ءۇش اپەلسين
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە، ءبىر قۇدىرەتتى پاتشا ءومىر ءسۇرىپتى. بىردە ونىڭ تارتاليا دەگەن سۇيىكتى ۇلى قاتتى اۋىرىپ قالادى. سوندا پاتشا ەلدەگى بارلىق داناگويلەردى، ەمشىلەر مەن سيقىرشىلاردى شاقىرتىپ، بالاسىنا ەم تابۋدى بۇيىرادى.
ناۋقاستىڭ جاعدايىنا قاراپ، اركىم ءوز پىكىرىن ايتادى. ەمشىلەر — دارىمەن، داناگويلەر — جىلى سوزبەن، سيقىرشىلار — دۋامەن ەمدەۋ كەرەك دەيدى. ءبىراق، تارتالياعا بۇل ەمدەردىڭ ەشقايسىسى دا كومەكتەسپەيدى.
ءبىر كەشتە ويدا-جوقتا پاتشا سارايىنا مورگانا دەگەن پەرى كەلەدى. ەمشى، سيقىرشىلاردى جيناعاندا، بۇل پەرى ەسكەرىلمەي قالىپتى. جاس جىگىتتىڭ جاعدايىن بىلگەن ول، ەشكىم شاقىرماسا دا ءوزى كەلىپتى. جاي كەلمەي، حانزادانىڭ ەمىن ايتا كەلىپتى.
— اسىل سۇيەكتى تارتالياعا ءبىر-اق نارسە كومەكتەسەدى. سيقىرشى كرەونتانىڭ عاجايىپ باعى بار. سول باققا حانزادا ءوزى اياعىمەن بارىپ، ءۇش اپەلسين جۇلىپ الىپ، ۇيگە اكەلۋى كەرەك.
قۇدىرەتتى پاتشاعا وسىنى ايتىپتى دا، مورگانا پەرى لەزدە كوزدەن عايىپ بولىپتى. وسىدان سوڭ تارتاليا مەن ونىڭ دوسى ترۋففالدينو ەكەۋى كۇتپەگەن جەردەن جولعا دايىندالادى.
ەكى دوس جولشىباي كوپ قيىنشىلىقتارعا كەزدەسەدى. نۋ ورمانداردى، باتپاق باسقان جەرلەردى، بيىك تاۋلاردى، تەرەڭ سايلاردى، سۋى مول وزەندەردى، كەڭ القاپتاردى باسىپ وتەدى. اقىرىندا تارتاليا مەن ترۋففالدينو ءبىر ۇڭگىرگە تاپ بولادى. ۇڭگىردىڭ يەسى — سيقىرشى چەليو جىگىتتەردى جىلى قارسى الىپ، ولاردىڭ اڭگىمەسىن تىڭدايدى.
— مەن سەندەرگە سيقىرشى كرەونتانىڭ سارايىنا اپاراتىن جولدى كورسەتەم. ءبىراق، كرەون تانىڭ عاجايىپ باعىنا كىرۋ وڭاي بولماس، — دەيدى چەليو.
— باققا كىرەتىن قاقپانى توت باسىپ كەتكەن. اشىلعاندا، قاقپا سىقىرلاپ، كۇزەتشىلەردى وياتىپ جىبەرۋى مۇمكىن. وعان قوسا، كرەونتانىڭ كۇزەتشى ءيتى بار. ول اش بولسا، ادامعا تاپ بەرەدى، ەشكىمدى ايامايدى. جانە عاجايىپ باقتىڭ الدىندا سيقىرلى قۇدىق بار. قۇدىقتىڭ ارقانى باۋ-باققا كىرگەن ادامنىڭ اياعىنا وراتىلىپ، سۇيرەپ، سۋعا قاراي تارتادى. ەگەر وسى كەدەرگىلەردەن امان قالساڭدار، عاجايىپ باققا وتەسىڭدەر.
«بۇل كەدەرگىلەردى جەڭۋ ءۇشىن بىزگە كىم كومەكتەسەر ەكەن؟» دەپ، تارتاليا ويلانىپ قالادى.
