InfoHub Logo

كىشى ءجۇزدىڭ تورەسى قانالى ۇلكەن ءبىر ءماجىلىس ۇيىمداستىرىپ، وعان ءدۇيىم جۇرتتى شاقىرادى. ءماجىلىس ۇستىندە كوپتەگەن ويىندار كورسەتىلەدى، ونەر سايىسى بولادى. اقىرىندا كۇي تارتىسى باستالادى. تارتىسقا ءۇش كىسى تۇسەدى. ولار: بايۇلىنان — ەسباي، الىمنەن — توعىزباي، جەتىرۋدان — ناۋشا قىز ەكەن. ءبىرىنشى كەزەك ناۋشا قىزعا تيەدى. ناۋشانىڭ تارتقانى «شيلەمە، شەگەلەمە» كۇيى. اڭىزدا ناۋشا بۇل كۇي جايىندا بىلاي دەپتىمىس: «بىردە دالادا «اقسۇيەك» ويناپ جۇرگەندە، شوڭقايمامدى تاسقا سوعىپ، وكشەسىن سىندىرىپ الدىم. سوندا ءبىر قۇربى جىگىت، ۇستالىعى بار ەدى، ايدىڭ جارىعىندا شوڭقايمامنىڭ وكشەسىن كادىمگى شيمەن شەگەلەپ بەردى. سونداعى قۇربىمنىڭ ونەرىنە رازى بولىپ شىعارعان كۇي ەدى».

قازاق ونەرى — شىعىس ونەرىنىڭ ءبىر سالاسى، مۇندا استارلاپ ايتۋ، سيمۆول مەن ىرىم كوپ ورىن الادى. مىسالى، بۇل كۇيدە اڭگىمە مۇلدەم ۇستا جىگىتتىڭ ونەرى جايلى ەمەس ەكەنى اڭعارىلادى. نەمەسە اشىپ ايتساق، ناۋشا قىز كوڭىلدەستىك جايىن مەڭزەپ، ەمەۋرىنمەن جەتكىزگەن.

كەلەسى كەزەك اتا جولى ۇلكەن توعىزبايعا تيەدى. توعىزباي «قىزىل قايىڭ — مامىت» دەگەن كۇيدى تارتادى. بۇل كۇيدىڭ اڭگىمەسىن توعىزباي بىلاي دەپ تۇيگەن ەكەن: «ءبىر جىگىت ءبىر قىزبەن كوڭىلدەس بولادى. ءبىراق ءوزىنىڭ ولاقتىعىنان، كەلگەن سايىن يتتەردى شۋلاتىپ، ەلگە جاريا بولىپ قالادى. سودان كەيىن بىردە، اسىرەسە بەلسەنە شاۋىپ جۇرگەن ءبىر قايىڭ-قاپتال ءيتتى ماناعى جىگىت ايدالادا قۋىپ ءجۇرىپ، ابدەن ساباپ، ءبىر اياعىن سىندىرىپ
قويا بەرەدى. مىنە، سوندا، «ءيتتى الداي الماعان جىگىت قىزبەن نە سويلەسپەك؟» دەپ شىعارعان كۇيىم ەدى»، — دەپتى.

ناۋشا مەن توعىزبايدىڭ اراسىندا الدەنەدەي، كەلىسىم، ۇعىسىمنىڭ بارىن بايقاۋ قيىن ەمەس. ناۋشا، قىزدىڭ كوڭىلىن تابا بىلگەن ەپتى جىگىت جايىن ايتسا، توعىزباي جۇعىمى جوق ولاق، ەبەدەيسىز جىگىت جايىن ايتىپ وتىر. سول جيىندا وتىرعان قىز-بوزبالاعا ونەگە عوي بۇل.

