سودان توگىلە قالعان دۇنيەلەرى مە دەيسىز. تولەگەن – قۇيما جىردىڭ كيەسىندەي اقىن. تولەگەن - اللانىڭ ەرەكشە مەيىرىمى تۇسكەن ادام بولسا كەرەك. ءومىر - جاسى قىسقا بولعانىمەن، پوەزيا كوگىنە ءوز جىرلارىن، قولتاڭباسىن ماڭگى وشپەس كۇن سەكىلدى شىعارىپ كەتتى ەمەس پە؟- دەگىم كەلەدى.

II جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى قوناقتار! وسىمەن قۇيما جىردىڭ كيەسى تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ مەرەي تويىنا ارنالعان باعدارلامامىز مارەسىنە جەتتى. ءسوز سوڭىندا، ءارقاشان اقىندى ەسكە الىپ، جىرلارىن وقي جۇرەيىك - دەگىم كەلەدى.

اقتوبە وبلىسى، شالقار اۋدانى،
ءى. ۇرگەنىشبايەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ كىتاپحاناشىسى
ەسپەمبەتوۆا سالتانات ءشارىپ قىزى

تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