ءۇشايىرىق
بەكەت اتىراۋ اۆياوتريادىنا ويدا-جوقتا تاپ بولدى. ەڭبەك كىتاپشاڭدا ءۇش ايدان ارتىق جۇمىسسىزدىق بار بولسا، كىشى-گىرىم باقىتسىزدىق دەپ ءبىل. جاتىپ ىشەر، قوعامنىڭ لاس ەلەمەنتى دەگەن سياقتى اتاققا قالاسىڭ. ول ازداي ارتىڭا وت الىپ ءتۇسۋى دە عاجاپ ەمەس. سەبەبى، زاڭ جۇزىندە ارامتاماقتارمەن اياۋسىز كۇرەس كوزدەلگەن. ول ءوزىنىڭ ون توعىزعا تولار-تولماس جاسىندا ءومىرىنىڭ باستاماسىن ءبىراز شيمايلاپ تاستادى. مەكتەپ ءبىتىرۋشى بالالارعا اتتەستات بەرمەي ەكى جىلعا مال باعۋعا ايداعاندا ول ءساتى ءتۇسىپ، كومسومولدىق جولداماعا ىلىكتى. وداق كولەمىندەگى ماڭىزدى اككۋملياتور زاۋىتىن سالۋعا اتتاندى. قۇرىلىس بىتىسىمەن بۇلاردى لەنينگراد پەن پودولسكىگە جىبەرىپ، وقىتپاقشى بولعان-دى. امال نەشىك، بي الاڭىندا قىزدارعا ارا تۇسكەن توبەلەستە ۇستالىپ، ءۇش كۇن قاماۋدا جاتىپ، قورىتىندىسىندا «كومسومولعا لايىق ەمەسسىڭ!» دەگەن ۋاجبەن قۋىلدى. اۋىلىنا قايتپاي سول جەردەگى قۇرىلىستىڭ بىرىنە ورنالاستى. ودان دا كەتتى. سىرعاناي-سىرعاناي وسى وڭىردەن ءبىر-اق شىقتى...
— تۇراقتاپ جۇمىس جاساۋدى قاشان باستايسىڭ؟ سەن ءۇشىن بەتىمنىڭ ارىن بەس توگىپ!.. التى ايدىڭ ىشىندە التى توبەگە وتىرىپ ۇلگىردىڭ!!!
— اعا، وسى جۇمىستان تۋرا زەينەتكە شىعام...
— ي-ي، دەگەنىڭە جەتكىزسىن!.. — ناعاشى اعاسى قولىن ءبىر سىلتەپ، ءوز جونىمەن كەتە باردى. ول قالاداعى ءبىر مەكەمەدە باسشىلىق قىزمەتتە ىستەيتىن-دى. بەكەت سونوۋ يت ارقاسى قياننان، ەلىنەن پارقادار تاپپاي، وسى اعاسىن ساعالاپ كەلگەن ءتۇرى. راسىندا وسى قالاعا كەلگەن التى ايدىڭ ىشىندە التى جەردى الاستاماسا دا بەرەكە تاۋىپ ەشقايدا سىيماعان-دى. ءبىر اي جۇمىس جاساسا، كەلەسى ءبىر اي جۇمىس ىزدەپ سەندەلەدى. وعان تاپجىلماي ەڭبەك ەتكەننەن گورى — سونىڭ ارا-اراسىنداعى سەرگەلدەڭى قاتتى ۇنايدى. ءبىر ورىندا قىرىق جىل وتىرىپ... بۇل وعان قول ەمەس!
ناعاشىسىنىڭ سوڭىنان ءبىرازعا دەيىن قاراپ تۇردى. الگىندەي سوزدەردى ەستىگەندە ەكى بەتى دۋ-دۋ ەتىپ ەدى. ءسىرا، ۇياتتان مۇلدەم جۇتاماعان سياقتىمىن با دەپ وزىنەن تاڭىرقاي سۇرادى. بولدى ەندى. ەشكىممەن دە بايلانىسپاي، تەك جۇكتەلگەن قىزمەتىن اتقارىپ تازا جۇرەدى. جيىرماعا جەتپەي «لەتۋن» اتاندى. وتكەن جولى ءبىر مەكەمە باسشىسى: «سەن سياقتى «لەتۋنداردىڭ» بىزگە قاجەتى جوق!» دەگەندە قاتتى جايسىزدانعان. ەگەر بەكەتكە سالسا، باسى بايلانىپ جۇمىس جاساۋدىڭ ءوزى قىلمىس ءتارىزدى مە... كەيىنگى كەزدە ءبىر ورىندا ءبىراز تۇراقتاپ قالسا، ءوزىن — بورسىعان سۋعا اينالىپ بارا جاتقانداي سەزىنەتىندى شىعاردى. ىشىندە ءبىر قۇپيا تەتىك قىلپ ەتىپ قوزعالعان كۇنى ونى ۇستاۋ مۇمكىن ەمەس. الدىڭدا ات باسىنداي التىن جاتىر دەسەڭ دە قايىرىلماستان كەتە بارادى. نەمەسە كەتۋ جولى ايتەۋىر، تابيعي تۇردە ءوزى ۇيلەسە سالادى. كوڭىلى قالايتىن ءبىر ەڭبەكتىڭ بارىن ول ىشتەي سەزەدى. تەك، ەكىنىڭ-بىرى سۇيگەنىنە قوسىلا بەرمەيتىنىندەي — ول باقىت تا بۇعان وڭايشىلىقپەن بۇيىرمايتىن ءتارىزدى.