— جارايدى، مەن ءوزىم كومەكتەسىپ كورەيىن. مىنا تەرى دوربانىڭ ىشىنە نان مەن ماي جانە اعاشتىڭ بۇتاقتارىن سالدىم. ولار سەندەرگە كەرەك بولادى. مايمەن قاقپانىڭ ءىشى-سىرتىن مايلاڭدار. ناندى يتكە بەرىڭدەر. ال مىنا جاس بۇتاقتاردان سىپىرعىش جاساپ، باقتىڭ الدىنداعى اۋلاسىن تازالاڭدار. تاعى ءبىر نارسەنى ۇمىتپاڭدار! سيقىرلى قۇدىقتىڭ دىمقىل ارقانىن كۇنگە كەپتىرۋگە قويساڭدار، ول ءجىپ ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، سەندەرگە قاستىق جاسامايتىن بولادى، — دەپ، چەليو جولاۋشىلارعا اقىل ايتادى.
تارتاليا مەن ترۋففالدينو قارياعا راقمەتىن ايتىپ، باتاسىن الىپ، جولعا شىعادى.
بىرنەشە كۇننەن كەيىن ەكى دوس كرەونتا سيقىرشىنىڭ سارايىنا جەتەدى. ولار چەليونىڭ ايتقاندارىن بۇلجىتپاي ورىندايدى: قاقپانى مايلايدى، دورباداعى ناندى الىپ، يتكە بەرەدى، اۋلانى سىپىرادى، قۇدىقتىڭ ءجىبىن كەپتىرەدى. ءسويتىپ، ولار كرەونتانىڭ عاجايىپ باعىنا كىرەدى. ونداعى الۋان ءتۇرلى گۇلدەر مەن نەشە ءتۇرلى جەمىسى بار اعاشتاردى كورىپ، تاڭقالادى.
و، عاجاپ! باقتىڭ ءدال ورتاسىندا، ەڭ ادەمى اعاشتا التىنداي جارقىراعان ءۇش اپەلسين ءوسىپ تۇر ەكەن. تارتاليا ءوز قولىمەن ءۇش اپەلسيندى ءۇزىپ الىپ، چەليونىڭ قۇنتتاپ بەرگەن سيقىرلى دورباسىنا سالىپ، دوسى ەكەۋى ۇيگە قايتۋعا جينالادى. بۇلار سىرتقا بەتتەگەندە، نانعا تويعان كۇزەتشى توبەت تيىسپەيدى. كۇنگە ابدەن كەپكەن قۇدىقتىڭ ارقانى ريزا بولىپ، تاستاي ءمولدىر سۋىمەن جولاۋشىلاردىڭ ءشولىن قاندىرادى. مايلانىپ، جاڭارعان ەسكى قاقپا سىقىرلاماي اشىلادى. ءسويتىپ، ەكى دوستىڭ سيقىرلى باقتان امان-ەسەن شىعۋىنا ەشقانداي كەدەرگى بولمايدى. الايدا، قايتار جولدا كرەونتانىڭ سيقىرىمەن ەكى جىگىت اداسىپ، كوپ قيىنشىلىققا كەزدەسەدى. ءبىر مەزگىلدە ولاردىڭ سۋى تاۋسىلىپ، شولدەگەن سوڭ، امالسىزدان ەكى اپەلسيندى الىپ، قابىعىن ارشي باستايدى. سول كەزدە ءبىر اپەلسيننىڭ ىشىنەن كوك، ەكىنشىسىنەن سيالى كوك ءتۇستى كويلەگى بار ەكى ادەمى قىز ۇشىپ شىعىپ: «سۋ-ۋ!» دەپ، سۋ سۇرايدى. ءبىراق جىگىتتەر قىزدارعا سۋ تاۋىپ بەرە المايدى. سول مەزەتتە ارۋلار اق بۇلتقا اينالىپ، اسپانعا كوتەرىلىپ، كرەونتانىڭ عاجايىپ باعىنا ۇشىپ كەتەدى.
