ءتورت تۇلىگىم-ىرىسىم!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءتورت تۇلىگىم – ىرىسىم
ساباقتىڭ ماقساتى: ءتورت تۇلىك تۋرالى ولەڭدەر، ماقال - ماتەلدەر، ىرىم – تىيىم سوزدەر، جۇمباقتار جاتتاۋ. وقۋشىلاردى مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ جانە اكتەرلىك قابىلەتىن دامىتۋ. ءتورت تۇلىكتى قۇرمەتتەپ، كۇتىپ – باعۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتى4 كورنەكىلىگى: ماقالدار، سىزبا، ءتورت تۇلىكتىڭ سۋرەتى جانە ولاردان الىناتىن
ونىمدەر، كيىمدەر، ەرتەگىگە كەرەكتى زاتتار، ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
- قۇرمەتتى قوناقتار بۇگىنگى «ءتورت تۇلىگىم – ىرىسىم» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىنا قوش كەلىپسىزدەر!
- بالالار، بارلىعىمىز تاقتاعا قارايىقشى. تاقتادان ءبىز نەنى كورىپ تۇرمىز؟
- ەندى وسى ماقالداردىڭ ىشىنەن جاسىرىن ءسوز بار. سول سوزدەردى تاۋىپ كورەلىك.
... – تۇلىك تورەسى. (تۇيە)
...- تۇلىك پاتشاسى. (جىلقى)
مال وسىرسەڭ،... ءوسىر،
ءونىمى ونىڭ كول كوسىر.
مالدى باقساڭ،... ب ا ق،
ءسۇت كەتپەيدى شارادان
- ەندى، بالالار، جىلقى، تۇيە، قوي، سيىرلاردى ءبىر سوزبەن قالاي اتايمىز؟ (ءتورت تۇلىك)
- دۇرىس ايتاسىڭدار، ەندەشە مىنا سىزباعا قارايىق. (سىزبا بويىنشا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرىپ شىعامىن.)
- ءتورت تۇلىككە ەشكى، سيىر، قوي، جىلقى، تۇيە جاتادى. ولاردىڭ ءۇي جانۋارلارىنان ايىرىپ اتاۋ سەبەبى نە دەپ ويلايسىڭدار؟
- دۇرىس، ولاردىڭ ءسۇتىن، ەتىن، ءجۇنىن، تەرىسىن، كۇشىن ت. ب. زاتتارىن پايدالاناتىن بولعاندىقتان ءتورت تۇلىك دەپ اتايدى. ءتورت تۇلىكتى دەنەسىنە قاراي وتىرىپ، ەكىگە بولەدى: ءىرى قارا، ۇساق. دەنەسى ءىرى بولعاندىقتان تۇيە، سيىر، جىلقىنى ءىرى قارا دەپ اتايمىز. سوندىقتاندا تۇيە، سيىر، جىلقىنى كولىك رەتىندە پايدالانعان. ال، ەشكى مەن قويدى ۇساق مالعا جاتقىزادى جانە بۇل ەكەۋىنىڭ ءورىسى ءبىر بولعاندىقتان ەكەۋى ۇنەمى بىرگە ايتىلىپ، ءبىر ءتول تۇرىندە ەسەپتەلەدى. اتا - بابالارىمىز سوناۋ زاماننان ءتورت تۇلىكتى قولعا ۇيرەتىپ، وزدەرىنە كەرەكتى ونىمدەرىن الىپ وتىرعان. ايتا كەتەتىن بولساق، تۇيەنىڭ سۇتىنەن بالقايماقتى قايناتۋ ارقىلى السا، ءسۇتتى ۇيىتۋ ارقىلى شۇبات الادى. شۇبات شيپالى سۋسىن رەتىندە پايدالانىلادى. قازىرگى كەزدە گازەت - جۋرنالداردىڭ اقپاراتتارىنا سۇيەنسەك وكپە اۋرۋىنىڭ كوپ ەكەنىنە كوز جەتكىزەمىز. سول وكپە اۋرۋىنا بىردەن - ءبىر ەمدىك سۋسىن رەتىندە قولدانىلادى. مىسالعا ايتا كەتەتىن بولساق، ءوزىمىزدىڭ ماڭعىستاۋ وبلىسىمىزداعى تۇششىبەك ساناتورياسىندا وكپە اۋرۋىن ەمدەۋ كەزىندە شۇباتتى پايدالانادى.
