ءتۇس
ەرجىگىت بۇگىن ءتۇس كوردى. تۇسىندە قيىن ءىس كوردى: مەكتەپتەن جالعىز قايتتى. ۇيگە كىردى. تىم-تىرىس. ءتىرى جاننىڭ بار-جوعى بىلىنبەيدى. قورقايىن دەدى. كۇندە ساباقتان الىپ قايتاتىن اجەسى بۇگىن بارمادى. نە بولدى؟ اۋىرىپ قالعاننان ساۋ ما ەكەن؟ اس ۇيگە كىردى — جوق. ەكەۋى جاتاتىن بولمەگە كىردى — جوق. باسقا بولمەلەردى ارالادى — جوق. قايتىپ ءوز بولمەسىنە باردى. ويى: مەكتەپكە كيەتىن كيىمدەرىن شەشىپ، ۇيدە كيەتىندەرىن كيۋ. يىعىنا اسىپ العان سومكەسىن جەرگە قويدى. سوسىن كاستوم، شالبارىن شەشتى. ەندى ۇيدە كيەتىندەرىن بىر-بىرلەپ كيە باستادى. كيىنىپ بولعانى سول، كەنەت بىرەۋ بۇيىرىنەن ءتۇرتىپ قالعانداي ارتىنا جالت قارادى. و، سۇمدىق! كۇنى بويى نەعىپ كورمەگەن! ۇستىندە اق كويلەك، اق جاۋلىق، قاشان كورسە اۋزىنان «اينالايىن» تۇپەيتىن اياۋلى اجەسى! بۇعان ءبىر قىرىن قاراپ توسەكتىڭ ءبىر شەتىندە شوشيىپ وتىر. ءوزى بۇرىنعىسىنان دا سۇلۋلانىپ كەتىپتى. «اجە!» دەدى. سەلت ەتپەدى. تاستان سوققان ەسكەرتكىش ءمۇسىن سياقتى. بۇعان ءبىر قىرىن قاراعان كۇيى تاستاي قاتىپ، تاپجىلماي وتىر. نە ءۇن جوق. نە بولماسا قىبىر ەتكەن قيمىلى جوق. تاعى دا: «اجە!» دەگەن بولدى. ءبىراق قانشا ايقايلاعانىمەن، ءبىرتۇرلى داۋسى شىقپايدى. بۇل نە الەمەت؟ اجەسى قىبىر ەتپەيدى. ءوزىنىڭ داۋىسى شىقپايدى. و، سۇمدىق-اي! ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ «اجە! اجە! اجە!» دەپ قايتا-قايتا قاقىلدادى. ەرجىگىت قورقايىن دەدى. ءتىپتى قالتىراپ تا كەتتى. «ەگەر بۇل شىن اجەم بولسا، ماعان ءتىل قاتپاۋى مۇمكىن ەمەس! وعان سونشا نە جازدىم؟ كەيدە مەنى قورقىتاتىنى بار ەدى. كىم ءبىلسىن، مەنى قورقىتقالى ادەيى ءوستىپ وتىرعان شىعار». وسى ىسپەتتەس ويمەن ول جايمەنەن جىلجىپ اجەسىنە جاقىنداي بەردى. ءتىپتى كەمپىردى سيپاپ، و جەر، بۇ جەرىنەن ۇستاپ كورمەك تە بولدى. وزىنە اياق استىنان، اللاڭ كىمگە بەرسىن، ءبىر كۇش بىتكەن سياقتى كورىندى. اجەسى بۇعان دەگەندە شىعاردا جانى باسقا ەدى. نە ايتسا دا ورىندايتىن ەدى. ءتىپتى مۇنىڭ اكەسى مەن شەشەسى دە ونىڭ الدىندا قۇرداي جورعالاۋشى ەدى. اجەسى — مىقتى. باسقالارعا كەلگەندە مىقتى دا كۇشتى اجەسى مۇنىڭ الدىندا ءالسىز ەمەس پە ەدى؟ ەندى مىنا مىقتىلىعىنا جول بولسىن! تاس بولىپ قاتىپ، بۇعان ءتىل قاتپاعانى قالاي؟ نە دە بولسا، جانىنا جاقىنداپ سىر تارتىپ كورگەنى وڭدى شىعار. وسىنداي ويمەن ەرجىگىت كەمپىرگە قاراي توسەك ۇستىندە قۇيرىعىمەن سىرعىپ، وعان جاقىنداي ءتۇستى. جىلجىپ-جىلجىپ جاقىنداپ كەلىپ، جاسقانشاقتاي وتىرىپ، وعان جىلاڭقى ۇنمەن ءتىل قاتتى:
— ا-جە... نە-گە ۇن-دە-مەي-سىڭ؟ مەن... رەنجىتىپ قويدىم با؟..جاۋاپ بولمادى.
— ا-جە... مەن قورقىپ... وتىرمىن... ءبىر نارسە دەسەڭشى. مۇنىڭ نە؟ مۇندايىڭ جوق ەدى... سەن ءوستىپ وتىرساڭ، مەنىڭ جاعدايىم قالاي بولادى؟ ءحالىم مۇشكىل بولماي ما؟ نەگە ۇندەمەيسىڭ، اجە؟.. ءبىر نارسەدەن كوڭىلىڭ قالسا، ونى ايت...
