تۇيە مىنگەن ادام
باعانا بىزگە تۇرپىدەي كورىنگەن اپەندى اتايدى قورشاپ الدىق. ول دا ءماز. ەكى ەزۋى — ەكى قۇلاعىندا. شاي ىشكەندەي بورا-بورا تەرلەپ كەتىپتى. بەت-اۋزىن كولدەي ورامالىمەن ءالسىن-السىن ءسۇرتىپ قويىپ، قاسىندا تۇرعان تىلەۋدىڭ موينىنا «بىلىلىق-سىلىلىق» دەپ قولىن اپارۋى مۇڭ ەكەن، تۋرا تاناۋىنىڭ استىنان پىر ەتىپ جالعىز تورعاي ۇشا جونەلدى. قاپەلىمدە نە دەرىمىزدى بىلمەي، اۋزىمىزدى اڭىرايتىپ اشىپ قالىپپىز. سويتكەنشە بولمادى، ول «بىلىلىق-سىلىلىق» دەپ سونادايدا ەسىنەپ، ماۋجىراعان شاعايدىڭ يەگى استىنان ەكىنشى تورعايدى ۇشىرعان.
— وي-باي، شىن تورعاي... مىنە، تۋرا مىنا جەرىمنەن ۇشتى عوي، — دەدى شاعاي موينىن كورسەتىپ. — ماتاق اتاي ناعىز سيقىرشى ەكەن.
— ءيا! — دەدىك ءبارىمىز دە ءبىراۋىزدان.
ءبىزدى قارماعىنا وپ-وڭاي تۇسىرگەن «سيقىرشى» جىمىڭداعان قالپى:
— تۇگەل ەرىڭدەر مەنىڭ سوڭىمنان... ەندى مەن تۇيەمە ءتىرى بالىق جەگىزەمىن.
— تۇيە بالىق جەۋشى مە ەدى؟...
— ءسىز دە قىزىقسىز.
— تورعايعا سەندىك، ال بالىققا سەنبەيمىز.
كۇدىكتى ويىمىزدى بۇكپەدىك. ءبىراق ءبىزدىڭ پىكىرىمىزدى قۇلاعىنا قىستىرماعان ماتاق اتاي قۇرت-ىرىمشىككە تولى قورجىنىنىڭ ەكىنشى باسىنان شاۋگىمگە ۇقساس تەمىر ىدىستى شىعاردى دا، ىمداپ شاقىردى. ءبىرىمىزدى ءبىرىمىز يتەرە-ميتەرە ونى تاعى دا القا-قوتان قورشاپ الدىق. قول باسىنداي عانا ەكى شاباق. «ولگەن بالىق پا؟» جوق، ءتىرى ەكەن. تەمىر ىدىس تۇبىندەگى از سۋدى قۇيرىعىمەن شولپىلداتىپ جاتىر. قوس ساۋساعىنا قىستىرىپ بىرەۋىن سىرتقا شىعارىپ، ءبىزدىڭ ءارقايسىمىزعا شەتىمىزدەن جەكە-جەكە كورسەتتى دە، «بىلىلىق-سىلىلىق» دەپ تۇيەنىڭ كوبىك اۋزىنا سالدى. لەزدە شايناپ-شايناپ جۇتا سالدى. ىلە-شالا الاقانداي شاباق جۇمىرىنا جۇق بولماعان سارى اتاننىڭ اۋزىنا ەكىنشىسىن سۇڭگىتتى.
— سەندەردى تاڭعالدىرۋ ءۇشىن جاساعان «ونەرىم» عوي. باسىما مولدالارعا ەلىكتەپ سالدە وراپ، ۇلكەندەردەن شاتىپ-بۇتىپ ۇيرەنىپ العان جاراپازاندى ورازا ايت كەزىندە اۋىل-اۋىلدى ارالاپ ءجۇرىپ ايتاتىنمىن. ويتكەنى، كەڭەس ءداۋىرى دۇرىلدەپ-اق تۇردى. كوبىنىڭ جۇرەگى داۋالامايدى. كوممۋنيست، كومسومول شەتىنەن. ال مەنىڭ ءبىلىمىم جوق. ءبىراق، كوڭىلىم سايراپ تۇرعان ءتارىزدى. ءارى كەيىنگىلەردىڭ قۇلاعىندا جاڭعىرىپ ءجۇرسىن... سول سەكىلدى ەكى تورعايدى الدىن الا ۇستاپ الىپ، كويلەگىمنىڭ ەكى جەڭىنە جاسىرىپ قويعان ەدىم. ال تۇيەمدى ءتىرى بالىق جەۋگە قاڭباقتى كولىنەن بالىق اۋلاپ جۇرگەندە ۇيرەتكەنمىن. و كەزدە شىڭىلتىر ايازدا جارتى قۇلاش قالىڭ مۇزدى ويىپ، سۇزەكىنى كول تابانىنا ءتۇسىرىپ تارتۋ وڭاي ەمەس. ارناۋلى شىعىرشىققا تۇيە جەگەمىز. زىلدەي اۋدى بوزداپ، باقىرىپ شىر كوبەلەك اينالىپ تارتادى-اي. كۇن ۇزاققا اش تۇيەنىڭ اۋزىنا ويىقتان شىققان ءتىرى بالىقتى قىستىرا قويامىز. العاشقىدا بالىقتى كىرش-كىرش شايناپ، تۇكىرىپ تاستايتىن. ءبىراق... كەلە-كەلە كەيىن ۇيرەنىپ الدى ەمەس پە؟ ءتىپتى قۇشىرلانىپ، راحاتتانىپ جەيتىن بولدى. تۇيەمنىڭ بۇ قىلىعى كەز كەلگەن كىسىنى تاڭقالدىراتىن. رەتى كەلگەندە سونى سەندەرگە كورسەتىپ ماقتانعانى دا اعاڭنىڭ.
