InfoHub Logo

ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ءبىر تىگىنشى ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ جان دەگەندە ءۇش ۇلى، مال دەگەندە جالعىز ەشكىسى بولىپتى. ەشكىسى وتباسىن سۇتپەن اسىراپتى. سوندىقتان وعان كۇتىم جاساپ، كۇن سايىن ورىسكە شىعارىپ جايىلتىپ وتىرادى ەكەن.

ۇلدارى ەشكىنى كۇن سايىن كەزەكپەن باعادى ەكەن. ءبىر كۇنى ۇلكەن ۇلى ەشكىسىن زيراتتىڭ ماڭىنا جايىلتۋ ءۇشىن جەتەلەپ الىپ كەتەدى. سەبەبى، بۇل جەردىڭ ءشوبى بىتىك تە بيىك وسكەن، ءارى قۇنارلى بولاتىن. بۇل جەرگە كەلگەن سوڭ ەشكى ءشوپتى بىرت-بىرت ءۇزىپ جەپ، سەكىرىپ ويناپ جايىلىپ جۇرەدى. كەشكە تامان جايىلىمنان ۇيگە قايتار الدىندا ۇلكەن ۇل ەشكىدەن بىلاي دەپ سۇرايدى:

— ەشكىم، ەشكىم، شوپكە تويدىڭ با؟

سوندا ەشكى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

— كۇنى بويى جايىلىپ، ابدەن تويدىم،

قالعان جوق، اسقازاندا شوپكە ورىن. ءما-ھا-ھا! ءما-ھا-ھا!

— جارايدى، جاقسى بولدى، وندا ۇيگە قايتايىق، — دەيدى بالاقاي. ءسويتىپ ەشكىسىن مويىن جىبىنەن جەتەلەگەن بويى قوراعا الىپ كەلىپ، مىقتاپ بايلاپ قويدى.

— ال، قانەكي — دەپ سۇرايدى كارى تىگىنشى بالاسىنان، — جايىلتقان ەشكىڭ شوپكە ابدەن تويدى ما؟

— ارينە، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ۇلى، — ەشكىنىڭ ابدەن تويعانى سونشاما، اۋزىنا ارتىق ءبىر تال ءشوپ سالۋعا شاماسى جوق.

ءبىراق اكەسى ۇلىنىڭ بۇل ايتقانىنا ءوزى كوز جەتكىزگىسى كەلدى. ءسويتىپ ول قوراعا بارىپ، سۇيىكتى ەشكىسىن موينىنان سيپاپ وتىرىپ، بىلاي دەپ سۇرايدى:

— ەشكىم، ەشكىم، بۇگىن شوپكە تويدىڭ با؟

سوندا ەشكى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

ول جەردە ەشكى قالاي شوپكە تويماقشى؟

اينالىپ جۇردىك كۇنى بويى زيراتتى.

بالاۋسا ءشوپ جوق، بيىك وسكەن قۋرايدىڭ،

ساباعىن عانا شايناتتى. ءما-ھا-ھا!

— ءوز قۇلاعىما ءوزىم سەنەيىن بە، سەنبەيىن بە! — دەپ ايقايلاپ جىبەرەدى تىگىنشى، سويتەدى دە قورادان اشۋلانا اتىپ شىعىپ، ۇلىنا جەتىپ كەلىپ بىلاي دەيدى:

— اي، وتىرىكشى بالام-اي، ەشكى شوپكە ابدەن تويدى دەگەنىڭ قايدا؟ ال ول بولسا مۇلدە اش قالىپتى عوي! — دەپ، اشۋى قايناعان تىگىنشى قابىرعادا ءىلۋلى تۇرعان ولشەۋىش تاياقتى الا سالىپ، ۇلىن ارقادان اياماستان ۇرىپ-ۇرىپ جىبەرەدى دە: «كوزىمە كورىنبەي، جوعال!»، — دەپ قۋىپ جىبەرەدى.

كەلەسى كۇنى ەشكى باعۋ كەزەگى ورتانشى ۇلعا كەلەدى. ول تاياۋداعى باقتىڭ ىشىنەن، شارباقتىڭ ماڭىنان ءشوبى شۇيگىن وسكەن تاماشا ءبىر جەردى تاڭداپ تاۋىپ الادى، ەشكى تىپىر ەتپەستەن كۇنى بويى سوندا جايىلىپ، سول ماڭنىڭ ءشوبىن تەگىس جەپ تاۋىسادى.

كەشكە تامان، ۇيگە قايتۋعا بەتتەگەن كەزدە ورتانشى ۇل ەشكىدەن:

— ەشكىم، ەشكىم، شوپكە تويدىڭ با؟ — دەپ سۇرايدى.

سوندا ەشكى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

— كۇنى بويى جايىلىپ، ابدەن تويدىم،

قالعان جوق، اسقازاندا شوپكە ورىن. ءما-ھا-ھا!

— جارايدى، ەندەشە، وندا ۇيگە كەتتىك، — دەيدى قۋانعان بالاقاي. ەشكىسىن جەتەلەگەن بويى قوراعا الىپ كەلىپ، موينىنان مىقتاپ بايلاپ قويدى.

— ال، قانەكي — دەپ سۇرايدى كارى تىگىنشى ۇلىنان، — ەشكىڭ شوپكە ابدەن تويدى ما؟

— ارينە، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ورتانشى ۇلى، — ەشكىنىڭ تويعانى سونشاما، اۋزىنا ارتىق ءبىر تال ءشوپ سالۋعا دا شاماسى جوق.

ءبىراق تىگىنشى بۇعان ءوزى ابدەن كوز جەتكىزگىسى كەلدى. ءسويتىپ ول قوراعا بارىپ، ەشكىدەن سۇرايدى:

— ەشكىم، ەشكىم، بۇگىن شوپكە تويدىڭ با؟

سوندا ەشكى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

ول جەردە ەشكى قالاي شوپكە تويماقشى؟

اينالىپ جۇردىك كۇنى بويى زيراتتى.

بالاۋسا ءشوپ جوق، بيىك وسكەن قۋرايدىڭ،

ساباعىن عانا شايناتتى. ءما-ھا-ھا!