ءار مالدىڭ ءسۇتىنىڭ ءار ءتۇرلى ەمدىك قاسيەتى بار. مىسالى: ەشكىنىڭ ءسۇتى جەڭىل بولعاندىقتان جاس نارەستەلەردىڭ قارنى اشقان كەزدە انا ءسۇتىنىڭ ورنىنا بەرەدى. ويتكەنى ەشكى ءسۇتىنىڭ قۇرامى انا سۇتىمەن بىردەي. جىلقىنىڭ ءسۇتىن ₺ساۋمالدىق₺ دەپ اتايدى. وسى ساۋمالدىقتى اشىتىپ، قىمىز دايىندايدى. قىمىزدى وكپە اۋرۋىنا جانە اسقازاندى ەمدەۋگە پايدالانىلادى. ەتىنەن - قازى اينالدىرادى، جال - جايا الادى. جىلقىنىڭ مايىن ادامنىڭ سۇيەكتەرىنىڭ سىنعان جەرلەرى دۇرىس بىتپەگەندە، بۇزىپ، قايتا سالۋعا جانە سارىسۋ يلەنگەندە پايدالانادى. مالدىڭ تەرىسىنەن قامشى، ەتىك، تون، باس كيىم تىگىلەتىن بولسا، جۇنىنەن كيىز ءۇيدىڭ جابدىقتارىنان: باۋ - باسقۇر، الاشالار توقىپ، ۇزىك، تۋىرلىق، ىرگەلىك، ت. ب. كيىزدەرىن، تەكەمەتتەردى باسقان جانە ءار ءتۇرلى كيىمدەر توقىعان. مىسالى: جەمپىر، تەلپەك، قولعاپ، بايپاق. مالدىڭ جۇنىنەن توقىلعان كيىمدەر وتە جىلى بولادى.
اتا - بابالارىمىز مالدان كەرەگىن عانا الىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە ولەڭدەر، جۇمباقتار، ماقال - ماتەلدەر، جاڭىلتپاشتار، اندەر - كۇيلەر، ساناماقتار ارناعان. ءتورت تۇلىككە بايلانىستى جىرلاردى ءبىز انا ءتىلى ساباعىنداعى «اتادان قالعان - اسىل ءسوز» بولىمىنەن وقىپ تانىسقانبىز. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىنى اتا - بابالارىمىز بالالارىن ەركەلەتكەندە قۇلىنشاعىم، بوتام، قوزىم دەپ ءتورت تۇلىكپەن بايلانىستىرىپ وتىرعان. ءتورت تۇلىكتىڭ ءجۇرىس - تۇرىسىنا قاراپ اۋا رايىندا بولجاعان.
- ەندەشە، بالالار، بۇگىن ءبىز وسى ءتورت تۇلىك تۋرالى بىلگەندەرىمىزدى ورتاعا سالىپ، ەكى توپ بولىپ جارىساتىن بولامىز.
(وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولۋ، توپتىڭ اتىن تاعايىنداۋ.)
- وسى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن ءادىل قازىلار القاسىن تاعايىنداپ الايىق. وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ------------------اپايدى، تاربيە جۇمىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى --------------- اپايىمىزدى جانە بىرلەستىك جەتەكشىسى ---------------- اپايلارىمىزدى سايلايمىز.
- ەندەشە سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى «تانىستىرۋ». ءار توپ باسشىسى ءوز توبىنىڭ اتىن تانىستىرادى.
1 - توپ باسشىسى -------------------
ءبىلىم مەن ونەر جيىپ بويىمىزعا، جەڭىستە الدا كورىنۋ ويىمىزدا. ءتورت - تۇلىكتىڭ تورەسى، ₺ارۋانا₺دەپ اتادىق توبىمىزدى. قازاققا ءتان مىنەزى بار بويىندا، اسىقپاي - اق جەتەر ءوز ويىنا. ارۋانادان ۇيرەنىپ سابىرلىقتى، الدارىڭا كەلىپ تۇرمىز سايىسۋعا
2 - توپ باسشىسى -------------------
سايىس بولسا ءبىزدىڭ ساباق ءتۇرىمىز، سايىسۋعا كەلىپ تۇرمىز بۇگىن ءبىز. امانداسىپ كەلىپ تۇرعان سىزدەرمەن
ەرەن جۇيرىك، ₺سايگۇلىكتەر₺ توبىمىز. ءتورت تۇلىكتىڭ – پاتشاسى،
ەر قاناتى ات دەسەدى
ۇپاي ساندارىمەن باعالاۋ.