ماتاق اتامنىڭ تۇلعاسى دا، ءىسى دە كەسەك. سونىسىنا وراي «قارا نار» اتالىپ كەتكەنى. سوعىستان سوڭعى جىلدارى توڭىرەكتەگى اۋىلداردىڭ كەڭسەلەرى مەن مەكتەپتەرىن ماتاق اتام شاۋىپ، ازىرلەگەن اربا-اربا قارا شەڭگەلىمەن جىلىتىپتى. اقى دا سۇراماعان. ونىڭ شەتىن ءبىز دە كوردىك. شومبال دەنەسىنە قىلاۋداي سىزات تۇسىرمەي، جالاڭاشتانىپ الىپ نايزاسى سۇڭگىدەي شەڭگەل توعايىن قۇددى ءبىر تىكەنجايپاعىش تراكتورداي وتاعانىن سان مارتە تاماشالاپ، قايران قالعانبىز. شىركىن، قازىرگىدەي بيزنەستىڭ زامانى ەمەس. ايتپەسە شەڭگەل ساتىپ بايىر ەدى.
و كىسىنىڭ وزگەلەرگە ۇقسامايتىن تاعى ءبىر بولەك قاسيەتى — ىستىق سورپانى، ىستىق كوجەنى، ەڭ اقىرى ىستىق شايدىڭ ءوزىن قۇدىقتان جاڭا عانا اكەلگەن مۇپ-مۇزداي سۋعا ارالاستىرىپ ىشەتىنى. ءومىرىنىڭ سوڭعى كۇندەرىن قالاداعى ءىنىسىنىڭ بالاسى كاتيماننىڭ قولىندا وتكىزدى. تاعدىر تاۋقىمەتى شىعار. عۇمىرىندا قالا كورمەگەن جارىقتىقتىڭ توپىراعى دا اۋىلدان بۇيىرمادى-اۋ. تالدىقورعاننىڭ ىرگەسىندەگى قارابۇلاق تاۋىنىڭ بيىگىندە دامىلداپ جاتىر...
ەكى مىڭىنشى جىلدىڭ جەلتوقسان ايى... كەشكىلىك تەلەديداردان «حاباردى» تىڭداپ وتىرعانمىن. كەنەت بالىق جەپ تۇرعان تۇيەنى جىلت ەتكىزىپ كورسەتكەن. تەلەجۋرناليست رەپورتاجىن ارال ماڭىنداعى قامىستىباس اۋىلىنىڭ بالىقشىلارى ومىرىنەن تۇسىرگەنىن باياندادى. سۋ ىرزىعىن ءسۇزىپ جۇرگەن ايدىن ەرلەرىنىڭ ەرەن ەڭبەگىن تىلگە تيەك ەتىپ، ولاردىڭ ەكولوگيالىق ايماقتى ساۋىقتىرۋداعى ۇلگىلى ىستەرىن اڭگىمەلەگەن. ءسوز اراسىندا «ءتىپتى بۇل جەردىڭ تۇيەلەرى دە ءتىرى بالىقتى تامسانا جەيدى ەكەن...» دەپ قىزىقتى دەرەك ايتتى. ارتىنشا وپەراتور ءتىرى بالىقتى سۇيسىنە جەپ تۇرعان تۇيەنىڭ بەينەسىن بۇكىل ەكرانعا ۇلكەيتىپ، قايتا-قايتا كورسەتكەن...
...قىرىق جىلدان كەيىن قايتالانعان سۋرەت. سول مەزەت مەنىڭ ەسىمە ماتاق اتام ءتۇستى. جانىڭ ءجانناتتا بولعاي! كوز الدىما ونىڭ بالىقجەگىش تۇيەسى ەلەستەگەن-دى. كەشە مەن بۇگىندى ادەمى استاستىرعان جىلدار جاڭعىرىعى وسىلايشا ءتىل قاتار ەدى...
You Might Also Like
-
ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ جانىندا ۇلكەن جازىق بار بولاتىن. سول الاڭقايدا اۋىل بالالارى فۋتبول وينايتىن. ءقازىر دە ءبىر توپ بالا جينالعان. ۇزاق قاراپ تۇردىم دا، قاستارىنا جاقىندادىم. قايسى ءبىرى كەشە فۋتبولدان قالا...
-
ماساحانا قۇرىلعان اربانىڭ ۇستىندە جاتىرمىن. راحات! جىمىڭداعان جۇلدىزدار. شىرىلداعان شەگىرتكە. ءبىر-بىرىن تۇگەندەگەندەي شاۋىلدەي، شابالاڭداي، ارسىلداي ۇرگەن يتتەر. كىمنىڭ ءيتى ەكەنىن داۋسىنان-اق تانيم...