— مەن نە ەستىپ تۇرمىن ءوزى! — دەپ ايقايلاپ جىبەرەدى تىگىنشى، سويتەدى دە قورادان اتىپ شىعىپ، ورتانشى ۇلىنا كەلىپ بىلاي دەيدى:

— وي، وڭباعان قاسكۇنەم! — دەپ، ايعاي سالادى تىگىنشى — وسىنداي موماقان ەشكىنى قالاي عانا ءداتىڭ بارىپ كۇنى بويى اش قالدىراسىڭ ا! — ءسويتىپ ول قورادان جۇگىرىپ شىعىپ، ولشەۋىش تاياعىنا الا سالىپ، ۇلىن سىلەيتە ۇرىپ-ۇرىپ، ونى دا اۋلادان شىعارىپ، بەتى اۋعان جاققا قۋىپ جىبەرەدى.

ەشكى جايۋ كەزەگى كىشى ۇلعا دا كەلىپ جەتەدى. ول بۇل ءىستى تىڭعىلىقتى اتقارماق بولىپ جوسپارلايدى: جوڭىشقالى-جاپىراقتى قويۋ شالعىن جەردى تاۋىپ الىپ، ەشكىنى سوندا جايىلتا باستايدى. كەشكە تامان، ۇيگە قايتاتىن مەزگى تاياعاندا ول دا ەشكىدەن:

— ەشكىم، ەشكىم، شوپكە ابدەن تويدىڭ با؟ —دەپ سۇرايدى. سوندا ەشكى يەسىنە بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

— كۇنى بويى جايىلىپ، ابدەن تويدىم،

قالعان جوق، اسقازاندا شوپكە ورىن. ءما-ھا-ھا!

— ەندەشە ۇيگە قاراي باراتىن جولعا ءتۇس، كەتتىك، — دەپ بالاقاي ەشكىسىن جەتەكتەگەن قالپى قوراعا كىرگىزىپ، مىقتاپ بايلاپ قويادى.

— ال، بالام — دەپ سۇرايدى كارى تىگىنشى، — ەشكىڭدى شوپكە ابدەن تويدىرىپ اكەلگەن شىعارسىڭ؟

— ءيا، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ۇلى، — ەشكىنىڭ تويعانى سونشاما، اۋزىنا ارتىق ءبىر تال ءشوپ سالۋعا دا شاماسى جوق.

ءبىراق تىگىنشى بۇعان دا سەنگەن جوق، قوراعا بارىپ ءوزى قوراعا بارىپ، ەشكىدەن سۇرايدى:

— ەشكىم، ەشكىم، بۇگىن شوپكە تويدىڭ با؟

سوندا ەشكى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

ول جەردە ەشكى قالاي شوپكە تويماقشى؟

اينالىپ جۇردىك كۇنى بويى زيراتتى.

بالاۋسا ءشوپ جوق، بيىك وسكەن قۋرايدىڭ،

ساباعىن عانا شايناتتى. ءما-ھا-ھا!

— مەن نە ەستىپ تۇرمىن! — دەپ ايقايلاپ جىبەرەدى تىگىنشى، سويتەدى دە قورادان اتىپ شىعىپ، ۇلىنا كەلىپ بىلاي دەيدى:

— وي، وڭباعان حايۋان! — دەپ، ايعايعا باسادى تىگىنشى — بۇلاردىڭ بارلىعى دا كوكجالقاۋ ءارى ناعىز وڭباعاندار ەكەن عوي! بۇدان ءارى مەنى اقىماق قىلا المايسىڭدار! — دەپ بۇلقان-تالقان اشۋلانعان تىگىنشى قورادان جۇگىرىپ شىعىپ، ولشەۋىش تاياعىمەن بايعۇس بالانىڭ ارقاسىنان اياماي ۇرىپ-ۇرىپ جىبەردى. بالا بولسا، ارەڭ دەگەندە قۇتىلىپ، ۇيدەن قاشا جونەلەدى.

كارى تىگىنشى ءسويتىپ بالالارىن قۋىپ جىبەرىپ، ءوزىنىڭ ەشكىسىمەن عانا قالدى. ەرتەڭىندە تاڭەرتەڭ ول قوراعا كىرىپ، ەشكىسىن ەركەلەتىپ، سيپاپ تۇرىپ بىلاي دەيدى:

— جۇرە عوي سۇيىكتى شوكەلەگىم، سەنى جايىلىمعا مەن ءوزىم اپارايىن.

ءسويتىپ ول ەشكىسىنىڭ مويىن جىبىنەن ۇستاپ الىپ جەتەلەگەن قالپى ەشكىلەر سۇيسىنە جۇلىپ جەيتىن شوپتەسىن اعاشتار مەن وزگە دە وسىمدىكتەرگە تولى جاسىل بۇتالى القاپقا اپارادى.

— مۇندا العاش رەت الىپ كەلدىم، مەيلىنشە توياتىنىڭ انىق، — دەپ ول ەشكىسىن كەشكە دەيىن جايىلۋعا قالدىرادى. ءسويتىپ كەشكە قاراي ول ەشكىسىنەن سۇرايدى:

— ەشكىم، ەشكىم، بۇگىن شوپكە تويدىڭ با؟

سوندا ەشكى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

— كۇنى بويى جايىلىپ، ابدەن تويدىم،

قالعان جوق، اسقازاندا شوپكە ورىن. ءما-ھا-ھا!

— ەندەشە ۇيگە قاراي باراتىن جولعا ءتۇس، كەتتىك، — دەپ تىگىنشى ەشكىسىن جەتەكتەگەن قالپى قوراعا كىرگىزىپ، مىقتاپ بايلاپ قويادى. ۇيىنە كىرىپ كەتەدى دە، ءبىرازدان كەيىن كەلىپ سۇرايدى:

— ال ەشكىجان، ەندى قارنىم توق دەپ ايتاتىن شىعارسىڭ؟

ءبىراق ەشكىسى بۇل جولى دا تىگىنشىگە ونىڭ ۇلدارىنا ايتقان ءسوزىن قايتالايدى:

ول جەردە ەشكى قالاي شوپكە تويماقشى؟

اينالىپ جۇردىك كۇنى بويى زيراتتى.

بالاۋسا ءشوپ جوق، بيىك وسكەن قۋرايدىڭ،

ساباعىن عانا شايناتتى. ءما-ھا-ھا!

مۇنى ەستىگەندە تىگىنشى سىلەيىپ تۇرىپ قالادى. ول ءوزىنىڭ ءۇش ۇلىن جايدان جاي ۇيىنەن قۋىپ جىبەرگەنىن ەندى ءتۇسىندى.