ەكى اپتالىق لابوروتوريالىق تاجىريبەدەن وتكەن سوڭ — جانار-جاعار مايلاردىڭ حيميا-فيزيكالىق قاسيەتتەرىنەن حاباردار بولىپ، ەندى وسى سالانىڭ تەحنيگى اتاندى. جەكە اۋىسىمدا جۇمىس ىستەپ، قاراماعىنداعى اۆتوكولىكتەر مەن ادامدارعا جاۋاپتى بولدى. العاشقى كۇنى بۇدان: «بەنزين مەن كەروسيننىڭ تۇستەرى قانداي بولادى؟» دەپ سۇراعان-دى. اۆتوكولىكتەرگە قۇيىپ جۇرگەن بەنزين سۋعا ۇقساعان سوڭ «بەنزين — سۋ سياقتى ءمولدىر، كەروسين — سارى ءتۇستى...» دەگەن-دى. سويتسە، قىزىعى الدا ەكەن. بەنزينىڭ قىزىل، جاسىل بولسا، كەروسين ءمول-مولدىر بوپ شىقتى. ولاردىڭ وكتاندىق جانە موتورلىق ساندارى، نە قيلى لابوراتوريالىق جۇمىستارى دەيسىڭ بە جاتقان ءبىر عىلىم. بەكەتتىڭ ۇعىمتالدىعىنا ءتانتى بولعان جانار-جاعار ماي قىزمەتى ءبولىمىنىڭ باسشىسى كەلەسى جىلى اۆياسيالىق وقۋ ورنىنا جولدامامەن ءبىلىم الۋعا جىبەرەم دەپ ۋادە ەتتى. جانە ۇشقىشتار جاتاحاناسىنا ورنالاستىرىپ، ەگەر ۇيلەنىپ جاتسا، كەڭ بولمەلىسىن دە الىپ بەرمەك بولدى. وسىنداي كەلەشەگىنە قاتىستى ءسوز قوزعالسا دا بەكەتتىڭ ءىشى قىلپ ەتە قالاتىن-دى. قىلپ ەتتى، ءبىتتى دەي بەر. ۇزاعىنان ءسۇيىندىرسىن، تەك قاي كۇنى «جولى بولارى» ءبىر جاراتۋشىعا عانا ايان...
* * *
جايىقتىڭ جاعاسىنان جىراقتاۋ، كىشكەنە قازانشۇڭقىردى دالدا ەتىپ، موسى قۇرىپ وت تۇتاتقان-دى. كۇيە باسقان تەمىر شەلەكتە سورپاسى بۇلكىلدەپ، بالىق ءپىسىپ جاتىر. جالقىندانا شاشىراعان وت ساۋلەسى قاۋماجايلاي جايعاسقان ءۇش ەر ادامنىڭ بەت-جۇزىندە الا-قۇلا بوپ ويناقشيدى. ورتادا وتىرعان موسقال كىسى پومپامەن باقشاعا سۋ تارتاتىن وسى جەردىڭ موتورشىسى. كەلەسى بىرەۋى بەكەت تە سوسىنعىسى ونىڭ جۇمىستاس سەرىگى. ول قايدا قاراپ وتىرعانى بەلگىسىز، كوزدەرى جان-جاققا بىتىراعان تۇسىنىكسىزدەۋ بىرەۋ. ءسوزدى سول
— اعا، مىنا جىگىتتى سىزبەن تانىستىرايىن دەپ ادەيى ەرتىپ كەلدىم. سەنىمدى، ءوزىمىز سياقتى. كەلىڭىز، سول تانىستىق ءۇشىن الىپ قويالىق!
— ءوزىمىز سياقتى بولسا كەل... مەنىڭ اتىم شوتا. بالدار باتيا دەيدى.
— ماعان دا باتياسىز عوي، اعا!
— ءجۇزىڭ تانىس ەمەس، قاي جاقتىڭ قاسقاسىسىڭ؟
— تەگى، جەتىسۋ ولكەسىنەنمىن...
— تۋۋ... ادامنىڭ جۇرمەيتىن جەرى جوق-اۋ! بۇندا قايدان اداسىپ كەلدىڭ؟
— وقۋعا كەلىپ تۇسە المادىم.
— ەلدەرىڭدە وقۋ جوق پا؟
— مۇنايشى بولعىم كەلگەن.
— ءا، سولاي دە... ەندى مۇناي بارلاعاننىڭ ورنىنا ۋىلدىرىق بارلاپ ءجۇرمىن دە... — دەپ وتاعاسى ءبىر جاعىنا قيسايا جانتايىپ، جۇمىرتقا تاباتىن ورىن ىزدەگەن تاۋىقتاي اۋناقشىپ، قىرقىلداي كۇلدى.
بەكەتتىڭ جەلكە تۇسىنان ءبىر نارسە ساتىرلاي ۇشا اسىپ، وتتىڭ توڭىرەگىنە توپ ەتە ءتۇستى. تۇسكەن بەتتە قۇيرىعىن شورت قايقايتىپ، ارقاسى قىزىل-سارى بولىپ وتقا شاعىلىسقان تورعايداي ءبىر پالەكەت، وزىنە قاراي سۇيرەڭدەپ جورعالاي جونەلدى. قاپەرسىز وتىرعان بەكەت ورىنان اتىپ تۇرىپ، اناداي جەردەن ءبىر-اق شىقتى. انا ەكەۋى ونىڭ سوستيعان تۇرىنە قاراپ ءماز.
— ءوزىمىز سياقتى دەپ ماقتاپ ەدىڭ، مىنا بالاڭ قوڭىزدان دا قورقادى ەكەن عوي؟! جان كىمگە بولماسىن ءتاتتى-اۋ! بۇزاۋباس شاقسا ولتىرە قويماس، ءبىراق ۋىتى اششى، ءيتتىڭ! تالاي شاعىلدىم عوي... — شوتا اعاي باسىن كوتەرىپ، اياعى استىندا جاتقان كوسەۋ تاياقپەن بۇزاۋباستى ءىلىپ الىپ، قاراڭعىعا لاقتىردى. ونىڭ اياعى استىندا بۇيىعىپ جاتقان سابالاق قاندەن سولاي قاراي تۇرا جۇگىردى دە قاڭق ەتىپ يەسىنىڭ بۇتىنا كەپ قايتا تىعىلدى. ەكى اياعىمەن تاناۋىن تىرمالاپ قىڭسىلاۋعا كىرىستى. ەركەكتەر ءماز.
— اشقاراق نەمە-اي! قارنىڭ تويدى ما؟ ەندىگارى جەرسىڭ...
— بۇنداي بالە ءبىزدىڭ جاقتا دا بار. ءبىراق ۇشاتىنىن بىلمەيدى ەكەنمىن...
