
- 05 ناۋ. 2024 00:28
- 437
تۇزدار گيدروليزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تۇزدار گيدروليزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
● بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا تۇزدار گيدروليزىنىڭ ءجۇرۋ مەحانيزمىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تۇزدار ەرىتىندىسىندە ينديكاتورلاردىڭ ءتۇسى وزگەرۋى جايلى ءبىلىم بەرۋ؛
● دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، تانىمدىق كوكجيەگىن جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن قولدانا وتىرىپ كەڭەيتۋ، تاپسىرمالار كومەگىمەن بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، باعىت - باعدار بەرە وتىرىپ، ءوز بەتىنشە قورىتىندى جاساي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
● تاربيەلىك: شاپشاڭدىققا، جىلدامدىققا تاربيەلەۋ، ۇجىم اراسىنان ءوز ويىن اشىق جەتكىزۋگە ادەتتەندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى، قارايەۆتىڭ دەڭگەيلەپ وقىتۋ تەحنولوگياسى، اقپاراتتاندىرۋ تەحنولوگياسى بويىنشا ينتەراكتيۆتى تاقتانى پايدالانىپ ءتۇسىندىرۋ؛
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەلەكتروندى وقۋلىق، پلاكاتتار، كەسپە قاعازدارى، ەرىگىشتىك كەستەسى، پەريودتىق جۇيە، سلايدتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا؛
ساباقتىڭ بايلانىسى: كۇندەلىكتى ومىرمەن، فيزيكامەن، ماتەماتيكامەن؛
ساباقتىڭ بارىسى:
جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى 2مين.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ 5 مين.
ءىىى. جاڭا ساباق 20 مين.
ءىV. جاتتىعۋلار ورىنداۋ 10 مين
V. قورىتىندى 3 مين.
VI. ۇيگە تاپسىرما 2 مين.
VIءى. باعالاۋ 3 مين.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سالەمدەسۋ، وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىپ، دايىندىعىن ۇيىمداستىرۋ، ساباققا نازارىن اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
ۇيگە №5 ەسەپ بەرىلگەن ەدى. ءار وقۋشىنىڭ ورىنداعاندىعىن جەكە - جەكە داپتەرلەرىن تەكسەرۋ ارقىلى بىلەمىز. كەيبىرەۋىنىڭ قاتەلىكتەرى بولعاندىقتان تاپسىرمانى تاقتاعا جازدىرامىز، وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا پىسىقتاۋ سۇراقتارى قويىلادى:
1. ەدت تۇرعىسىنان قىشقىلدارعا انىقتاما بەرىڭدەر
2. ەدت تۇرعىسىنان نەگىزدەرگە انىقتاما بەرىڭدەر
3. ەدت تۇرعىسىنان تۇزدارعا انىقتاما بەرىڭدەر
تاقىرىپ مەڭگەرىلگەندىگىنە كوز جەتكەن سوڭ، ءمۇعالىم جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەدى.