— بالەم سەنى مە، — دەپ ايقاي سالادى ول، — جاقسىلىقتى ۇقپايتىن حايۋان ەكەنسىڭ! سەنى قۋىپ جىبەرۋدىڭ ءوزى از، مەن ساعان ادال دا شىنشىل تىگىنشىنى الداعانىڭ ءۇشىن ەندىگارى ەشكىمنىڭ كوزىنە كورىنبەيتىندەي قىلىپ ماسقارالايمىن ءقازىر!

ول سويتەدى دە قورادان جۇگىرىپ شىعىپ، ۇستاراسىن الىپ كەلىپ ەشكىنى تۇقىرتىپ تۇرىپ، باسىنىڭ ءجۇنىن تۇگەلدەي قىرىپ تاستايدى. سودان كەيىن قامشىسىن قولىنا الىپ، ابدەن توپەلەپ ۇرعانى سونشاما، ەشكى الدى ارتىنا قاراماي زىتا جونەلەدى.

ءسويتىپ تىگىنشى ۇيىندە بالالارى دا، قوراسىنداعى جالعىز ەشكىسى دە جوق، جالعىز قالادى. جالعىزدىعىنا قاتتى قاپالانعان ول ۇلدارىن قايتا قايتارىپ اكەلمەك بولادى، ءبىراق ولارىڭ قايدا كەتىپ قالعانىن ەشكىم بىلمەيدى.

ۇلكەن ۇل سول كەتكەن بويى ءبىر بالتاشىعا كومەكشى بولىپ ورنالاسادى. ءسويتىپ ودان بالتاشىلىقتى ۇلكەن ىقىلاس، ىنتامەن ۇيرەنەدى. ابدەن ۇيرەنىپ بولعان سوڭ جەر دۇنيەنى كەزىپ، جۇمىس ىزدەۋگە شىقپاق بولادى. شەبەر وعان كادىمگى اعاشتان جاسالعان، سىرتقى ءتۇرى دە سونشالىقتى ادەمى ەمەس، ءبىر شاعىن ۇستەلشە بەرەدى. ءبىر ەرەكشەلىگى — بۇل ۇستەلشەنىڭ تىلسىم قاسيەتى بار ەدى. وعان: «ۇستەلشەم، داستارقان جاي!» — دەسە بولدى، مەيىرىمدى ۇستەلشەنىڭ بەتىندە كوزدى اشىپ جۇمعانشا مول داستارقان جايىلىپ، ۇستىنە تاباقتار قويىلىپ، جانىنا پىشاق پەن شانىشقىلار كەلتىرىلىپ، پىسىرىلگەن، قۋىرىلعان تاعامداردان ۇستەلدىڭ بەتى قايىساتىن ەدى جانە دە جۇرەكتى شاتتىققا بولەيتىن ءتاتتى قىزىل شاراپتىڭ ۇلكەن ءبىر ستاقانى كوزگە ايرىقشا تۇسەر ەدى.

جاس شەبەردىڭ باسىنا ءبىر كۇنى: «وسىنىڭ ءوزى دە بۇكىل عۇمىرىما جەتەتىن ءناپاقا ەمەس پە!» — دەگەن وي كەلەدى. سويتەدى دە، وزىنە ءوزى اسا ءبىر ريزا كەيىپپەن بۇدان بىلاي جەر دۇنيەنى شارلاماققا اتتانىپ كەتە بارادى. جىگىتتى الدان كەزىگەتىن قوناقۇيلەر جاقسى ما، جامان با، وندا جەيتىن تاماق بار ما، جوق پا دەگەن سۇراقتار ەش قىزىقتىرمايدى. كەيدە ءتىپتى ول قوناقۇيلەرگە بارمايتىن دا ەدى: دالا ما، ورماننىڭ ءىشى مە، كوك شالعىن با، كەز كەلگەن جەرگە كەلگەندە، كوتەرىپ جۇرگەن ۇستەلشەسىن جەرگە قويا سالىپ: «ۇستەلشەم، داستارقان جاي!» — دەيدى. ايتىپ اۋىز جيعانشا، نەنى قالايدى، سونىڭ ءبارى ۇستەلدىڭ ۇستىنەن تابىلا كەتەدى.

اقىرى كۇندەردىڭ كۇنىندە ول اكەسىن ساعىنىپ، ۇيىنە قايتا ورالعىسى كەلەدى، — اكەسىنە دەگەن اشۋ، وكپەسى الدەقاشان تارقاعان ەدى، ءارى مىناداي ۇستەلشەمەن ورالسا، اقساقال دا قايتا قۋالاماس ەدى. ءسويتىپ ۇيىنە بەتتەپ كەلە جاتقاندا ول ءبىر وقيعاعا تاپ بولدى: اداسىپ ءجۇرىپ ءبىر قوناۇيگە كەلەدى. ءقوناقۇي قوناقتارعا لىقا تولى ەكەن. ولارمەن امان-سالەم الىسقان سوڭ قوناقتار جىگىتتى ۇستەلگە بىرگە وتىرىپ تاماقتانۋعا شاقىرادى، ولاي بولماعاندا ءدامدى تاماق جەۋ قيىن ەكەندىگىن ايتادى.

— جوق، — دەپ جاۋاپ قاتادى جاس بالتاشى، — سىزدەردىڭ تاماقتارىڭىزعا قالاي ورتاقتاسپاقپىنع وناندا سىزدەر مەنىڭ قوناعىم بولىڭىزدار.

ولار ءوزارا دۋ كۇلىسىپ، بۇل جىگىت وزدەرىن مازاق ەتىپ وتىر دەپ ويلايدى. ءبىراق ول ءوزىنىڭ اعاش ۇستەلشەسىن بولمەنىڭ ورتاسىنا ورنالاستىرادى دا: «ۇستەلشەم، داستارقان جاي!» — دەپ ايتقانى سول ەكەن، كوزدى اشىپ جۇماعانشا ۇستەلدىڭ بەتىندە وسى ءقوناقۇي يەسىنىڭ ءوزى ءومىرى تاتىپ كورمەگەن ءتاتتى تاعامدار پايدا بولادى. تاماقتىڭ ءتاتتى ءيىسى قوناقتاردىڭ مۇرىنىن قىتىقتاي تابەتتەندىرە تۇسەدى.

— ال، قانەكي، باستايىق، قۇرمەتتى دوستار، — دەيدى بالتاشى.