— امان بولساڭ قاسقا، ءالى تالايىن كورەسىڭ... ءاي ۇل، سوقانىڭ باسىنداعى باقىراشتى اپەرشى. — دەدى شوتا اعاي بەكەتتى مەڭزەپ. ول اڭىرىپ جولداسىنىڭ بەتىنە قارادى. انا ۇل لىپ ەتىپ، ادالباقانعا ىلىنگەن شولپى تەمىردى الىپ اقساقالعا ۇسىندى.
شەلەكتەن جايپاق تاباققا اۋدارعاندا بالىقتىڭ كەسەك-كەسەك ەتتەرى جوڭكەرىلىپ ءتۇستى. اسىرەسە، ۋىلجىعان باۋىر ەتىنىڭ ءدامى ەرەكشە. بەكەتكە باس ۇسىندى. توقتىنىڭ باسىنان كەم تۇسپەيتىن سۇيەكتى ارى-بەرى اۋدارىستىرىپ وتىرعان وعان: — ەكى كوزىنەن، كەسىلگەن تاناۋىنان سورا بەر. شوقىردىڭ باسىن وسىلاي ءمۇجيدى. ال بەكىرەنىڭ ەتى ءبىر ءىرى قارامەن پارا-پار، قىستىق سوعىم دەرسىڭ! — دەدى اقساقال.
سورپاسى دا عاجاپ ەكەن! باياعىدا وسى جاقتىڭ ءبىر قىزى وزگە جاققا تۇرمىسقا شىققاندا ەلىن اڭساپ: «بال تاتىعان بالىق سورپاسىن ءىشۋشى ەدىم، قوڭىرسىعان قوي سورپاسىن ءىشىپ قور بولدىم-اۋ!» دەپ ساعىنىشتان جىلاعان ەكەن دەيدى...
مانا كەشكىسىن كىشىگىرىم ادامنىڭ بويىنداي بالىقتى مالشا باۋىزداپ، بىلەۋ-بىلەۋ وتكىر سۇيەكپەن قابىرشاقتانعان تەرىسىن الاقان تاسپا عىپ سىدىردى. ابىروي بولعاندا قۇرساعىندا ۋىلدىرىعى جوق قىسىر بالىق كەزدەسىپتى. وزەن بويىنا قاپتاي وسكەن قالىڭ جىڭعىلدىڭ ءىشى ادام كورگىسىز. ءۇيىندى-ۇيىندى بولىپ ءۇيىلىپ جاتقان بالىقتىڭ ولەكسەسى. بارلىعىنىڭ قارىندارى جارىلعان. ۋىلدىرىعىن عانا الىپ، ەتىن تاستاي سالادى. كۇن قىزىپ، شىبىن شىعار ۋاقىت تا الىس ەمەس. سول كەزدە نە بولارى ءبىر قۇدايعا عانا ايان... ەلدى مەكەندەر جايىقتىڭ بويىن جاعالاي ورىن تەپكەن. بالا-شاعاسىنا دەيىن بالىقشى. كولدەنەڭ تور تاستاپ، تۇزاق قۇرىپ ءوز ءناپاقاسىن تاۋىپ جاتقان جۇرت. بارىنەن دە بەكەتكە تاڭ كورىنگەنى بالىقتى تۇزاقپەن ۇستاۋ بولدى. شوقىر قوي سياقتى اڭقاۋ بالىق كورىنەدى. ۇزىن تۇمسىعىمەن وزەن ءتۇبىن شۇقىلاپ، بالدىر ىزدەپ ءجۇزىپ كەلە جاتقاندا — كولكىپ جاتقان لەسكى تۇزاققا كيىلەدى ەكەن.
ۋىلدىرىقتىڭ كەلىسىن التى سومنان الدى. اۋەجايداعى ەدەن جۋۋشى ايەلدەر ابدەن كانىگى وتكىزۋشىلەر. «بايقا، سالاپانىن ەزگىلەپ تەكسەرىپ ال. ىشىنە تۇتاس قاراكەسەك تۇز، نە تاس سالىپ جىبەرەدى، سالماعى ارتسىن دەپ. سوسىن ءدامىن كور» دەپ قاتتى ەسكەرتكەن بەكەتتى. شوتا اعاي ءبىر قاراعاندا اڭقىلداق، ادال ادام سياقتى كورىندى. جانە جانىنا ەرىپ بارعان جولداسى دا بۇعان ەرەكشە ءبۇيىرى بۇرىپ، قينالماي اقشا تابۋدىڭ جولىن اق كوڭىلمەن كورسەتكەن سىڭايلى. دەسە دە بۇل قالاداعى ءار وتباسىنىڭ اناسى عانا سوتتالماعان، قالعاندارى كەمىندە ءبىر-بىر وتىرىپ شىققان دەگەن قاۋەسەت بار. سوندىقتان كوزجۇمباي سەنىمپازدىق ورعا شىعۋى مۇمكىن دەپ توپشىلادى، ول. باسىنا ءىس ءتۇسىپ كورمەگەن بەكەتكە بۇل ازىرشە، انشەيىن اڭگىمە عانا. سوسىن زاڭ ادامدارىنىڭ قۇرىعىنا تۇسكەندەر ءوز باسىن اراشالاپ قالۋى ءۇشىن كەمىندە ءوزى سياقتى ءۇش براكونەردى ساتۋى ءتيىس. ولار ارى قاراي ساتادى. سونىمەن كولەڭكەلى ساۋدا تۇگەلىمەن قىزىل جاعالى كوكەلەردىڭ ۋىسىندا. بۇل دەگەنىڭىز — قۇجىناعان سۋدىڭ قۇرتى سياقتى، قايناعان اقشا...