ӀӀ كەزەڭ. "بىلگەنگە - مارجان، بىلمەگەنگە – ارزان!" بۇل كەزەڭدە ءار توپ ءتورت تۇلىكپەن بەلگىلەنگەن ۇياشىقتاردى تاڭداپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
سۇراقتار:
1. ءتورت تۇلىككە نەلەر جاتادى؟
2. ءىرى قارا تولدەردى اتا. نەلىكتەن ءىرى قارا دەپ اتاعان؟
3. ەشكى مەن قوي ۇنەمى نەگە بىرگە اتالادى؟
4. قويدىڭ جاسىنا قاراي اتاۋىن ايت.
5. ءتورت تۇلىكتىڭ پىرلەرىن اتا.
6. تۇلىك بالاسىن قالاي سۇيەدى؟
7. تۇلىككە بايلانىستى ىرىم - تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر؟
8. جىلقى جاسىنا قاراي قالاي اتالادى؟
9. ءتورت تۇلىككە بايلانىستى قانداي تاقپاقتار بىلەسىڭدەر؟
10. سيىردىڭ جاسىنا قاراي قالاي اتالادى؟
11. تولدەر بالاسىن قالاي سۇيەدى؟
12. جىلقىنىڭ ءسۇتى قالاي اتالادى؟ ودان نە الۋعا بولادى؟
ӀӀӀ كەزەڭ. "جالعاستىر"
1 - توپ ماقالدىڭ باسىن ايتسا، 2 - توپ ماقالدى جالعاستىرادى. سودان كەيىن ەكى توپ ورىندارىن اۋىستىرىپ ايتادى.
ۇپاي ماقالدىڭ دۇرىس ايتىلۋىنا قاراي قويىلادى.
1 - توپتىڭ ماقال - ماتەلدەرى:
مال وسىرسەڭ، قوي ءوسىر.
ءونىمى ونىڭ كول - كوسىر
قويدىڭ ءسۇتى قورعاسىن،
قويدى ۇرعان وڭباسىن.
سيىرلىنىڭ ءۇيى ايران، سيىرسىزدىڭ ءۇيى سىردان.
باقىراۋىق دەمەسەڭ، باعالى كولىك تۇيە عوي.
2 - توپتىڭ ماقال - ماتەلدەرى:
اڭگىمە بۇزاۋ ەمىزەر،
بۇزاۋ تاياق جەگىزەر.
جالعىز ەشكى لاقتاپ،
ۋىزىنا جارىتپاس.
قاساپشىعا مال قايعى،
قارا ەشكىگە جان قايعى.
ەكى قوشقاردىڭ باسى،
ءبىر قازانعا سىيمايدى.
ӀV كەزەڭ. "ءجۇز ءبىر جۇمباق"
ەكى توپ ءبىر - بىرىنە جۇمباق ايتىپ، شەشۋىن تابۋ. جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابا الماعان توپقا ۇپاي بەرىلمەيدى. ءبىر جۇمباققا ءبىر ۇپاي بەرىلەدى.
V كەزەڭ.
- كەل تىڭدايىق ەرتەگى،
ەستىگەن جان ەلتەدى.
تالاي عاجاپ وقيعا،
قىزىق شەرىن شەرتەدى - دەپ كەلەسى كەزەڭگە وتەمىز. بۇل كەزەڭ "ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات" دەپ اتالادى.
ەكى توپ وزدەرى دايىنداپ كەلگەن، ەرتەگىلەرىن كورسەتەدى. بۇل كەزدە ۇپاي وقۋشىلاردىڭ ارتىستىك قابىلەتىنە قاراي قويىلادى.
1 - توپتىڭ ەرتەگىسى: "اقىلدى لاق₺
2 - توپتىڭ ەرتەگىسى: "سىمباتتى سيىر جايلى حيكايا"
ەرتەگى كەيىپكەرلەردىڭ جاعىمدىلارىن اتاپ، قايسىسىنان ۇلگى الىپ، قايسىسىنىڭ ءىسىنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن تالداۋ.