قوناقتار دا نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن بىردەن ءتۇسىنىپ، ارتىق سوزگە كەلىپ جاتپادى. ۇستەلگە وتىرىپ، شانىشقى، پىشاقتارىن قولدارىنا الىپ، تاماق جەي باستادى. ولاردىڭ ءبارىن تاڭداندىرعانى — ءبىر تاماقتى جەپ بولا بەرگەندە، ونىڭ ورنىنا كوزدى اشىپ جۇمعانشا كەلەسىسى وزدىگىنەن پايدا بولا كەتەتىندىگى بولدى. قوجايىن شەت قوناقتاردىڭ شەت جاعىندا وسى ارەكەتكە قاراپ تۇرعان ەدى، ول: «مۇنداي اسپاز مەنىڭ قوناقۇيىمدە بولسا، جامان بولماس ەدى»، — دەگەن ويعا كەلىپ، مۇنى وعان قالاي ايتارىن بىلمەي باسى قاتتى.

بالتاشى مەن قوناقتارى ءتۇن ورتاسى اۋعانشا كوڭىلدەنە تويلاتتى. اقىرى ءبارى ۇيقىعا باس قويدى. جاس شەبەر دە سيقىرلى ۇستەلشەسىن قابىرعاعا ءىلىپ قويىپ، ولارمەن قاتار جاتىپ، ۇيىقتاۋعا جاتتى. ءبىراق قوجايىننىڭ ويى وسى ءبىر سيقىرلى ۇستەلدە بولىپ، ءوزىن ءوزى قويارعا جەر تاپپادى. اقىرى قويمادا وسى ۇستەلدەن دالمە-دال اينىمايتىن ءبىر ۇستەل بار ەكەندىگىن ەكىنە ءتۇسىردى. ءسويتتى دە سول ۇستەلدى الىپ كەلىپ، ەشكىمگە بىلدىرمەستەن سيقىرلى ۇستەلشەنى ءوزىنىڭ ۇستەلىمەن اۋىستىرىپ قويدى.

ەرتەڭگىسىن بالتاشى تۇنەپ شىققان اقىسىن تولەپ، ويىندا ەشتەڭە جوق، اۋىستىرىپ قويعان ۇستەلدى كوتەرىپ الىپ، ارى قاراي جول ءجۇرىپ كەتە بارادى. ءتۇس اۋا ءوز ۇيىنە جەتەدى، اكەسى ونى ۇلكەن قۋانىشپەن قارسى الادى.

— ال، قىمباتتى ۇلىم، ۇيدەن كەتىپ قالعان ۋاقىتىڭدا قانداي ونەر ۇيرەنىپ قايتتىڭ؟ — دەپ سۇرايدى اكەسى بالاسىنان.

— مەن بالتاشى بولىپ شىقتىم، اكەتايىم.

— بۇل دەگەنىڭ تاماشا ونەر عوي، — دەپ جاۋاپ قاتادى قارت، — ەندەشە، دۇنيەنى شارلاپ جۇمىس ىستەگەنىڭنىڭ اقىسىنا نە الىپ كەلدىڭ؟

— اكەتاي، سىزگە اكەلگەن ەڭ قىمبات زاتىم — مىنا ۇستەلشە.

تىگىنشى ۇستەلدىڭ ءتورت قىرىن بىردەي اينالدىرا قاراپ ۇلىنا بىلاي دەيدى:

— جارايدى دەلىك، ءبىراق مۇنىڭ ەسكى ءارى جامان، ناشار جاسالعان دۇنيە عوي.

— ءبىراق بۇل «ۇستەلشە، داستارقان جاي» دەپ اتالاتىن عاجايىپ قوي، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ۇلى، — ەگەر داستارقان جايىلسىن دەپ ءامىر بەرسەڭىز، ۇستەلدىڭ بەتىندە ءاپ ساتتە ءتاتتى تاعامدار، ءتىپتى جان جادىراتىپ، كوڭىلدەندىرەتىن شاراپ تا پايدا بولادى. ال، ەندەشە تۋىستار مەن دوستارىڭىزدى شاقىرىڭىز، ۇستەل ءبارىن تاماقتاندىرا الادى، ولار دا ءبىر اس ءىشىپ، اۋقاتتانىپ، تويلاتىپ قايتسىن.

ءسويتىپ قوناقتار جينالدى. بالتاشى جىگىت ۇستەلىن الىپ كەلىپ بولمەنىڭ ورتاسىنا قويادى دا: «ۇستەلشەم، داستارقان جاي!» — دەپ ايتادى. ءبىراق ۇستەلى ءتىپتى قىبىر ەتكەن دە جوق، وزگە كادىمگى ءتىل تۇسىنبەيتىن ۇستەلدەر ءتارىزدى، ءۇستى بوس قالپى تۇرا بەردى. بايعۇس بالتاشى شاكىرت ۇستەلدىڭ اۋىستىرىلعانىن ءتۇسىندى. ءارى قوناقتاردىڭ الدىندا وتىرىكشى بولىپ قالعانىنا قاتتى ۇيالدى.

مۇنىڭ قىلىعىنا كۇلگەن تۋىستارىنىڭ تاماق ىشەمىز دەپ ويلاعان ويلارى ىسكە اسپاي، ۇيدى-ۇيلەرىنە قايتادى. تىگىنشى ءوزىنىڭ شۇبەرەكتەرىن قولىنا الىپ، تىگىن تىگۋگە كىرىسەدى، ال ۇلى شەبەرحاناعا جۇمىسقا تۇرادى.

ورتانشى ۇلى ءبىر ديىرمەنشىگە كەز بولادى دا، سونىڭ ۇيرەنۋشى كومەكشىسى بولىپ ورنالاسادى. وقىپ ۇيرەنۋ مەزگىلى اياقتالعاندا شەبەر ۇستازى وعان بىلاي دەيدى:

— سەن جاقسى جۇمىس جاسادىڭ.سوندىقتان مەن ساعان ءبىر ەسەك بەرمەكشىمىن. بۇل — جاي ەسەك ەمەس، ەرەكشە قاسيەتى بار ەسەك، — ونى ارباعا جەگۋگە جارامايدى، ونىمەن قاپ تاسىپ پايدا تاپپايسىڭ.

— ونداي بولسا، ول ماعان نە ءۇشىن قاجەت بولماق؟ — دەپ سۇرايدى جاس شاكىرت.