بەكەت پەن سەرىگى تاڭ قىلاڭ بەرە جولعا شىقتى. جەر سىزىنان ساقتاعانى بولماسا كەدىر-بۇدىردى جايداق كورپە جۇمسارتا المادى. تۇنىمەن دوڭبەكشىگەن بەكەتتىڭ ساۋ جەرى جوق، قوزعالسا — اۋىرسىنا تىجىرىنادى. قولدارىندا قوس قاپشىق. باستاپقىدا جەڭىل سياقتانعانمەن ءبىرازدان سوڭ، سالماعى ءتىرىلىپ، ۇستاعان جاعىنا تارتا بەردى. ىرگەلەس اۋىلدى سىرتتاي ءوتىپ، كەمىندە بەس-التى شاقىرىم جاياۋلاتىپ، الدىن الا كەلىسكەن «پازيكتى» ۇلكەن تاس جولدان توسادى. بيلەتتەن وزگە تاعى بىر-ەكى سومدى وعان دا ۇستاتادى.
— قيسايماي بويىڭدى تىك ۇستا، قاپشىعىڭدى بوس ەكەن دەپ ويلاسىن.
— تىرىسىپ-اق كەلەم... ون بەس كەلى ەمەس، ءجۇز بەس كەلى بوپ بارا جاتقانداي!
— ءيا، باتىر... اقشا تابۋ وڭاي ەمەس. اسىرەسە، انا قىزىل قالپاقتىلار كەزىكسە ۇرلەگەن شار ۇستاعانداي ويناپ كەتۋىڭ كەرەك...
اۋەجايداعى باعا جيىرما ءۇش پەن ون سەگىز سومنىڭ اراسى. ءبىر جولعى تابىس ءبىر ايلىقتارىمەن تەڭ. دونداعى روستوۆ پەن كييەۆ باعىتىنا ۇشاتىندار جوعارى باعامەن الادى. ماسكەۋ رەيسى ورتاشا. تيۋمەندىكتەر وزدەرىنىڭ قىزىل ۋىلدىرىعىن ماقتاپ، ونشا ىنتا بىلدىرمەيدى. جالپى سۇرانىس بار. وسى جولى دا تاۋاردى ءساتتى وتكىزە الدى. بەكەت ۋىلدىرىقتى جالپاقتاي بەلىنە جايما عىپ وراپ، ۇستىنە قوبىراعان كۇرتەشە كيىپ، ۇشاقتاردى ارالاپ شىقتى. ۇشۋ الاڭى جيەگىندە باقىلاۋ پۋنكتى ورنالاسقان. ەستۋىنشە سونىڭ ۇستىڭگى قاباتىنان قىزىل جاعالىلار ءدۇربى سالىپ توڭىرەكتى اڭدىپ وتىرادى. ەدەن جۋۋشى ايەلدەر ۇشاققا تاۋارلارىن سۇلگىگە وراپ، سۋ تولتىرعان شەلەكپەن الا كىرەدى. ۇشقىشتار دەمالۋعا نەمەسە ءوز جۇمىستارىمەن سىرتقا كەتكەندە ادەتتە، نە بورتمەحانيگى، نە شتۋرمانى ساۋدالاسادى. ولار دا ابدەن توسەلىپ العان. تالاي رەت جەرگە وتىرىپ، باسىنا تاياق تيگەندەر. ابدەن تەكسەرىپ بارىپ قانا اقشاسىن ۇستاتادى.
* * *
«ۇشقىش» مەيرامحاناسى كەشكە قاراي ۋىلدەگەن ارانىڭ ۇياسى سىندى. بۇندا جەرگىلىكتى اۋە قاتىناسى ۇشقىشتارى ءجيى باس قوسادى. سوسىن بەكەت سياقتى تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر. ول قاپشاعايلىق ارسەن دەگەن جەرلەسىن تاپتى. اناۋ دومالانعان، مىنەزى جۇمساق، بوستاۋ جىگىت ەدى. ۇشقانىنا تالاي بولسا دا ءالى كۇنگە دەيىن ەكىنشى ۇشقىش. ەمتيحانىن تاپسىرا الماي جىلدا قۇلاپ جاتقانى. ونىڭ العاشقى كومانديرى وزىمەن بىرگە شاۋگىمگە اراق قۇيىپ الا كەتىپ، اسپاندا ىشكەندى ۇناتاتىن اۋمەسىر بىرەۋ ەدى. ەل اراسىندا «اننۋشكا» اتالاتىن ان-2 ۇشاعىمەن، اۋىلشارۋاشىلىعى جۇمىسى كەزىندە شەكتەلگەن بيىكتىكتەن تىم تومەندەگەنى ءۇشىن ۇشۋ كۋالىگىنەن ايىرىلعان-دى. سونىمەن ول نوريلسكىگە تەڭىزشىلىك جۇمىسقا كەتتى. قازىرگى كومانديرى سوعىس اۋە كۇشتەرىندە بولىپ، ودان دەنساۋىلىعىنا وراي ازاماتتىق اۆياسياعا اۋىسقان مەس قارىن بىرەۋ. ول دا اراقتى شەلەكتەپ ىشەدى. تابىستارى جاقسى بولعانىمەن سونىڭ جارتىسىنان استامى وسى «ۇشقىش» مەيرامحاناسىندا قالىپ جاتادى. بۇلار تۇنگى ون بىرگە دەيىن ابدەن سىلقيا تويادى. ەستەرى كىرەسىلى-شىعاسىلى باسپانالارىنا جەتىپ، تاڭعى بەستەن تۇرەگەلەدى. ەرتە تۇرماسا بەت-اۋىزدارى كونەكتەي بولىپ ءىسىپ كەتۋى مۇمكىن. سوسىن ساعات سەگىزگە تامان دارىگەرلىك تەكسەرۋگە جينالادى. بىر-بىرىنەن قارىز سۇراپ، تەكسەرۋشى قىزعا پارا ۇسىنىپ، جالىنىپ-جالپايادى. ولاي ەتپەسە ۇشۋعا جىبەرىلمەيدى. ۇشپادى دەگەن اتۋ جازاسىمەن بىردەي!..
ارسەن تاعى ءبىر ءىشۋ ۇستىندە بەكەتكە قايران قالدى.