VӀ كەزەڭ. "ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى، بىلەكتى ءبىردى جىعادى" توپ باسشىلارىنا سۇراق قويىلادى.
سۇراقتار: 1. ءۇي جانۋارلارى مەن ءتورت تۇلىكتىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
2. مالعا بايلانىستى تىيىمدى سوزدەر ايت.
3. سيىردىڭ سۇتىنەن قانداي ونىمدەر ايتىلادى؟
4. ادامدار تولگە قانداي قامقورلىقتار جاسايدى؟
5. قىمىزدىڭ قانداي پايداسى بار؟
6. قوي قانداي تۇلىك؟
7. جىلقىدان قانداي ونىمدەر الىنادى؟
8. ءتولدى قالاي شاقىرادى؟
9. نەلىكتەن تۇيە، سيىر، جىلقى، قوي، ەشكى ءتورت تۇلىك دەپ اتايدى؟
10. شۇبات ءونىمى قاي تولدەن الىنادى؟
VӀӀ كەزەڭ. "ءۇي تاپسىرماسى" ءار توپ وزدەرىنىڭ ۇيدەن اكەلگەن تاعامنىڭ قاي تولدەن الىنعانىن جانە ونىڭ قالاي دايىندالاتىنىن ايتىپ ءتۇسىندىرۋ.
1 - توپ: بۇجى - بۇل مالدىڭ ءىشى مايىنان جاسالادى. اۋەلى مايدى ۇساقتاپ تۋرايمىز دا، سودان كەيىن وعان بۇرىش، تۇز جانە ۇن ارالاستىرامىز. سوسىن سۋ قۇيىپ يلەيمىز دە، مالدىڭ ىشەگىنە (بۇيەنگە) سالامىزدا، سۋعا پىسىرەمىز. جارىلىپ كەتپەۋ ءۇشىن تەسىپ قويامىز.
قۋىرداقتى ءپىسىرۋ ءۇشىن ەتتى تۋراپ، ودان كەيىن جۋامىز. سودان كەيىن مايعا قۋىرامىز. ۇستىنە تۇز، جۋا تۋراپ سالامىز.
برىنزا سيىردىڭ ءسۇتىن ساۋىپ الىپ، سول ءسۇتتى قوزىنىڭ مايەگىمەن ۇيىتىپ الامىز. سودان كەيىن ارنايى قالتاعا قۇيىپ، ۇستىنەن اۋىر زاتپەن باسىپ سۋىن شىعارامىز. ابدەن سۋى شىققان كەزدە، ونى قالتادان شىعارىپ، تۇزدى سۋعا سالامىز.
ال، ىرىمشىكتى سيىردىڭ ۇيىتىلعان ءسۇتىن، قازانعا سالىپ سۋدان ءبولىنىپ شىققانشا، سۋى سارقىلعانشا قايناتامىز. ءتاتتى بولۋ ءۇشىن وعان سەكەر سالامىز. كەيدە وعان نان سالىپ جەيدى.
- ءار توپتىڭ ۇپاي ساندارىن ەسەپتەپ، ماراپاتتاۋ ءۇشىن، ءسوزدى وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى --------------------اپايعا ءسوز كەزەگىن بەرەمىز.
جەڭىمپاز توپ ماراپاتتالىپ، جاقسى قاتىسقان وقۋشىلارعا ماقتاۋ قاعازى تاپسىرىلادى.
- سونىمەن بالالار، بۇگىنگى سايىسىمىزدا نەلەر تۋرالى اڭگىمە قوزعادىق؟
- ءتورت تۇلىك
- ءتورت تۇلىك بىزگە كەرەك پە ەكەن؟
- سوندىقتان دا ءبىز ءتورت تۇلىكتى قۇرمەتتەپ، كۇتىپ - باعۋىمىز كەرەك ەكەن.