كەنەت تاس كەمپىرگە جان ءبىتتى. بەتىن نەمەرەسىنە بۇردى. ءتۇسى سۇستى. بەتىندە ءقان-سول جوق. قاراعاندا كوزى كىسىنىڭ وڭمەنىنەن وتەدى. ەرجىگىت قيبىجىقتاپ قالدى. ءومىرى اجەسىنىڭ مۇنداي كەيپىن ءبىرىنشى مارتە كورىپ وتىر.
— سەن... ماعان نە ايتقانىڭدى بىلەسىڭ بە؟ «قازاقتىڭ كوڭىلى ءبىر اتىم ناسىبايدان قالادى» دەگەن...
ەرجىگىت نە دەرىن بىلمەي قيپاقتادى. ويتكەنى، اجەسىنىڭ بەتىنەن العانى، وعان ارتىق سويلەگەنى ەسىندە جوق. ۇزىندى-قىسقالى ەكەۋى قاشان بولسا دا جۇپتارى جاراسىپ، الدەبىر شارۋانى اتقارىپ جۇرەر ەدى. «مەن اجەمە نە جاساپ قويدىم؟..» ول ويلانىپ وتىر. ويلاي-ويلاي باسى قاتتى. قانشا باسىن قاتىرسا دا، ەشتەڭە ەسىنە تۇسپەدى.
— قاي كۇنى مەنىڭ انا ەكى قۇربىم كەلگەندە، سەن نە دەدىڭ؟ ەسىڭدە مە؟
— بىلمەيمىن... — دەپ ەرجىگىت ءمۇلايىمسىدى.
— سەنەن كوڭىلىم قاتتى قالدى... وزىڭدەي بەيپىل اۋىز بالانىڭ ماعان كوك تيىن، قارا باقىرعا كەرەگى جوق!!! ءبىلدىڭ بە؟!
— ا-جە... — دەپ جىلامسىرادى ەرجىگىت. — ا-جە... مەن نە دەدىم سوندا؟ تۇسىنبەي وتىرمىن...
— سەن ماعان «قاقباس!» دەدىڭ... سوسىن «ءول!» دەدىڭ... سەن «ءول» دەگەن سوڭ، ەندى نە وتىرىس، سول جاققا جينالىپ وتىرمىن... قۇدايعا شۇكىر. سەندەرسىز دە تاڭىمىز اتىپ، تاۋىعىمىز شاقىرار. مەنىڭ دە توركىنىم بار. داريانىڭ ارعى بەتىندە. جەرگە تاستامايدى. الاقانىنا سالادى. اكەم بار. شەشەم بار. اكەمنىڭ اكەسى، شەشەمنىڭ شەشەسى بار. ولاردىڭ اتا-باباسى بار. داريانىڭ ارعى بەتىندەگى ەل كوپ. باۋىرماشىل. سەندەر سياقتى تاسباۋىر ەمەس. كەتەم سول جاققا! اكەم مەن شەشەمە. قيماس باۋىرلارىما. مەنەن قۇتىلا الماي ءجۇر ەكەنسىڭ! بىلدىك سىرىڭدى! قال، تۋعان اكەڭ مەن شەشەڭنىڭ قاسىندا!.. مەن بوتەن ەكەم...
ەكەۋى سىرتقا شىقتى.
— اجە... اۋزىمنان... بايقاماي شىعىپ كەتىپتى... كەشىرشى... كەش... ءوزىڭ دە، كەيدە، اتاما «ءول! ولە قال!» دەپ جاتاسىڭ عوي... وزىڭنەن ەستىگەنىمدى ايتقان شىعارمىن، قايدان بىلەيىن... ايتپەسە، سەن... سەن... سەن بولماساڭ، مەن قالاي ءومىر سۇرەمىن؟ اجەتايىم-اۋ؟! مەنى سەن سياقتى كۇتەتىن، جاعدايىمدى جاسايتىن كىم بار!؟ سەنىڭ الاقانىڭداي ءوزى جۇمساق، ءوزى ىستىق الاقان بار ما؟..
You Might Also Like
-
ماماندار باس اۋرۋىن بىرنەشە تۇرپاتقا بولەءدى. قاجۋ سالدارىنان باستىڭ اۋرۋى تەگىندە باس پەن مويىننىڭ بۇلشىق ەتتەرىنىڭ ۇدايى جيىرىلا بەرۋىنىڭ سالدارىنان بولادى. ول اۋرۋ باس ءسۇيەگىڭىزدى ...
-
ءبىزدىڭ جاقتا بۇلدىرگەن ادىردا بولادى. جارتاستاردىڭ استىنا ياكي بۇلاق بويىنا شىعادى. جىلدا بۇلدىرگەن پىسكەندە ادىرعا ادەيى اتپەن كەلىپ، بۇلدىرگەن تەرىپ قايتاتىنبىز.