ءىىى. جاڭا ساباق
سۋدىڭ وتە از مولشەردە سۋتەك ن+ جانە گيدروكسيد ون - يوندارىنا ديسسوسياسيالاناتىنى بەلگىلى:
ن₂و ↔ ن+ + ون -
ديسسوسياسيا ناتيجەسىندە ن+ جانە ون - يوندارىنىڭ بىردەي مولشەرى تۇزىلەدى. ەرىتىندىدەگى سۋتەك يونى ن+ جانە گيدروكسيد ون - يونىنىڭ مولشەرى بىردەي بولعاندىقتان سۋ بەيتاراپ ورتانى كورسەتەدى. ەگەر ەرىتىندىدەگى گيدروكسيد يونىنىڭ مولشەرى ارتىق بولسا ورتا سىلتىلىك، ال سۋتەك يوندارىنىڭ مولشەرى ارتىق بولسا ورتا قىشقىلدىق بولىپ وزگەرەدى. ولاي بولسا سۋلى ەرىتىندىسىندە ن+ يونىنىڭ نە ون - يونىنىڭ ارتىق مولشەرى جوق تۇزداردىڭ ورتاسى بەيتاراپ بولۋى كەرەك. شىندىعىندا دا كۇشتى قىشقىل مەن كۇشتى نەگىز ارەكەتتەسكەندە تۇزىلەتىن ناتريي ءحلوريدى، كاليي نيتراتى، كاليي سۋلفاتى سياقتى تۇزداردىڭ سۋلى ەرىتىندىسى بەيتاراپ ورتانى كورسەتەدى (ەلەكتروندى وقۋلىق، №6 مىسال). كەيبىر ورتا تۇزداردىڭ، مىسالى، تەمىر (ءىىى) ءحلوريدىنىڭ NH₄CI سۋداعى ەرىتىندىلەرى قىشقىلدىق ورتانى، ال ناتريي كاربوناتىنىڭ Na₂CO³، كاليي كاربوناتىنىڭ ك₂سو₃ ەرىتىندىسى سىلتىلىك ورتانى كورسەتەدى. بۇعان كوز جەتكىزۋ ءۇشىن وسى تۇزداردىڭ ەرىتىندىلەرىنە فەنولفتالەين نەمەسە لاكمۋس ەرىتىندىلەرىنىڭ 1 - 2 تامشىسىن قوسامىز.
اس تۇزىنىڭ NaCI ەرىتىندىسىنە لاكمۋس ءتۇسىن وزگەرتپەيدى، ولاي بولسا ورتا بەيتاراپ. ال تەمىر (ءىىى) ءحلوريدىنىڭ FeCI₃، مىرىش ءحلوريدىنىڭ ZnCI₂ جانە اممونيي ءحلوريدىنىڭ NH₄CI ەرىتىندىلەرىنە لاكمۋس قىزارادى، دەمەك، ورتا قىشقىلدىق. ناتريي جانە كاليي كاربوناتىنىڭ Na₂CO₃، ك₂سو₃ ەرىتىندىسىنە لاكمۋس كوگەرەدى، دەمەك، ورتا سىلتىلىك.
ساباقتىڭ ماقساتى:
● بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا تۇزدار گيدروليزىنىڭ ءجۇرۋ مەحانيزمىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تۇزدار ەرىتىندىسىندە ينديكاتورلاردىڭ ءتۇسى وزگەرۋى جايلى ءبىلىم بەرۋ؛
● دامىتۋشىلىق: وي - ءورىسىن، تانىمدىق كوكجيەگىن جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن قولدانا وتىرىپ كەڭەيتۋ، تاپسىرمالار كومەگىمەن بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ، باعىت - باعدار بەرە وتىرىپ، ءوز بەتىنشە قورىتىندى جاساي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
● تاربيەلىك: شاپشاڭدىققا، جىلدامدىققا تاربيەلەۋ، ۇجىم اراسىنان ءوز ويىن اشىق جەتكىزۋگە ادەتتەندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى، قارايەۆتىڭ دەڭگەيلەپ وقىتۋ تەحنولوگياسى، اقپاراتتاندىرۋ تەحنولوگياسى بويىنشا ينتەراكتيۆتى تاقتانى پايدالانىپ ءتۇسىندىرۋ؛
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەلەكتروندى وقۋلىق، پلاكاتتار، كەسپە قاعازدارى، ەرىگىشتىك كەستەسى، پەريودتىق جۇيە، سلايدتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا؛
ساباقتىڭ بايلانىسى: كۇندەلىكتى ومىرمەن، فيزيكامەن، ماتەماتيكامەن؛
ساباقتىڭ بارىسى:
جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى 2مين.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ 5 مين.
ءىىى. جاڭا ساباق 20 مين.