- وسىمەن بۇگىنگى ءبىزدىڭ " ءتورت تۇلىگىم – ىرىسىم " اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى. قۇرمەتتى قوناقتار، ۋاقىتتارىڭىزدى ءبولىپ كەلگەن ءۇشىن كوپ - كوپ راحمەتىمىزدى ايتامىز.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءتورت تۇلىك تۋرالى ولەڭدەر، ماقال - ماتەلدەر، ىرىم – تىيىم سوزدەر، جۇمباقتار جاتتاۋ. وقۋشىلاردى مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ جانە اكتەرلىك قابىلەتىن دامىتۋ. ءتورت تۇلىكتى قۇرمەتتەپ، كۇتىپ – باعۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتى4 كورنەكىلىگى: ماقالدار، سىزبا، ءتورت تۇلىكتىڭ سۋرەتى جانە ولاردان الىناتىن
ونىمدەر، كيىمدەر، ەرتەگىگە كەرەكتى زاتتار، ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
- قۇرمەتتى قوناقتار بۇگىنگى «ءتورت تۇلىگىم – ىرىسىم» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىنا قوش كەلىپسىزدەر!
- بالالار، بارلىعىمىز تاقتاعا قارايىقشى. تاقتادان ءبىز نەنى كورىپ تۇرمىز؟
- ەندى وسى ماقالداردىڭ ىشىنەن جاسىرىن ءسوز بار. سول سوزدەردى تاۋىپ كورەلىك.
... – تۇلىك تورەسى. (تۇيە)
...- تۇلىك پاتشاسى. (جىلقى)
مال وسىرسەڭ،... ءوسىر،
ءونىمى ونىڭ كول كوسىر.
مالدى باقساڭ،... ب ا ق،
ءسۇت كەتپەيدى شارادان
- ەندى، بالالار، جىلقى، تۇيە، قوي، سيىرلاردى ءبىر سوزبەن قالاي اتايمىز؟ (ءتورت تۇلىك)
- دۇرىس ايتاسىڭدار، ەندەشە مىنا سىزباعا قارايىق. (سىزبا بويىنشا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرىپ شىعامىن.)
- ءتورت تۇلىككە ەشكى، سيىر، قوي، جىلقى، تۇيە جاتادى. ولاردىڭ ءۇي جانۋارلارىنان ايىرىپ اتاۋ سەبەبى نە دەپ ويلايسىڭدار؟
- دۇرىس، ولاردىڭ ءسۇتىن، ەتىن، ءجۇنىن، تەرىسىن، كۇشىن ت. ب. زاتتارىن پايدالاناتىن بولعاندىقتان ءتورت تۇلىك دەپ اتايدى. ءتورت تۇلىكتى دەنەسىنە قاراي وتىرىپ، ەكىگە بولەدى: ءىرى قارا، ۇساق. دەنەسى ءىرى بولعاندىقتان تۇيە، سيىر، جىلقىنى ءىرى قارا دەپ اتايمىز. سوندىقتاندا تۇيە، سيىر، جىلقىنى كولىك رەتىندە پايدالانعان. ال، ەشكى مەن قويدى ۇساق مالعا جاتقىزادى جانە بۇل ەكەۋىنىڭ ءورىسى ءبىر بولعاندىقتان ەكەۋى ۇنەمى بىرگە ايتىلىپ، ءبىر ءتول تۇرىندە ەسەپتەلەدى. اتا - بابالارىمىز سوناۋ زاماننان ءتورت تۇلىكتى قولعا ۇيرەتىپ، وزدەرىنە كەرەكتى ونىمدەرىن الىپ وتىرعان. ايتا كەتەتىن بولساق، تۇيەنىڭ سۇتىنەن بالقايماقتى قايناتۋ ارقىلى السا، ءسۇتتى ۇيىتۋ ارقىلى شۇبات الادى. شۇبات شيپالى سۋسىن رەتىندە پايدالانىلادى. قازىرگى كەزدە گازەت - جۋرنالداردىڭ اقپاراتتارىنا سۇيەنسەك وكپە اۋرۋىنىڭ كوپ ەكەنىنە كوز جەتكىزەمىز. سول وكپە اۋرۋىنا بىردەن - ءبىر ەمدىك سۋسىن رەتىندە قولدانىلادى. مىسالعا ايتا كەتەتىن بولساق، ءوزىمىزدىڭ ماڭعىستاۋ وبلىسىمىزداعى تۇششىبەك ساناتورياسىندا وكپە اۋرۋىن ەمدەۋ كەزىندە شۇباتتى پايدالانادى.