— ايلىعىڭ مەنەن ەكى ەسە تومەن، ءبىراق بىزدەن ەكى ەسە ارتىق شاشاسىڭ، قولدان اقشا جاساپ جۇرگەننەن ساۋمىسىڭ؟
بۇنىڭ قاسىندا كولەڭكەسى سياقتى بىرگە جۇرەتىن قيتاركوزدى جاناشىر جولداسى اناعان بايقاتپاي بۇيىرىنەن ءتۇرتىپ قالدى. سونى اڭعارعان بەكەت قانشا سۇراساڭ دا جاۋاپ جوق دەگەندەي ءتۇر تانىتىپ، ەشتەڭە دەمەدى. ىشتەي، ءبىر ءقاۋىپتىڭ ءوزىن جاناي وتكەنىن انىق سەزدى. ەگەر ارسەن كۇدىكتەنسە، وندا باسقالارى دا ساۋ ەمەس. بۇلارمەن ەندى ءجيى جولىعا بەرمەۋ كەرەك دەپ شەشتى. بوس كەشتەرىن ءولتىرۋدىڭ باسقا امالىن تاپپاسا بولماس. بۇندا قاراپايىم ادامشا كيىنگەن جانسىزدار دا قاپتاپ جۇرگەن شىعار. ءتىپتى اقشا تابۋدىڭ جولىن كورسەتكەن قىليكوز «دوسى» دا كىم ءبىلسىن؟.. تەگى، ءۇش ادامنىڭ ەكەۋى — «ءۇش ءارىپتىڭ تىڭشىسى» دەگەن ەل اراسىندا قاعيدا بار... ول ەندى «اق جايىق» مەيرامحاناسىنا بارۋدى ۇيعاردى. پويىزدا كەلە جاتىپ، جولاي تانىسقان ءبىر كارىس جولداسى سول كوڭىلدى ورىننىڭ قۇتتى قوناعى. وتكەن جولى ويدا-جوقتا جولىعىسقان-دى. «پروبلەماڭ بولسا ايت، شەشىپ بەرۋگە تىرىسام» دەپ ارقاسىنان قاققان ول.
بالا كەزىنەن تەمىر توردىڭ ار جاعىندا وسكەن اككى قىلمىسكەر. شىعادى دا قايتا توعىتىلادى. ۇلكەن جولدىڭ ۇستىندە: «ەندى ول جاققا بارۋعا دەنساۋلىق قالمادى. تەمىر توسەككە توسەنىشسسىز جالاڭاش جاتقىزىپ، وكپەمدى قۇرتتى وڭباعاندار!» دەپ كۇيىنگەن-دى. جالعىز شەشەسىنەن باسقا ونى كۇتىپ وتىرعان ەشكىم جوق. راسىندا ونىڭ تۇرپاتىنان كىسى تىتىركەنەدى. كۇلگىن تارتقان ارىق ءجۇزى ءولى ادامدى ەلەستەتەدى.
— شەشەمە سىيلىق الايىن دەسەم، ءقازىر قانداي دۇنيەلەر ساندە ەكەنىن بىلمەي تۇرمىن. ءتىپتى ساۋدا جاساۋدى دا ۇمىتىپ قالىپپىن... — دەگەن ول شىنىمەن ۇيالىپ. بەكەت ەكەۋى ءۇش تاۋلىك سەرىكتەس بولىپ، ەكەۋارا ءىش تارتقان سىيلاستىق ورناعان-دى. ول ءوزىنىڭ باۋكەسپە ۇرى، قاراقشى ەكەنىن ەش جاسىرمادى. بوستاندىققا شىققان سوڭ دا بەيبىت ءومىر سۇرەم دەپ قانشا ۋادە بەرگەنىمەن سوزىندە تۇرا الماسىن دا مويىنداعان. ءبىر عاجابى، ونىڭ بويىنان ۇساقتىقتان جوعارى، ادامگەرشىلىككە ۇقساس ءبىر تازالىق وشە قويماپتى. باۋىرمالدىق دەسە دە بولاتىنداي. ەگەر ول بۇيىرىڭە ءبىز تىعىپ السا دا رەنجىمەيتىندەيسىڭ، سەبەبى، ونىڭ سونداي ەكەنىن بىلە تۇرىپ، تۋ سىرتىڭدى ءوزىڭ توستىڭ. ال اناۋ بۇنداي جاعدايدى ءمۇلت جىبەرمەي، جىلان سەكىلدى شاعىپ الۋى ءتيىس، ويتپەسە ول — ول ەمەس...
جۇمىستاس سەرىگى ءبىر اپارىپ تانىستىرعان سوڭ، ول جاققا ات ءىزىن سۋىتتى. ءتىپتى كەيىنگى كەزدە ءارتۇرلى سىلتاۋلار ايتىپ، بۇدان قاشاقتاۋدى شىعاردى. ونىڭ ورنىنا كوزدەرى ويناقتاعان، الدەكىمدەر پايدا بولدى. بۇنى جاعالاپ، اش يت ءتارىزدى ءىشى-باۋىرىن تىنتە سۇقتانادى. اياق-استى كەزدەسە قالىپ، حال سۇراسادى. باستاپقىدا اسا ءمان بەرمەگەن. بايقاسا كەزدەيسوق ۇشىراسۋلارى جيىلەپ، داستۇرگە اينالىپ بارا جاتقان سەكىلدى. سونى بايقاعان بەكەت كارىس تانىسىنا جولىعىپ، اقىلداسپاق بولدى.
— ۆەنيا... الدەكىمدەر مەنى قاراۋىلعا الا باستاعان سياقتى. سوڭعى رەت اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىسى دە: «بالام، پوپۋتكامەن جەتىپ العانىڭ دۇرىس.» دەپ ءتۇسىرىپ كەتتى. ناقتىلى بىرەۋدەن كورە المايمىن، ءبىراق بىرەۋ ساتىپ جىبەرگەن سىڭايلى، الدە ءوزىم كوزگە ءتۇسىپ قالدىم با؟
— ءقازىر ۋىلدىرىق شاشۋ ناۋقانى عوي. ساتسا ساتىپ جىبەرگەن شىعار جانە وترابوتكا دا ءجۇرىپ جاتىر. ءبىراز ۋاقىت تىنىش وتىرعانىڭ دۇرىس.
