تۋعان كۇن كەشى
جالپى قازاقتار تۋعان كۇندى تويلاۋدى كەيىننەن شىعاردى عوي. ال امانگەرەي بۇل كۇنگە جالپى ءمان بەرە قويمايتىن. جاس شاعىندا ول تەكتەس بالالار قازىرگىدەي تۋعان كۇن تويلاپ وسپەگەنى بەلگىلى. ايتسە دە قازىرگى زاماندا ءوز قاتارىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ءبارى دە جارتى عاسىرلىق، الپىس جىلدىق تويلارىن جاساپ، اتاۋسىز قالدىرماي جاتقان سوڭ دامەتكەن دە جايلاپ ايتىپ كورگەن:
— ءقازىر ەلۋ جاسقا كەلگەندەر عانا ەمەس، ءتىپتى جاستاردىڭ ءوزى وتىز، قىرىققا شىققان مەرەي تويلارىن جاساپ ءجۇر. ەڭ بولماسا الدىن-الا كىشكەنە دايىندىق جاساپ قويايىق، جولداستارىڭ ءبارىبىر اتاۋسىز قالدىرمايتىن شىعار، — دەپ، ايتىپ كورىپ ەدى، ءبىراق كونبەدى. تۋعان كۇنى تامىزدىڭ التىسى بولاتىن، ءبىراق سىرت جاقتان دا سەلت ەتكىزەر حابار سول بويدا شىقپادى. سول كۇنى تەك ءوزىنىڭ جان-جاقتاعى جاقىن اعايىندارى مەن بالا-شاعاسى جينالىپ، ءۇي ىشىلىك قانا ىڭ-شىڭسىز وتىرىس جاساعان دا قويعان. الايدا بۇل تۋعان كۇننىڭ ايى اياقتالعان كۇنى ابەكەڭ جۇمىستان كەلگەن سوڭ دامەتكەنگە:
— ەرتەڭ وسىندا جىگىتتەر كەلەمىز دەپ جاتىر، — دەيدى جايباراقات.
دامەتكەن ساسىپ قالادى:
— نەعىلعان جىگىتتەر؟ جاي ما؟!
— وي، وتكەندەگى تۋعان كۇنمەن قۇتتىقتاپ، كىرىپ شىعامىز دەيدى، وسى قالاداعى باسشىلار، جۇمىستاستار...
— وتكەندە ايتقانىم سول ەدى عوي، ەندى ءقايتتىم؟! — دەپ، دامەتكەن ەندى شىن ساسا باستايدى. سويتسە ابەكەڭ:
— وي، ەشتەڭە دە كەرەك ەمەس، شاي ىشسەك بولدى دەيدى، — دەپتى عوي.
* * *
ءسويتىپ ءبىر قاپىلىس باستالىپ كەپ كەتەدى. كەلەتىندەر قانشا ادام ەكەن دەسە، ۇزىن سانى ەلۋدەن اسىپ جىعىلادى. ولاردىڭ ءبارى ۇيگە سىيمايتىن بولعان سوڭ كورشىنىڭ ءۇيى بوساتىلادى. قويشى، ايتەۋىر، سول ءبىر كۇنى كۇندىز-تۇنى دۇرلىككەن جاڭاوزەن قالاسىنداعى ءتورتىنشى شاعىن اۋدانىنداعى ون ءتورتىنشى ءۇيدىڭ ادامدارى ەرتەڭىنە، 1995 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگى كۇنى سول قالانىڭ باس كوتەرەر بار ازاماتىن كۇتىپ الادى. ولاردىڭ اراسىندا جاڭاوزەن قالاسىنىڭ سول كەزدەگى اكىمى، قازىرگى سەناتور ماشينيست ابىلحانوۆ پەن "وزەنمۇنايگاز" اكسيونەرلىك قوعامىنىڭ سول كەزدەگى پرەزيدەنتى، ءقازىر، "كازاحويل" ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى بولىپ وتىرعان جاقسىلىق جانعازييەۆ، "وزەنمۇنايگاز" اكسيونەرلىك كومپانياسىنىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى مۇرات قۇربانبايەۆتاردان باستاپ قالانىڭ بارلىق جەتەكشى ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى، بەلگىلى مۇنايشىلار، ونەر ادامدارى بار ەكەن. ابىروي بولعاندا، سول كەش باستان-اياق بەينەتاسپاعا ءتۇسىرىلىپتى. ءوزىن سىيلايتىن قاتار-قۇربىلارى، اعا-ىنىلەرى ايتقان جىلى لەبىزدەردى تىڭداپ، بىردە ويلانا، بىردە كۇلە ءتۇسىپ وتىرعان ابەكەڭنىڭ ءبىر قالىپتان اۋمايتىن قاراپايىم دا جۋاس بەينەسى قالىپتى تاسپادا.