— ول التىن قۇسادى، — دەپ جاۋاپ قاتادى ناۋبايشى، — ەگەردە ونىڭ اياق استىنا ورامال جايىپ تۇرىپ: «بريكلەبريت!» — دەپ ايتار بولساڭ، مەيىرىمدى جانۋار الدىنا قاراي التىن قۇسا باستايدى.

— بۇل جاقسى ەكەن، — دەپ جاس شاكىرت شەبەرگە راقمەتىن ايتىپ، دۇنيەنى كەزىپ، شارلاۋ ءۇشىن جولعا شىعادى. اقشا كەرەك بولعان كەزدە ول ءوزىنىڭ ەسەگىنە: «بريكلەبريت!» دەپ قالعاندا ءاپ ساتتە التىن جاڭبىر جاۋىپ كەتەدى، تەك ولاردى جەردەن تەرىپ كوتەرىپ الۋ عانا جۇمىس بولىپ سانالىپتى.

جاس ديىرمەنشى قايدا كىرىپ كەلسە دە، ەڭ جاقسى، قىمبات دەگەن زاتتار ونىڭ الدىنا تارتىلاتىن بولىپتى، سەبەبى، ونىڭ ءاميانى ءارقاشان اقشاعا لىقا تولىق ەدى.

جەر جاھاندى ابدەن شارلاعان ول اقىرى بىلاي دەپ ويلانادى: «ەندى اكەمە بارىپ جولىعاتىن ۋاقىت تا كەلگەن بولار، بالكىم. التىن ەسەكپەن بارسام، ول ماعان دەگەن اشۋ-ىزاسىن ۇمىتىپ، جاقسى قارسى الار». ءسويتىپ ۇيىنە قايتىپ كەلە جاتقاندا ول دا اعاسى سياقتى جاعدايعا تاپ بولدى: اعاسى ۇستەلىن ايىرباستاتىپ العان سول قوناقۇيگە مۇنىڭ دا تۇنەۋىنە تۋرا كەلەدى. ول ءوزىنىڭ ەسەگىن نوقتالاپ جەتەكتەگەن قالپى ايرىلمايدى. ءقوناقۇي يەسى ەسەكتى جەتەلەپ اپارىپ قوراعا كىرگىزبەك بولعاندا، جاس ديىرمەنشى وعان بىلاي دەيدى:

— ابزالى، ءسىز اۋرە بولماي-اق قويىڭىز، سۇرى ەسەگىمدى قوراعا ءوزىم اپارىپ بايلايىن، ونىڭ قايدا ورنالاسۋى ءتيىس ەكەنىن مەنىڭ كورىپ-بىلۋىم قاجەت.

قوجايىنعا ونىڭ بۇل ءسوزى ءبىر ءتۇرلى سەزىكتى كورىنەدى. ءوز ەسەگىن ءوزى تۇندە باعىپ شىعاتىن ادام اقشاعا كەدەي بولۋى ءتيىس دەپ ويلايدى ول. ءبىراق بەيتانىس جىگىت قالتاسىنا قولىن سالىپ، ەكى قۇيما التىن الىپ شىعىپ، ەڭ جاقسى تاعامداردى اكەلۋدى بۇيىرادى. قوجايىن تاڭدانعاننان كوزى شاراسىنان شىعىپ، تۇرا جۇگىرىپ، وزىندە بار ەڭ ءدامدى تاماقتاردى الىپ كەلىپ الدىنا قويادى.

تۇسكى استان كەيىن قوناق ءوزىنىڭ قانشا اقى تولەۋى كەرەكتىگىن سۇرايدى. وسى كەزدە ارانى اشىلعان قوجايىن بارلىعىن ەكى ەسە ارتىق اقى ەسەپتەي وتىرىپ، تاعى دا ەكى التىن تەڭگە تولەۋى قاجەت ەكەندىگىن مالىمدەدى. شەبەردىڭ كومەكشىسى قولىن قالتاسىنا سالىپ ىزدەپ ەدى، وندا ەشتەڭە قالماعان ەكەن.

— قوجايىن، ءسىز ءسال كۇتە تۇرىڭىزشى، — دەيدى ول، — مەن بارىپ سىزگە التىنىڭىزدى اكەلە قويايىن، — دەپ وزىمەن بىرگە داستارقان الا كەتەدى.

قوجايىن مۇنىڭ قانداي ءمانى بارىن بىلمەسە دە، بىلمەككە قۇمارلىقپەن قوناعىنىڭ ارتىنان باسپالاپ ەرىپ وتىرادى. ول اتقورانىڭ ەسىگىن جاۋىپ العان كەزدە بۇل ساڭىلاۋدان سىعالاپ قاراپ تۇرادى. قوناق ەسەكتىڭ استىنا جايمانى توسەگەن سوڭ: «بريكلەبريت!» دەپ ايقاي سالادى. كوزد اشىپ جۇمعانشا ەسەكتىڭ الدى-ارتىنان التىن توگىلىپ، جەردىڭ بەتىنە دە ءبىرتالايى جاۋىپ قالدى.

— انەكي، بار ماسەلە قايدا جاتىر! — دەيدى قوجايىن، — بۇل دەگەنىڭ كەسەك-كەسەك جاڭا اقشا عوي! وسىنداي ءداۋ اميانىمەن بولسا جامان بولماس ەدى!

قوناق تۇنەمەلىك اقىسىن تولەگەن سوڭ ۇيقىعا باس قويدى. ال قوجايىن بولسا تۇندە اتقوراعا باردى دا، ونداعى اقشا جاساۋ شەبەرىن الىپ شىعىپ، ورنىنا باسقا ءبىر ەسەكتى بايلاپ قويدى.

ەرتەڭىندە تاڭ ەلەڭ-الاڭدا شەبەردىڭ كومەكشىسى التىن قۇساتىن ەسەگىم ەكەن دەپ، ەشتەڭەدەن كۇدىكتەنبەستەن، ەسەگىن جەتەلەپ الىپ ۇيىنە قاراي بەتتەدى.تال تۇستە ول اكەسىنە كەلىپ جەتتى، ول دا بالاسىن كورىپ قاتتى قۋانىپ، جىلى قارسى الدى.

— ءيا، ايتا عوي بالام، سەن نە ءبىتىردىڭ؟ — دەپ سۇرادى قارت.

— مەن ديىرمەنشى بولدىم، سۇيىكتى اكەشىم، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ول.