— ۋاقىت كۇتپەيدى عوي. ناۋقان بىرەر جەتىدەن سوڭ توقتايدى. سوسىن قۇي تىنىشتال، قۇي تىنىشتالما...
— اقشادان قىسىلىپ ءجۇرسىڭ بە؟
— جوعا! بىزدە جاقسى ماقال بار: «ورالىڭنىڭ بارىندا وينا دا كۇل!» دەگەن. جاسىراتىن نەسى بار، ءبىر ستيۋاردەسسا قىزبەن كوڭىل قوسىپ ءجۇرمىن. وتە ادەمى!
— تۇسىنىكتى. ول اقشانى قاتتى جاقسى كورەدى. راس پا؟
— سەبەبى، سوعان تۇرارلىق قىز. وعان ءبارى جاراسادى...
— سەن ءوزىڭدى ويلادىڭ با؟ قاقپان سارت ەتكەن كۇنى سەن بۇتكىم ومىردەن ۇمىت بولاسىڭ. قىزدارعا عاشىق بولىپ كورگەن جوقپىن، وعان ۇلگەرە المادىم. ءوز ويىمشا: ەشقانداي قىز دا دۇنيە دە سەنىڭ بوستاندىعىڭا تۇرمايدى. اسىرەسە، اقشا ءۇشىن عانا قول ۇستاسقان قىزدان ساقتان...
بەكەت دۇرىس اقىل ەستيمىن بە دەپ ەدى، كوڭىلى ءپاس بوپ قايتتى. قىزدىڭ ارنايى كوك فورمامەن العاش رەت قارسى الدىنان شىعا كەلگەندەگى كەرەمەت كەيپى تاعى كوز الدىنا كەلدى. ءوزىن ءبىراز ءلاززاتتىڭ ءدامىن تاتقان ساقا جىگىتپىن دەپ سانايتىن بەكەت — جاي عانا ءسۇيىستىڭ وزىنەن وسىنشا ەلجىرەپ كورمەپتى. بۇعان دەيىنگى بىردە-بىر قىز اتاۋلى بۇعان تەڭ كەلمەدى. اڭسارى اۋادى دا تۇرادى. جاڭا، الگىندەگى ۆەنيا دوسىنىڭ ءسوزى دە سوندىقتان قولايىنا جاعىڭقىرمادى. ول از بولعانداي: «ءساتى ءتۇسىپ زوناعا بارىپ جاتساڭ، ءبىر اۋىز جىلى سوزگە ۋادە بەرەم!» دەگەنى كۇلكى-مازاقتان ءارمان ەستىلدى. «زونا، زونا...» دەگەن ءسوز تالايعا دەيىن قۇلاعىندا ىزىڭداپ تۇرىپ الدى.
* * *
ءبىر تاۋلىك ىستەپ، ءۇش كۇندىك دەمالىسىندا ول تاعى ساپارعا جينالدى. جۇمىستاس سەرىگىنىڭ: «قايدا بەت الدىڭ؟» دەگەنىنە قىزىلقوعا جاققا قۇدالىققا كەتتىم دەپ شىنىن ايتپادى. نەگە قىزىلقوعا دەگەنىن ءوزى دە بىلمەدى. الدە انا جولسەرىك قىزدىڭ تۋىپ-وسكەن جەرى سول جاق بولعاندىقتان با...ايتەۋ، ول «قىزىلقوعاعا كەتتى». قىرىق-ەلۋ شاقىرىمعا جەكە جەڭىل كولىكپەن جەتۋدى ۇيعارىپ، ۇزاق جول توستى. ءوتىپ جاتقان كولىك يەسىنىڭ كوڭىلى قالاسا عانا جولىڭ بولعانى. تيىن-تەبەن ءۇشىن كوپ ەشكىم تەجەۋىشىن باسپايدى.
بۇل جاقتىڭ كۇنى باتارىندا وپ-وڭاي قىزارىپ، تەز ارادا باتا سالادى. كوز بايلانا قويماعان ازىردە ول موتورشىنىڭ قوسىنا تايادى. وزەننىڭ سالقىنىن ىلەستىرە سوققان لەپپەن ىلەسىپ، تالىقسي شالقىعان ماشينا ءدۇرىلى ەستىلدى. سوسىن قىلت-قىلت ەتىپ شوشاڭداعان توبەسى كوز ىلەستىرمەي تاياپ قالدى. قالىڭ جىڭعىلدىڭ اراسىنا سۇڭگىپ ۇلگەرمەگەندە — اڭىراپ شىعا كەلگەن الەمىش بوياۋلى ساقشىلاردىڭ كولىگى بۇنى تاپتاپ كەتەر مە ەدى. كەۋدەسىن تەپكىلەگەن جۇرەگى اۋزىنان شىعىپ كەتەردەي الىسادى. كۇللى دۇنيە ءبىر جۇدىرىققا اينالىپ، بۇنىڭ باسىن گۇمپ-گۇمپ سوعىپ جاتقانداي. ءبىرىنىڭ سوڭىنان ءبىرى ىلەسكەن ەكى كولىك شاڭداتىپ وتە شىقتى. بەتى-قولى تىكەنەكتەن مىسىق تىرناعانداي قىزىل-الا قان بولىپ، ءۇستى-باسىن قاققىلاي بويىن جازعان ول جابايى اڭشا كەلەسى قاتەردى بەتكە الدى.
وزدەرى انا جولى اس ءپىسىرىپ ىشكەن جىراسىماقتى پانا ەتىپ، بەكەت تىڭ تىڭدادى. كۇن ۇياسىنا قونا توڭىرەك تەز قويۋ قاراڭعىلىققا وراندى. شوتا اقساقالدىڭ جۇدىرىقتاي قاندەن ءيتى بۇنى ءوزىمسىنىپ، سىبدىرلاتىپ جانىنا كەلدى. بەكەت ونىڭ باسىنان سيپاپ: «بوتەن ەشكىم بار ما؟» دەدى. يت بۇلتالاقتاي قىڭسىلاپ، بۇعان ەركەلەگەن سىڭاي تانىتتى. كۇركە جاقتان يەسى: — قۇتتىاياق، قايداسىڭ؟ كا!.. — دەپ داۋىستادى. بەكەت تىم-تىرىس جاتىر. يت جۇلقىنىپ شىعىپ، يەسىنە كەتتى. تاعى ءبىر داۋىس ەستىلدى: — بىرەۋ ءجۇر مە؟ — دەگەن.