ءىV. جاتتىعۋلار ورىنداۋ 10 مين
V. قورىتىندى 3 مين.
VI. ۇيگە تاپسىرما 2 مين.
VIءى. باعالاۋ 3 مين.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سالەمدەسۋ، وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىپ، دايىندىعىن ۇيىمداستىرۋ، ساباققا نازارىن اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
ۇيگە №5 ەسەپ بەرىلگەن ەدى. ءار وقۋشىنىڭ ورىنداعاندىعىن جەكە - جەكە داپتەرلەرىن تەكسەرۋ ارقىلى بىلەمىز. كەيبىرەۋىنىڭ قاتەلىكتەرى بولعاندىقتان تاپسىرمانى تاقتاعا جازدىرامىز، وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا پىسىقتاۋ سۇراقتارى قويىلادى:
1. ەدت تۇرعىسىنان قىشقىلدارعا انىقتاما بەرىڭدەر
2. ەدت تۇرعىسىنان نەگىزدەرگە انىقتاما بەرىڭدەر
3. ەدت تۇرعىسىنان تۇزدارعا انىقتاما بەرىڭدەر
تاقىرىپ مەڭگەرىلگەندىگىنە كوز جەتكەن سوڭ، ءمۇعالىم جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەدى.
ءىىى. جاڭا ساباق
سۋدىڭ وتە از مولشەردە سۋتەك ن+ جانە گيدروكسيد ون - يوندارىنا ديسسوسياسيالاناتىنى بەلگىلى:
ن₂و ↔ ن+ + ون -
ديسسوسياسيا ناتيجەسىندە ن+ جانە ون - يوندارىنىڭ بىردەي مولشەرى تۇزىلەدى. ەرىتىندىدەگى سۋتەك يونى ن+ جانە گيدروكسيد ون - يونىنىڭ مولشەرى بىردەي بولعاندىقتان سۋ بەيتاراپ ورتانى كورسەتەدى. ەگەر ەرىتىندىدەگى گيدروكسيد يونىنىڭ مولشەرى ارتىق بولسا ورتا سىلتىلىك، ال سۋتەك يوندارىنىڭ مولشەرى ارتىق بولسا ورتا قىشقىلدىق بولىپ وزگەرەدى. ولاي بولسا سۋلى ەرىتىندىسىندە ن+ يونىنىڭ نە ون - يونىنىڭ ارتىق مولشەرى جوق تۇزداردىڭ ورتاسى بەيتاراپ بولۋى كەرەك. شىندىعىندا دا كۇشتى قىشقىل مەن كۇشتى نەگىز ارەكەتتەسكەندە تۇزىلەتىن ناتريي ءحلوريدى، كاليي نيتراتى، كاليي سۋلفاتى سياقتى تۇزداردىڭ سۋلى ەرىتىندىسى بەيتاراپ ورتانى كورسەتەدى (ەلەكتروندى وقۋلىق، №6 مىسال). كەيبىر ورتا تۇزداردىڭ، مىسالى، تەمىر (ءىىى) ءحلوريدىنىڭ NH₄CI سۋداعى ەرىتىندىلەرى قىشقىلدىق ورتانى، ال ناتريي كاربوناتىنىڭ Na₂CO³، كاليي كاربوناتىنىڭ ك₂سو₃ ەرىتىندىسى سىلتىلىك ورتانى كورسەتەدى. بۇعان كوز جەتكىزۋ ءۇشىن وسى تۇزداردىڭ ەرىتىندىلەرىنە فەنولفتالەين نەمەسە لاكمۋس ەرىتىندىلەرىنىڭ 1 - 2 تامشىسىن قوسامىز.
اس تۇزىنىڭ NaCI ەرىتىندىسىنە لاكمۋس ءتۇسىن وزگەرتپەيدى، ولاي بولسا ورتا بەيتاراپ. ال تەمىر (ءىىى) ءحلوريدىنىڭ FeCI₃، مىرىش ءحلوريدىنىڭ ZnCI₂ جانە اممونيي ءحلوريدىنىڭ NH₄CI ەرىتىندىلەرىنە لاكمۋس قىزارادى، دەمەك، ورتا قىشقىلدىق. ناتريي جانە كاليي كاربوناتىنىڭ Na₂CO₃، ك₂سو₃ ەرىتىندىسىنە لاكمۋس كوگەرەدى، دەمەك، ورتا سىلتىلىك.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.