— دۇنيەنى ابدەن شارلاعان ەكەنسىڭ، ۇيىڭە نە اكەلدىڭ سونىمەن؟

— اكەلگەنىم — مىنا ءبىر ەسەك عانا.

— مۇندا ەسەكتەن كوپ نارسە جوق، — دەپ ەسكەرتە سويلەيدى اكەسى، — مۇنىڭ ورنىنا جاقسى ءبىر ەشكى اكەلسەڭ بولاتىن ەدى.

— ول — سونداي جاقسىسى، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ۇلى، — بۇل جاي عانا ەسەك ەمەس، التىن ەسەك قوي، مەن وعان: «بريكلەبيرت!» دەپ ايتسام بولدى، ول توسەلگەن ورامالدىڭ ۇستىنە التىندى ءۇيىپ تاستايدى. قانەكي، تۋىستاردى شاقىرىڭىز، مەن ولاردىڭ بارلىعىن باي قىلىپ جىبەرەيىن.

— بۇل ۇنامدى ءىس ەكەن، — دەيدى تىگىنشى، — ەندىگارى ينەمەن سىعىرايىپ ازاپتانىپ وتىرمايتىن بولدىم. سويتەدى دە بارلىق تۋىستارىن قوناققا شاقىرىپ كەلەدى. قوناقتار جينالدى. سول كەزدە ديىرمەنشى جىگىت ورىندى تازالاۋدى وتىنەدى دە ءوزىنىڭ ورامالىن جايىپ، ەسەكتى بولمەگە جەتەكتەپ اكەلەدى.

— ەندى بەرى قاراڭدار، — دەيدى ول «بريكلەبريت!» دەپ ايقاي سالادى. ءبىراق ەدەنگە توپىرلاپ ءتۇسىپ جاتاتىن التىننىڭ ءبىرى دە بولعان جوق. بارلىعى دا بۇل ەسەكتىڭ ونداي ونەردەن قۇرالاقان ەكەنىن ءتۇسىندى. راسىندا دا كەز كەلگەن ەسەك مۇندايعا قابىلەتتى بولۋى مۇمكىن ەمەس قوي.

بايعۇس ديىرمەنشىنىڭ كىرەرگە تەسىك تاپپاي ۇيالعانى سونداي، تۋىستارىنان كەشىرىم سۇراۋمەن بولدى. ول ءوزىن الداپ سوققانىن ءتۇسىندى. تۋىستارىنا دا ءباز باياعىداي، كەدەي قالپىندا ۇيلەرىنە قايتۋعا تۋرا كەلدى. قارتتىڭ قايتادان ينە-جىبىن قولىنا الۋىنا تۋرا كەلدى. ال ديىرمەنشىنىڭ شاكىرتى ديىرمەنگە جۇمىسقا ورنالاستى.

كەنجە ىنىلەرى ۇيىنەن كەتكەن سوڭ ءبىر تەمىر ۇستاسىنا شاكىرت بولىپتى. قولونەرشىلىكتىڭ بۇل ءتۇرى وتە مۇقياتتىلىقتى قاجەت ەتەتىندىكتەن، ونىڭ ۇيرەنىپ-مەڭگەرۋىنە بارىنەن دە كوپ ۋاقىت قاجەت بولىپتى. اعالارى بولسا وعان حات جازىپ، جولدا كەلە جاتقاندا قانداي باقىتسىزدىققا تاپ بولعاندارىن، ءقوناقۇيدىڭ قوجايىنى وزدەرىنە تيەسىلى سيقىرلى مال-مۇلىكتەرىن ۇرلاپ الىپ قالعانىن ىنىسىنە مالىمدەيدى.

اقىرى كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى كەنجە ۇل تەمىردى جونۋ-وڭدەۋ ونەرىن تولىعىمەن ۇيرەنىپ، جۇمىس ىزدەپ جەر جاھاندى شارلار ۋاقىت جەتكەن كەزدە، ۇلگىلى تارتىپ-تاربيەسى ءۇشىن شەبەر ۇستازى وعان ءبىر قاپ سىيلايدى. سىيلاپ تۇرىپ بىلاي دەپ تاپسىرادى:

— بۇل قاپتىڭ ىشىندە توقپاق بار.

— ءيا، قاپتى يىعىما ارقالاۋعا بولاتىندىقتان، ونىڭ ماعان قاجەتى تۇسىنىكتى عوي. ال، توقپاقپەن نە ىستەمەكپىن؟ ونىڭ قاپ ىشىندەگى اۋىرلىعىنان باسقا پايداسى جوق قوي؟

— ەندەشە مەن ساعان مۇنى تۇسىندىرەيىن، — دەيدى شەبەر: — ەگەردە سەنى كىمدە كىم رەنجىتەر بولسا، سەن: «ۇر توقپاق، قاپتان شىق!»، — دەسەڭ بولدى. سول ساتتە-اق ول قاپتان شىعا سالىسىمەن سول ادامدارعا ۇمتىلىپ، ولاردىڭ ارقاسىندا تارسىلداي جونەلەدى. توقپاقتان تاياق جەگەن ادام «ۇر توقپاق، قاپقا كىر!»، — دەپ سەن ايتقانعا دەيىن، تاياق جەگەن ادام اپتا بويى قيمىل-قوزعالىسسىز جاتىپ قالاتىن بولادى.

شاكىرتى قوجايىن شەبەرگە راقمەتىن ايتىپ، قابىن ارقالاپ جولعا شىعادى. جولدا وزىنە الىمجەتتىك جاساماق بولىپ تاياپ كەلگەن كىمدە كىم بولسىن: «ۇر توقپاق، قاپتان شىق!» — دەپ ايتىپ قالعاندا، توقپاق قاپتان شىعا سالا شابۋىلشىنىڭ شەكپەنى نەمەسە كۇرتەسىنىڭ سىرتىنان تومپەشتەي جونەلەدى. وتە جىلدام ۇراتىنى سونشاما، بىرەۋىن ۇرىپ جاتقان توقپاق، كوزدى اشىپ-جۇماعانشا كەلەسىسىنە جەتىپ كەلىپ تومپەشتەپ ۇلگەرەدى.

جاس ۇستا جۇرە-جۇرە، ءبىر كۇنى كەشكە تامان ءباز باياعى ءوزىنىڭ اعالارىن الداپ سوققان قوناقۇيگە كەلىپ جەتەدى. قابىن ۇستەلدىڭ ۇستىنە قويادى دا، قوناقتارعا جەر شارىن شارالاعان كەزدە كورگەن، ەستىپ-بىلگەن الۋان ءتۇرلى تاڭعاجايىپتار تۋرالى اڭگىمەلەي باستايدى.