ءۇشىنشى كەزەك ەسبايعا تيەدى. ەسباي سول جەردە وتىرعان حالىققا قاراپ: «ۋا، جاراندار، مىنا ەكى دومبىراشى بۇرىننان دايىنداپ كەلگەن كۇيلەرىن تارتتى. ال مەن وسى ارادا، تابان استىندا شىعارعان كۇيىمدى تارتامىن. جانە بۇلار وڭ قاعىپ تارتسا، مەن تەرىس قاعىپ تارتامىن»، — دەپ، «تەرىس قاقپاي» كۇيىن تارتادى.

اتىراۋ وڭىرىندە ەسبايدىڭ شەرتىسىنە ءتانتى بولمايتىن ادام بولماعان. جۇرت: «پا، باي ۇلىنىڭ دومبىراشىسىنداي كۇيدى ەشكىم شالا الماس. تازبالا جەڭدى»، — دەسىپ شۋلاسىپ كەتەدى. سول كەزدە قانالى تورە: «حالىقتىڭ اۋزىنا باي ۇلىنىڭ اتىن قۇدايدىڭ ءوزى سالدى ما، الدە ەسبايدىڭ باعى ما، بىلمەيمىن. قوش! بايراق ەسبايدىكى»، — دەيدى. سوندا ەلدە بولماعان ءبىر وقيعا بولىپتى. ايرانداي ۇيىعان جۇرتتى سەلك ەتكىزىپ، ناۋشا قىز: «دات»، — دەيدى. قازاقتا ءتىل كەسپەك، ءسوزىن جۇتقىزۋ دەگەن جوق. قانالى تورە: «ايت!» — دەيدى. ناۋشا قىز بىلاي دەيدى:

— ۋا، الديار! مەن ءبىرىنشى كەزەك وزىمە تيگەندە ساسىپ قالىپ، قولىما ىلىنگەن كۇيدى تارتا سالىپ ەدىم. ەندىگى تىلەك — وسى جيىنعا ارناپ، اكەلگەن كۇيىمدى تارتسام دەپ ەدىم. ماعان بايراق كەرەك ەمەس. جۇرت كۇيىمدى تىڭداسا بولدى.

حالىق تا، تورە دە قۇپ كورەدى. ناۋشا قىز ءوزىنىڭ «بۇلبۇل» اتتى ايگىلى كۇيىن تارتادى. جۇرت ناۋشانىڭ ساۋساق الىسىنا قايران قالىپ: «اپىرماي، باي ۇلى ءبىزدى قولىن ولاي سەرمەپ، بىلاي سەرمەپ الداپ كەتكەن جوق پا وسى؟ مىنا ناۋشانىڭ قولى ىلمە كۇيگە شەبەر ەكەن»، — دەيدى. بىرەۋلەر ءتىپتى «بايراقتى ناۋشا السىن!» — دەپ قالادى. قانالى تورە: «اۋ، حالايىق، تورە ەكى سويلەمەيدى. ءبىر تويدا ەكى جورالعى بولمايدى، وزدەرىڭ ەسبايدى جاقسى دەدىڭدەر. مەن «حوش» دەدىم. ال ەندى مىنا ءسوزىڭ قاي ءسوز؟ قىسقاسى، تورە ءبىر-اق بايراق بەرەدى. اۋىلدىڭ اتىنان سىي-قۇرمەت بەرسەڭدەر — ونى وزدەرىڭ بىلەسىڭدەر»، — دەيدى.

وسى كەزدە ەسباي ءسوز الادى:

— ۋا، حالايىق! وسى جاسقا كەلگەنشە تالاي تارتىسقا ءتۇستىم. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوزىم بىلگەن دومبىراشى مەنىڭ الدىمدى كەسپەپ ەدى. ەشكىم مەنەن كەيىن كۇي تارتپاپ ەدى. ال ەندى ناۋشا قىزدىڭ مىنا تارتۋىن مەنىڭ زامانىمنىڭ وتكەنى دەپ ءبىلدىم، —  دەيدى. دەيدى دە، مۇڭايىپ وتىرىپ: «ءوتتىڭ دۇنيە» كۇيىن قوزعايدى.

---