— بوتەن كەلسە ۇرەر ەدى...
— براكونەردىڭ ءبارى ساعان دا يتىڭە دە تۋىس بوپ كەتكەن جوق پا؟!
— الاتىن ۇلەسىڭدى الىپ ءجۇرسىڭ عوي، سول بالادا نە ءوشىڭ قالدى؟
— ماسەلە اقشادا عانا بوماي تۇر عوي... كورسەتكىش تە كەرەك.
— بۇنى ۇستاپ الساڭدار نە جاسايسىڭدار؟
— ءبىراز كۇن قاماپ، سوسىن كورەمىز. كۇن كورىس اركىمگە كەرەك... قيقالاقتاسا قۇلا دۇزگە اپارىپ مال باقتىرامىز. وبششىم جۇمىسسىز قالمايدى.
— اسىرەسە سەندەردىڭ كۇندەرىڭ قيىن بوپ ءجۇر ەدى... بالانى كىم ساتىپ جىبەردى؟
— قاسىنداعى جولداسى. ول بىزگە قارىزدار بولاتىن. بۇل دا قۋ ەكەن، «قىزىلقوعاعا قۇدالىققا كەتتىم» دەپ الداماق بوپتى. ءتىسقاققاننىڭ ءوزى. وعان سەنىڭ جانىڭ اشيدى.
— ءيا... جولداسىن ساتىپ، ءوز باسىن اراشالاپ قالدى دە... وسى تىرلىكتەرىڭنەن جيىركەنبەيسىڭدەر مە؟
— ايتادى ەكەنسىڭ!.. سەن پومپامەن سۋ سورىپ باقشا سۋعاراسىڭ، ال ءبىز قىلمىسكەر ۇستاپ قوعامدى تازالايمىز. سانيتارمىز.
— جەتىسكەن ءسانيتار ەكەنسىڭدەر! وناندا ساتقىندار جاسايتىن پابريكامىز دەسەڭشى!
— ەي شال، شەكتەن شىق پا!
شوتا اقساقال اناۋمەن ارى تاجىكەلەسپەي، اياعىن تىرپىلداتا سۇيرەتە باسىپ، جىرا ۇستىنە كىدىردى. باسىندا ىشقىنعانداي دىبىس شىعاردى دا: — و توبەڭنەن جۇرگىر، قايدا كەتىپ قالعان؟ — دەپ وزىمەن-وزى سويلەسىپ، سوسىن تاناۋى استىنان ىڭىلداي اندەتتى. «ەسين فاردا ەلين تاف، ەسين فاردا ەلين تاف...»
— كىممەن سويلەسىپ تۇرسىڭ؟ — دەپ سۇرادى قوناعى كۇدىكتى داۋىسپەن.
— كىممەن بولۋشى ەدى، يتىممەن دە. نەمىستىڭ ءبىر ادەمى ءانىن ايتىپ بەردىم.
كۇركەسىنە بارىپ راديوسىن قوستى. اۋاسى تىنشىپ، دەمالۋعا بەتتەگەن ءتۇندى سەلك ەتكىزگەن وقىس داۋىس — اسپانداي جونەلدى. بەكەتتىڭ اتىپ تۇرىپ قۇستاي ۇشا جونەلگەن اياق دىبىسى — سول قاڭعىرعا ارالاسىپ كەتكەن-دى.
ۇشاق اقتاۋ، نۇكىس سوسىن عانا بارىپ الماتىعا تۇمسىق تىرەدى. الاتاۋدان ەسكەن قوڭىر سامال بەكەتتىڭ ەسىن جيدىردى. اسىرەسە نۇكىستەگى قاپىرىق ىستىقتان قارا تەرگە مالشىنعانى ەسىنەن كەتپەدى. ول امالسىز ۇشاق ىشىندە تۇنشىعىپ وتىرۋعا ءماجبۇر بولعان-دى. سەبەبى، جەرلەسى ارسەننىڭ ءبىر جولعى تەگىن ۇشۋ بيلەتىمەن كەلە جاتقان. سوڭىنا تۇسكەن «قىزىل جاعالىلاردىڭ» ۇستاماي تىنباسىن بىلگەن بەكەت وسى ارسەندى كەپ پانالادى. ارى-بەرى كەڭەسىپ، اقىرى ءوزىنىڭ تانىس قىزى ۇشاتىن ۇشاقپەن ەلگە قايتۋدى ۇيعاردى. ولاي ەتپەسە — وشىككەن قۋعىنشىلار بۇنى كوشەدەن بايلاپ، قالتاسىنا ناشا سالىپ امالداسا دا تورعا تۇسىرەدى.
بەكەتتىڭ كوز الدىنا سول سوڭعى ءتۇن قايتا كەلدى. تورۋىلدان امان قۇتىلىپ، ءبىراز ۇزاعان سوڭ، قالىڭ جىڭعىلدىڭ ءىشىن پانالاپ تاڭدى اتىرعان. سوسىن ەلسىز جەرمەن قالا جاقتى بەتكە الدى. سىنعان شىنىداي قىرىق بۇرىشتانا تىلىمدەنگەن ءومىر جوق اق تاتىر دەگەندى سوندا كورگەن-دى. جولاي كەزىككەن مالشى قوسىنان سۋسىن سۇراعاندا — سۇرىقسىز بوزعىلت تۇزگە ۇقساعان جۇدەۋ ايەل ىرگەدە تۇرعان فلياگتى نۇسقاپ، وجاۋ ۇسىنعان-دى. قاقپاعىن اشىپ، سۋ الۋعا ۇمسىنعان بەكەت وتقا قارىلعانداي قولىن جۇلىپ الدى. ىدىس ىشىنەن ىستىق بۋ بوپ تۇنشىققان ىلعالدى جالىن بۇرق ەتكەن. ول ىشەر-ىشپەسىن بىلمەي ءسال اڭتارىلدى دا تۇز تاتىعان جىلىمشىنى امالسىز سوراپتادى. ەكى ساعات وتپەي ءىشتى بۇرگەن بۇراما باستالدى. ارسەننىڭ بولمەسىنە جەتكەندە ءوڭ-تۇس جوق ەدى. كەلەسى كۇنى جۇمىستان شىعاتىن ارىزدى جەرلەسىنە تاپسىردى دا ەشكىمگە كورىنبەي قاراسىن باتىرۋدى ۇيعارعان.