— ءيا، — دەيدى ول، — سونداي عاجاپ ءبىر وزدىگىنەن اس دايىندايتىن ۇستەلشەلەر بولادى جانە دە التىن مەن ءتۇرلى نارسەلەردى شىعاراتىن ەسەكتەر دە بولادى؛ ولار ارينە، ايتار جوق جاقسى نارسەلەر، ولاردى جامانداۋعا اۋزىم بارمايدى، ءبىراق مەنىڭ قولىما تۇسكەن، مىنا قاپتا جاتقان بايلىقپەن سالىستىرعاندا، ولارىڭنىڭ ءبارى تۇككە دە جارامايدى دەپ بىلەمىن.

وسى كەزدە قوجايىن بۇل اڭگىمەگە قۇلاعىن تۇرە قالادى: «بۇل نەندەي زات بولدى ەكەن ءا؟ — دەپ ويلايدى ول. — مۇمكىن، قاپ تولى اسىل تاستار شىعار. «ءبىر وقپەن ءۇش قويان اتىپتى» دەگەندەي، مۇنى دا قولعا تۇسىرسەم، ءۇش بىردەي پايداعا كەنەلمەيمىن بە!

ءسويتىپ ۇيىقتايتىن ۋاقىت تا جەتەدى. قوناق ۇزىن ورىندىقتىڭ ۇستىنە جاتا كەتىپ، جاستىقتىڭ ورنىنا قابىن باسىنا جاستايدى دا ۇيقىعا باتادى. قوناق ابدەن ۇيىقتادى-اۋ دەگەندە، قوجايىن باسپالاپ كەلىپ، باسىنا جاستاعان قاپتى باسقاسىمەن اۋىستىرۋ ءۇشىن ونى ەپپەن تارتقىلاي باستايدى. تەمىر ۇستاسى دا ءدال وسىنى كۇتىپ جاتقان ەدى، قوجايىن قاپتى سۇيرەپ اكەتە بەرگەندە: «ۇر، توقپاق، قاپتان شىق!» — دەپ ايقاي سالادى. توقپاق قاپتان شىعا سالىسىمەن، قوجايىندى تۋرا بۇيىردەن جاقسىلاپ تۇرىپ سوققىلاي باستايدى. قوجايىن اياۋشىلىق ءبىلدىرۋىن سۇراپ جالىنىپ، ايقايلاعان سايىن توقپاق ۇرۋىن ۇدەتە ءتۇسىپ، ارقاسىنان تىنباي سوققىلاي باستايدى. اقىرى قوجايىن ەس-تۇسسىز جەرگە قۇلاپ تۇسەدى.

سوندا تەمىر ۇستاسى بىلاي دەپ ءۇن قاتادى:

— ەگەر سەن «ۇستەلشەم، داستارقان جاي» مەن التىن ەسەكتى بەرمەسەڭ، توقپاق قايتادان ارقاڭدا ويناي باستايتىن بولادى.

— ويباي، قاجەتى جوق! — دەپ قوجايىن ءۇنىن ارەڭ-ارەڭ شىعارىپ ىڭىرسيدى. — مەن ءبارىن دە قۋانا-قۋانا قايتارىپ بەرەمىن، تەك سەن مىناۋ جىن-ارۋاعىڭا ايتشى، قاپقا قايتا كىرسىنشى.

سوندا تەمىر شەبەرى وعان بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى:

— ماقۇل، مەن سەنى كەشىرەيىن، ءبىراق بايقا، ساقتانىپ ءجۇر!

ول: «ۇر، توقپاق، قاپقا كىر!» — دەپ ايقاي سالعاندا عانا توقپاق قوجايىندى جايىنا قالدىرىپتى.

كەلەسى كۇنى تاڭەرتە تەمىر ۇستاسى «ۇستەلشە، داستارقان جاي» مەن «التىن ەسەكتى» الىپ، ۇيىنە، ءوزىنىڭ ۇيىنە، اكەسىنە اتتانادى. تىگىنشى ۇلىن امان-ەسەن كورگەنىنە قاتتى قۋانادى. ءسويتىپ ول جات ەلدە ءجۇرىپ نە ۇيرەنىپ كەلگەنىن سۇرايدى.

— قىمباتتى اكەشىم، — دەپ جاۋاپ قاتادى ۇلى، — مەن تەمىر ۇستاسى بولىپ ورالدىم.

— بۇل — كۇردەلى ونەر عوي، — دەيدى اكەسى سوندا، — ال، جەر جاھاندى كەزگەندە كادەگە اسارلىق نە الا كەلدىڭ؟

— قىمبات ءبىر زاتتى، سۇيىكتى اكەتايىم، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ۇلى، — مىنا قاپتاعى توقپاقتى اكەلدىم.

— نە دەيسىڭ؟ — دەپ ايقايلاپ جىبەرەدى اكەسى. — توقپاق پا؟ جىرعاتىپ ەڭبەكتەنگەن-اق ەكەنسىڭ! مىناۋىڭ كەز كەلگەن اعاشتان كەسىپ-جونىپ دايىنداپ الا بەرەتىن زات ەمەس پە؟

— ءيا، سولاي عوي، ءبىراق سۇيىكتى اكەتايىم، ءبىراق وعان: «ۇر توقپاق، قاپتان شىق!»، — دەپ ايتسام بولدى، بۇل كوزدى اشىپ-جۇماعانشا اتقىپ شىعىپ، ماعان ءقاۋىپ توندىرگەن كىمدە كىمدى بولسىن، تومپەشتەپ سۇلاتىپ سالادى، كەشىرىم سۇراپ جالىنعانشا ورنىنان تۇرا الماي جەردە جاتا بەرمەك. مىنە، كوردىڭىز بە، وسى توقپاقتىڭ ارقاسىندا مەن ءقوناقۇيدىڭ ۇرى يەسى اعالارىمنان الىپ قويعان ۇستەلشە مەن التىن ەسەكتى قايتارىپ الدىم.ەندى ەكى اعامدى دا، بارلىق تۋىستارىمىزدى دا شاقىرىڭىز. مەن ولاردى تويعانىنشا ىشكىزىپ-جەگىزەيىن جانە قالتالارىن التىنعا نىعاپ تولتىرىپ بەرەيىن.