ءار مالدىڭ ءسۇتىنىڭ ءار ءتۇرلى ەمدىك قاسيەتى بار. مىسالى: ەشكىنىڭ ءسۇتى جەڭىل بولعاندىقتان جاس نارەستەلەردىڭ قارنى اشقان كەزدە انا ءسۇتىنىڭ ورنىنا بەرەدى. ويتكەنى ەشكى ءسۇتىنىڭ قۇرامى انا سۇتىمەن بىردەي. جىلقىنىڭ ءسۇتىن ₺ساۋمالدىق₺ دەپ اتايدى. وسى ساۋمالدىقتى اشىتىپ، قىمىز دايىندايدى. قىمىزدى وكپە اۋرۋىنا جانە اسقازاندى ەمدەۋگە پايدالانىلادى. ەتىنەن - قازى اينالدىرادى، جال - جايا الادى. جىلقىنىڭ مايىن ادامنىڭ سۇيەكتەرىنىڭ سىنعان جەرلەرى دۇرىس بىتپەگەندە، بۇزىپ، قايتا سالۋعا جانە سارىسۋ يلەنگەندە پايدالانادى. مالدىڭ تەرىسىنەن قامشى، ەتىك، تون، باس كيىم تىگىلەتىن بولسا، جۇنىنەن كيىز ءۇيدىڭ جابدىقتارىنان: باۋ - باسقۇر، الاشالار توقىپ، ۇزىك، تۋىرلىق، ىرگەلىك، ت. ب. كيىزدەرىن، تەكەمەتتەردى باسقان جانە ءار ءتۇرلى كيىمدەر توقىعان. مىسالى: جەمپىر، تەلپەك، قولعاپ، بايپاق. مالدىڭ جۇنىنەن توقىلعان كيىمدەر وتە جىلى بولادى.
اتا - بابالارىمىز مالدان كەرەگىن عانا الىپ قانا قويماي، سونىمەن بىرگە ولەڭدەر، جۇمباقتار، ماقال - ماتەلدەر، جاڭىلتپاشتار، اندەر - كۇيلەر، ساناماقتار ارناعان. ءتورت تۇلىككە بايلانىستى جىرلاردى ءبىز انا ءتىلى ساباعىنداعى «اتادان قالعان - اسىل ءسوز» بولىمىنەن وقىپ تانىسقانبىز. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىنى اتا - بابالارىمىز بالالارىن ەركەلەتكەندە قۇلىنشاعىم، بوتام، قوزىم دەپ ءتورت تۇلىكپەن بايلانىستىرىپ وتىرعان. ءتورت تۇلىكتىڭ ءجۇرىس - تۇرىسىنا قاراپ اۋا رايىندا بولجاعان.
- ەندەشە، بالالار، بۇگىن ءبىز وسى ءتورت تۇلىك تۋرالى بىلگەندەرىمىزدى ورتاعا سالىپ، ەكى توپ بولىپ جارىساتىن بولامىز.
(وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولۋ، توپتىڭ اتىن تاعايىنداۋ.)
- وسى سايىسقا ءادىل باعا بەرەتىن ءادىل قازىلار القاسىن تاعايىنداپ الايىق. وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ------------------اپايدى، تاربيە جۇمىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى --------------- اپايىمىزدى جانە بىرلەستىك جەتەكشىسى ---------------- اپايلارىمىزدى سايلايمىز.
- ەندەشە سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى «تانىستىرۋ». ءار توپ باسشىسى ءوز توبىنىڭ اتىن تانىستىرادى.
1 - توپ باسشىسى -------------------
ءبىلىم مەن ونەر جيىپ بويىمىزعا، جەڭىستە الدا كورىنۋ ويىمىزدا. ءتورت - تۇلىكتىڭ تورەسى، ₺ارۋانا₺دەپ اتادىق توبىمىزدى. قازاققا ءتان مىنەزى بار بويىندا، اسىقپاي - اق جەتەر ءوز ويىنا. ارۋانادان ۇيرەنىپ سابىرلىقتى، الدارىڭا كەلىپ تۇرمىز سايىسۋعا
2 - توپ باسشىسى -------------------
سايىس بولسا ءبىزدىڭ ساباق ءتۇرىمىز، سايىسۋعا كەلىپ تۇرمىز بۇگىن ءبىز. امانداسىپ كەلىپ تۇرعان سىزدەرمەن
ەرەن جۇيرىك، ₺سايگۇلىكتەر₺ توبىمىز. ءتورت تۇلىكتىڭ – پاتشاسى،
ەر قاناتى ات دەسەدى
ۇپاي ساندارىمەن باعالاۋ.