ونىڭ ومىردەن كوپ كەشىكپەي ءوتىپ كەتەرىن سەزگەندەي-اق سوڭعى جىلدارى دامەتكەن سۋرەتكە تۇسىرۋگە تالاي رەت تالاپ جاساپ كورگەن ەكەن. بىردە قوناققا بارىپ، قايتىپ كەلە جاتقاندا قولقا سالادى:
— ءجۇر، كۇن ءالى ەرتە ەكەن، سۋرەتكە تۇسە كەتەيىك. ءبىر كۇنى دۇنيەدەن ءوتىپ كەتسەك، ءتىپتى بالالارىمىز اندا-ساندا قاراپ جۇرەتىن سۋرەتىمىز دە جوق ەكەن، — دەپ، قانشا وتىنسە دە كوندىرە الماعان. سوندا: "تاعى بىردە تۇسەرمىز. قويشى، نە كەرەك سول؟! — دەيتىن كورىنەدى. ەندى سول ءبىر كەزدەيسوق وتكەن تۋعان كۇن تاسپاسى بۇل شاڭىراقتىڭ ەڭ ءبىر قاستەرلى مۇلكىنە اينالىپتى...
...بىردە ءوز ءارحيۆىمدى اقتارىپ وتىرىپ، توزا باستاعان گازەتتەن ءبىر تانىس بەينەگە كوزىم ءتۇستى. جىعا تانىمادىم دا، بۇل ادامدى قايدان كوردىم، كىم ەكەن دەگەن اۋەستىكپەن وقىپ كورسەم، امانگەرەي ورىنبايەۆتىڭ سۋرەتى. قالالىق گازەتكە ءوزىنىڭ اتىنان بەرىلگەن شاعىن ماقالاسى دا بار... ەسىمە زايىبىنىڭ سۋرەت جايلى ايتقان اڭگىمەلەرى ءتۇستى، بۇل سۋرەتكە بۇرىن نەگە نازار اۋدارماعاندىعىمدى دا بىردەن ءتۇسىندىم. گازەت وزىمدىكى بولعانمەن، مەن ول كىسىنى بۇرىن كورگەن جوقپىن، جاقىندا عانا ەلۋ جىلدىق تويدىڭ بەينەتاسپاسىن تاماشالاپ قاراعانىمىز بار ەدى. ءجۇزى تانىس كورىنۋى سودان ەكەن.
مەن ءبىر اسىل زات تاۋىپ العانداي، قۋانىپ قالعانمىن. دامەتكەن اپا ول كىسىنىڭ تۇسكەن سۋرەتى جوق دەپ ءجۇر، ال مىنا سۋرەت شە ؟! مۇنى تۇسىرگەن ادامنىڭ پلەنكاسى ءالى ساقتاۋلى شىعار بالكىم... وكىنىشكە قاراي سۋرەتتى كىم تۇسىرگەنى جازىلماپتى. بەينەسى تاپ-تازا شىققان ەكەن. سۋرەت كولەمى دە اجەپتاۋىر... ءسال عانا ءبىر قىرىنداپ، جايباراقات وتىر. كوزدەرىنە پاراسات تۇنعان سول ءبىر بايسالدى ادامنىڭ سابىرلى كەلبەتىندە ءتىپتى ءمىن جوق. تەك قانا قوس قىرتىستانىپ قالعان كويلەكتىڭ جاعاسى كەلىسىڭكىرەمەيتىندەي... مەن ونىڭ ينە-جىپتەن جاڭا شىققان قارا كوستيۋم مەن اق كويلەك كيگەن كەيىپتى ەلەستەتىپ كورىپ ەدىم، جارقىراپ قويا بەردى. قايران، ابەكەڭ، ءوزى پاتشاداي جىگىت بولعان ەكەن-اۋ...
2000 جىل
You Might Also Like