كارى تىگىنشى اسا سەنبەسە دە، بارلىق تۋىس-تۋعاندارىن شاقىرىپ الدى. تەمىرشى جىگىت بولمەگە ورامال جايدى دا التىن ەسەكتى جەتەكتەپ اكەلىپ اعاسىنا:

— قانەكي، سۇيىكتى اعاتايىم، ءىسىڭدى اتقار، — دەيدى.

ديىرمەنشى: «بريكلەبريت!» — دەپ قالعاندا، سول ساتتە ورامالدىڭ ۇستىنە التىن تەڭگەلەر ساۋلاي جونەلدى. ەسەك التىندى كوپ قۇسقانى سونشاما، الۋشىلار التىندارىن ارەڭ-ارەڭ سۇيرەتىپ اكەتەتىندەي ەدى.

(سول قىزىقتىڭ ىشىندە سەن دە بولىپ، كورسەڭ بولار ەدى ءا)

وسىدان كەيىن تەمىر ۇستاسى ۇستەلشەنى الىپ كەلىپ ورتاعا قويادى دا بىلاي دەيدى:

— ال، قانەكي، سۇيىكتى اعاتايىم، مۇنىمەن ءوزىڭ سويلەس، — دەيدى.

بالتاشى جىگىت: «ۇستەلشە، داستارقان جاي!» — دەپ بۇيىرىپ ۇلگەرگەنشە، ۇستەلدىڭ ۇستىنە داستارقان جايىلىپ، ەڭ جاقسى تاعامدارعا تولىپ كەتتى.

وسىلايشا توي-دۋمان باستالدى دا كەتتى، تىگىنشىنىڭ ۇيىندە مۇنداي تۇسكى اس ەشقاشان بولىپ كورگەن جوق ەدى. بارلىق تۋىسقاندار ۇستەل باسىندا ءتۇن اۋعانعا دەيىن وتىرىپ، ءبارى دە سونداي كوڭىلدى، ريزا قالىپپەن ۇيدى-ۇيلەرىنە تاراستى.

تىگىنشى بولسا ينە مەن ءجىبىن، ولشەۋىشى مەن ۇتىگىن شكافقا سالىپ بەكىتىپ تاستاپ، ۇلدارىمەن بىرگە ۋايىم-قايعىسىز، شالقىپ ءومىر ءسۇردى.

— تىگىنشىنىڭ ءوز ۇلدارىن ۇيىنەن قۋىپ شىعۋىنا سەبەپكەر بولعان ەشكى قايدا جۇرگەن بولدى ەكەن؟

— بۇل تۋرالى مەن ساعان ءقازىر ايتىپ بەرەيىن. باسىنىڭ ءجۇنى قىرىپ تاستاعان سوڭ ول جۇرۋگە ۇيالدى. جۇگىرىپ ءجۇرىپ تۇلكىنىڭ ءىنىن تاۋىپ الىپ، سوندا تىعىلدى. تۇلكى تۇندە ۇيىنە قايتىپ كەلە جاتىپ قاراسا، — قاراڭعىدا ءىننىڭ ىشىنەن جارقىراعان ەكى ۇلكەن كوزدى كورەدى دە، قورقىپ كەتىپ تۇرا قاشادى. جولدان كەزىككەن ايۋ تۇلكىنىڭ الدەنەگە قاتتى ابىرجىپ كەلە جاتقانىن سەزىپ ودان مۇنىڭ ءمانىسىن سۇرايدى:

— تۇلكى قارىنداسىم، مىناۋ ۇرەيىڭ ۇشىپ قاشىپ بارا جاتقانىڭ نە ءوزى؟

— اھ، — دەپ جاۋاپ بەرەدى تۇلكى، — ءبىر قورقىنىشتى اڭ مەنىڭ ىنىمە كىرىپ يەلەنىپ الىپتى دا، وتتى كوزدەرىن بادىرايتىپ ايبات شەگىپ جاتىر.

— ەندەشە ءبىز ونى دەرەۋ قۋىپ تاستايمىز، — دەيدى ايۋ. سويتەدى دە تۇلكىمەن بىرگە ونىڭ ىنىنە بەتتەدى. ىنگە تاياپ قالعاندا، جانىپ تۇرعان وتتى كوزدى كورگەندە، ونىڭ دا بويىن ۇرەي بيلەي باستادى، قورقىنىشتى اڭعا نە ىستەي السىن، ايۋ بۇل جەردەن تابانىنى جالتىراتتى. ءسويتىپ ايۋ قاشىپ كەلە جاتقاندا ارا كەزدەستى. ول ايۋدىڭ الدەنەگە الاڭداپ كەلە جاتقانىن كورىپ، ودان سۇرايدى:

— ايۋىم، ءتۇرىڭ نەگە جابىرقاپ كەتكەن، كوڭىلدى قالپىڭ جوق قوي؟

— سەن ءۇشىن ايتقانعا عانا وڭاي عوي، — دەپ جاۋاپ بەرەدى ايۋ، — اناۋ تۇلكىنىڭ ىنىنە كوزى باجىرايعان ءبىر قورقىنىشتى اڭ مەكەندەپ الىپتى، سونى قۋىپ شىعۋعا ەشقانداي شامامىز كەلمەي جاتقانى.

سوندا ارا بىلاي دەيدى:

— سەنى ايايمىن، ايۋ، مەن ءالسىز جاندىك بولعاندىقتان، سەندەر كوز سالىپ قارامايسىڭدار عوي، ءبىراق مەن قالاي بولعاندا دا سەندەرگە كومەكتەسەيىن.

ءسويتىپ ول تۇلكىنىڭ ىنىنە ۇشىپ كەلىپ، ەشكىنىڭ قىرىلعان تاقىر باسىنا كەلىپ قوندى. ءسويتتى دە ونى اياماي، بارىنشا قاتتى شاعىپ الدى. ەشكى بۇعان شىداي الماي، ىننەن سەكىرىپ شىعادى دا: «ءماھ-اھا!»، — دەپ باقىرىپ جىبەرىپ، بۇل ماڭنان تۇرا قاشادى. مىنە، وسىدان كەيىن ونىڭ قايدا قاشىپ جوعالعانىن ەشكىم دە بىلمەيدى ەكەن.

ورىسشادان اۋدارعان اسىلبەك بايتان ۇلى

---