ءبىرازدان سوڭ ەكى جولاۋشى ءبىر وزەنگە كەزدەسىپ، سۋ ءىشىپ، شولدەرىن قاندىرادى. سودان كەيىن تارتاليا الدىن-الا ءمولدىر سالقىن سۋدى دايىنداپ قويادى دا، ءۇشىنشى اپەلسيندى ارشىپ، عاجايىپ جەمىستەن شىققان قىزعا بەرە قويادى. قىز ءشولىن قاندىرىپ، امان قالادى. بۇل قىز دا كەرەمەت سۇلۋ ەكەن، ال ۇستىندەگى قىزعىلت سارى كويلەگى اپەلسيننىڭ تۇسىنەن اۋمايدى.
تارتاليا قىزدى ءبىر كورگەننەن اۋرۋىن ۇمىتىپ، قۇلان-تازا جازىلىپ كەتەدى. سول كەزدە سيقىرشى كرەونتا جىگىتتەردى قۋىپ جەتەدى. ول اپەلسيننەن شىققان ارۋدى اق كوگەرشىنگە اينالدىرىپ جىبەرەدى. تارتاليا اق كوگەرشىننىڭ توسىندە اپەلسيننىڭ تۇسىندەي كىشكەنتاي داق بار ەكەنىن بايقاپ قالادى.
تارتاليا مەن ترۋففالدينو ەلگە امان-ەسەن ورالادى. اكە-شەشەسى تارتاليانىڭ ناۋقاسىنان ايىققانىنا قۋانىپ، ۇلكەن توي جاسايدى. الايدا، مۇنىڭ ءبارى ونىڭ كوڭىلىن كوتەرە المايدى، ول كۇنى-تۇنى اپەلسيننەن شىققان سۇلۋ قىزدى ويلاۋمەن بولادى. ءبىر كۇنى قاراسا، تەرەزەنىڭ الدىندا اپپاق كوگەرشىن وتىر ەكەن. توسىندە كۇننىڭ ساۋلەسى سياقتى قىزعىلت سارى ءتۇستى كىشكەنتاي داق جارقىراپ تۇر.
— مىناۋ اق كوگەرشىننىڭ توسىندەگى داق تۋرا مەنىڭ سۇيىكتىمنىڭ اپەلسين كويلەگىندەي ەكەن! — دەپ، تارتاليا قۋانىپ كەتەدى.
و، عاجاپ! تارتاليا بۇل ءسوزدى ايتىپ بولعانشا، اق كوگەرشىن ادەمى قىزعا اينالادى.
— و، تارتاليا! سەنىڭ ماحابباتىڭ كرەونتانىڭ سيقىرلى كۇشىن جەڭىپ، مەنى قايتادان ادام كەيپىنە كەلتىردى! — دەيدى سۇلۋ قىز. تارتاليانىڭ اكە-شەشەسى قۋانىپ، تويعا دايىندالادى. سول تويعا پاتشالىقتا شاقىرىلماعان ادام قالمايدى. ءتىپتى، شەتەلدەن دە قوناقتار كەلەدى. ءبىراق، وكىنىشكە قاراي، تاعى دا ەڭ ءقادىرلى ادام شاقىرىلماي قالادى. ول مورگانا پەرى بولاتىن…
You Might Also Like
-
بالالىق شاق تالدى اۋىلىندا ءوتتى. تابيعاتى شەبەرلىكپەن ۇيلەستىرىلگەن، جومارتتىقپەن بەرىلە سالىنعان تاڭعاجايىپ كورىكتى، جانعا جايلى اسەم جەردىڭ ءبىرى دەر ەدىم. تابيعات توسىندە سىلدىرلاپ اققان اقتۇما م...
-
فيلەاس فوگگ ەسىمدى اۋقاتتى ادام — لوندوننىڭ بەرلينگتون گاردەنس اۋدانىنىڭ تۇرعىنى. ول قالاداعى رەفورم-كلۋبتىڭ بەلسەندى مۇشەسى ەدى. فوگگ مىرزانى دوستارى قۇرمەت تۇتاتىن. ول كەز كەلگەن ءىستى ۋاقىت...