ӀӀ كەزەڭ. "بىلگەنگە - مارجان، بىلمەگەنگە – ارزان!" بۇل كەزەڭدە ءار توپ ءتورت تۇلىكپەن بەلگىلەنگەن ۇياشىقتاردى تاڭداپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
سۇراقتار:
1. ءتورت تۇلىككە نەلەر جاتادى؟
2. ءىرى قارا تولدەردى اتا. نەلىكتەن ءىرى قارا دەپ اتاعان؟
3. ەشكى مەن قوي ۇنەمى نەگە بىرگە اتالادى؟
4. قويدىڭ جاسىنا قاراي اتاۋىن ايت.
5. ءتورت تۇلىكتىڭ پىرلەرىن اتا.
6. تۇلىك بالاسىن قالاي سۇيەدى؟
7. تۇلىككە بايلانىستى ىرىم - تىيىم سوزدەر بىلەسىڭدەر؟
8. جىلقى جاسىنا قاراي قالاي اتالادى؟
9. ءتورت تۇلىككە بايلانىستى قانداي تاقپاقتار بىلەسىڭدەر؟
10. سيىردىڭ جاسىنا قاراي قالاي اتالادى؟
11. تولدەر بالاسىن قالاي سۇيەدى؟
12. جىلقىنىڭ ءسۇتى قالاي اتالادى؟ ودان نە الۋعا بولادى؟
ӀӀӀ كەزەڭ. "جالعاستىر"
1 - توپ ماقالدىڭ باسىن ايتسا، 2 - توپ ماقالدى جالعاستىرادى. سودان كەيىن ەكى توپ ورىندارىن اۋىستىرىپ ايتادى.
ۇپاي ماقالدىڭ دۇرىس ايتىلۋىنا قاراي قويىلادى.
1 - توپتىڭ ماقال - ماتەلدەرى:
مال وسىرسەڭ، قوي ءوسىر.
ءونىمى ونىڭ كول - كوسىر
قويدىڭ ءسۇتى قورعاسىن،
قويدى ۇرعان وڭباسىن.
سيىرلىنىڭ ءۇيى ايران، سيىرسىزدىڭ ءۇيى سىردان.
باقىراۋىق دەمەسەڭ، باعالى كولىك تۇيە عوي.
2 - توپتىڭ ماقال - ماتەلدەرى:
اڭگىمە بۇزاۋ ەمىزەر،
بۇزاۋ تاياق جەگىزەر.
جالعىز ەشكى لاقتاپ،
ۋىزىنا جارىتپاس.
قاساپشىعا مال قايعى،
قارا ەشكىگە جان قايعى.
ەكى قوشقاردىڭ باسى،
ءبىر قازانعا سىيمايدى.
ӀV كەزەڭ. "ءجۇز ءبىر جۇمباق"
ەكى توپ ءبىر - بىرىنە جۇمباق ايتىپ، شەشۋىن تابۋ. جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابا الماعان توپقا ۇپاي بەرىلمەيدى. ءبىر جۇمباققا ءبىر ۇپاي بەرىلەدى.
V كەزەڭ.
- كەل تىڭدايىق ەرتەگى،
ەستىگەن جان ەلتەدى.
تالاي عاجاپ وقيعا،
قىزىق شەرىن شەرتەدى - دەپ كەلەسى كەزەڭگە وتەمىز. بۇل كەزەڭ "ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات" دەپ اتالادى.
ەكى توپ وزدەرى دايىنداپ كەلگەن، ەرتەگىلەرىن كورسەتەدى. بۇل كەزدە ۇپاي وقۋشىلاردىڭ ارتىستىك قابىلەتىنە قاراي قويىلادى.
1 - توپتىڭ ەرتەگىسى: "اقىلدى لاق₺
2 - توپتىڭ ەرتەگىسى: "سىمباتتى سيىر جايلى حيكايا"
ەرتەگى كەيىپكەرلەردىڭ جاعىمدىلارىن اتاپ، قايسىسىنان ۇلگى الىپ، قايسىسىنىڭ ءىسىنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن تالداۋ.
VӀ كەزەڭ. "ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى، بىلەكتى ءبىردى جىعادى" توپ باسشىلارىنا سۇراق قويىلادى.
سۇراقتار: 1. ءۇي جانۋارلارى مەن ءتورت تۇلىكتىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
2. مالعا بايلانىستى تىيىمدى سوزدەر ايت.
3. سيىردىڭ سۇتىنەن قانداي ونىمدەر ايتىلادى؟
4. ادامدار تولگە قانداي قامقورلىقتار جاسايدى؟
5. قىمىزدىڭ قانداي پايداسى بار؟
6. قوي قانداي تۇلىك؟
7. جىلقىدان قانداي ونىمدەر الىنادى؟
8. ءتولدى قالاي شاقىرادى؟
9. نەلىكتەن تۇيە، سيىر، جىلقى، قوي، ەشكى ءتورت تۇلىك دەپ اتايدى؟
10. شۇبات ءونىمى قاي تولدەن الىنادى؟
VӀӀ كەزەڭ. "ءۇي تاپسىرماسى" ءار توپ وزدەرىنىڭ ۇيدەن اكەلگەن تاعامنىڭ قاي تولدەن الىنعانىن جانە ونىڭ قالاي دايىندالاتىنىن ايتىپ ءتۇسىندىرۋ.
1 - توپ: بۇجى - بۇل مالدىڭ ءىشى مايىنان جاسالادى. اۋەلى مايدى ۇساقتاپ تۋرايمىز دا، سودان كەيىن وعان بۇرىش، تۇز جانە ۇن ارالاستىرامىز. سوسىن سۋ قۇيىپ يلەيمىز دە، مالدىڭ ىشەگىنە (بۇيەنگە) سالامىزدا، سۋعا پىسىرەمىز. جارىلىپ كەتپەۋ ءۇشىن تەسىپ قويامىز.
قۋىرداقتى ءپىسىرۋ ءۇشىن ەتتى تۋراپ، ودان كەيىن جۋامىز. سودان كەيىن مايعا قۋىرامىز. ۇستىنە تۇز، جۋا تۋراپ سالامىز.
برىنزا سيىردىڭ ءسۇتىن ساۋىپ الىپ، سول ءسۇتتى قوزىنىڭ مايەگىمەن ۇيىتىپ الامىز. سودان كەيىن ارنايى قالتاعا قۇيىپ، ۇستىنەن اۋىر زاتپەن باسىپ سۋىن شىعارامىز. ابدەن سۋى شىققان كەزدە، ونى قالتادان شىعارىپ، تۇزدى سۋعا سالامىز.
ال، ىرىمشىكتى سيىردىڭ ۇيىتىلعان ءسۇتىن، قازانعا سالىپ سۋدان ءبولىنىپ شىققانشا، سۋى سارقىلعانشا قايناتامىز. ءتاتتى بولۋ ءۇشىن وعان سەكەر سالامىز. كەيدە وعان نان سالىپ جەيدى.
- ءار توپتىڭ ۇپاي ساندارىن ەسەپتەپ، ماراپاتتاۋ ءۇشىن، ءسوزدى وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى --------------------اپايعا ءسوز كەزەگىن بەرەمىز.
جەڭىمپاز توپ ماراپاتتالىپ، جاقسى قاتىسقان وقۋشىلارعا ماقتاۋ قاعازى تاپسىرىلادى.
- سونىمەن بالالار، بۇگىنگى سايىسىمىزدا نەلەر تۋرالى اڭگىمە قوزعادىق؟
- ءتورت تۇلىك
- ءتورت تۇلىك بىزگە كەرەك پە ەكەن؟
- سوندىقتان دا ءبىز ءتورت تۇلىكتى قۇرمەتتەپ، كۇتىپ - باعۋىمىز كەرەك ەكەن.
- وسىمەن بۇگىنگى ءبىزدىڭ " ءتورت تۇلىگىم – ىرىسىم " اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى. قۇرمەتتى قوناقتار، ۋاقىتتارىڭىزدى ءبولىپ كەلگەن ءۇشىن كوپ - كوپ راحمەتىمىزدى ايتامىز.
You Might Also Like