* * *
— ات-كولىگىڭ امان، شىپ-شىرعاڭ شاشىلماي جەتتىڭ بە؟ قوڭىراۋ شالدى... «دايىن بول، جيەنىڭ ساعان كەتتى!» دەپ...
— سالاۋمالايكۇم...
— باسقا ايتارىڭ جوق پا؟ اتتەڭ اپكەمنەن عانا ۇيالام، ويتپەسە سەن سياقتى بوزوكپەنى مە!.. نە سىعىرايا قالدىڭ؟ تاعى «سەنىڭ سارقىتىڭدى ىشكەم» دەگىڭ كەپ تۇر ما؟! مەن جەتىمدەر ۇيىندە ءوستىم. ءوز بەتىمشە ءبىلىم الدىم. وسى دارەجەگە دە ءوز ەڭبەگىم، تالابىممەن جەتتىم. سەن نە ءبىتىردىڭ، وسى جاسقا دەيىن؟ ءبىتتى، قايت اۋىلىڭا!..
— اعا، مىنانى قاراي سالىڭىزشى... وسىدان سوڭ مازاڭىزدى المايمىن.
— تاعى نە سۇمدىق؟ — دەپ ول شيىرشىقتاي ورالعان ەكى-ۇش پاراقتى الىپ الدىنا جازىپ، انشەيىن ءۇڭىلدى. ويتپەسە مىنا قىرسىق ۇلدان قۇتىلماسىن بىلەدى. باستاپقىدا نە شيماق دەرسىڭ دەپ، ءۇستىرت شولا سالماق بولعان-دى. سوسىن ءوزىنىڭ قالاي سۇڭگىپ كەتكەنىنە تاڭ قالىپ، بەكەتكە اڭىرا ءبىر قارادى دا باسىنان باستاپ قايتا وقي باستادى. وقىپ بولعان سوڭ، ءۇن-تۇنسىز قوس الاقانىمەن شەكەسىن قىسىپ، ءبىراز وتىردى. سوسىن باعاناعى نەمقۇراي قالپى وزگەرىپ، بەكەتكە سالماقپەن قارادى.
— وسىنىڭ ءبارىن ءوزىڭ كوردىڭ بە، الدە ويدان شىعاردىڭ با؟
— ءوزىم باسىمنان وتكەردىم، اعا...
— مەنىڭ سارقىتىمدى تىم قاتتى ءىشىپ قويعان سياقتىسىڭ، شاماسى... كەل، باۋىرىما باسايىنشى... سەنىڭ تەنتەك ەكەنىڭدى بىلگەنمەن بۇنداي تەنتەكتىك جاساي الادى دەپ ويلاماپپىن. شىن ويىمدى بىلگىڭ كەلسە، بۇلاي جازاتىن ۋاقىت ءالى كەلگەن جوق. ءبىزدىڭ شىنايى ويىمىز ىشىمىزدە قايناپ جاتىر. ءبىراق امالسىز ەكىزجۇزدى ءومىر سۇرۋگە ءماجبۇرمىز. سەنىڭ جاسىڭدا مەندە بۇزىپ-جارعىم كەلدى، ءبىراق ورتانىڭ ءوز زاڭدىلىعى بار. ودان تەرىس كەتسەڭ، تەپكىسىنە تۇسەسىڭ. ەكى كۇننىڭ بىرىندە سەنىڭ تۇككە تۇرعىسىز پەندە ەكەنىڭدى مويىنداتاتىن ءبىر كۇش بار. ول — عاسىردان عاسىرعا ايتىلىپ، جىرلانىپ كەلە جاتقان ادامزاتتىڭ زور قايعىسى!..قالامگەردىڭ بۇگىنگى تاڭداعى مىندەتى — سوسرەاليزمنىڭ جاسامپازدىعى مەن جەڭىمپازدىعىن جىرلاۋ. ءومىردىڭ سەن سۋرەتتەگەندەي كولەڭكەلى تۇستارى ءبىزدىڭ قوعامعا جات، سيرەك قۇبىلىستار، سوندىقتان ونىڭ تاربيەلىك ءمانى بار، ساۋلەلى جاقتارىن عانا جازۋىڭا نەعۇرلىم ارقاۋ ەتۋ كەرەك. — دەپ اعاسى تەبىرەنە سويلەدى. ءتىپتى، ەكى بەتى الابۇرتىپ، كەيىن قايىرعان قالىڭ شاشىن ساۋساعىمەن سالالاپ، تاراعىشتاي بەردى.
بەكەت بۇل قىزۋقاندى اڭگىمەدەن: شىندىقسىز، «جاۋىردى جابا توقىپ» قالاي ءومىر سۋرۋگە بولادى دەگەن سۇراقتىڭ نوبايىن بايقادى. جانە وسىنداي اڭعارىمپاز ويدىڭ كەلگەنىنە دە تاڭىرقادى. «سۇراق تۋسا، ونىڭ جاۋابى دا بولۋى كەرەك قوي» دەپ ارى قاراي ىشتەي قازبالاي ءتۇستى. عاسىردان عاسىرعا اۋىسا بەرەتىن ول — قانداي جۇمباق «قايعى»؟ تاريح ولشەمى بويىنشا كەشە عانا ەسكىنى قۇلاتىپ، جاڭانى ورناتقان جوق پا؟ ءسىرا، وسى توڭكەرىس دەگەننىڭ ءوزى — كەيىپكەرلەرى اۋىسقانمەن ىشكى مازمۇنى ءمىز باقپايتىن، سىرت وزگەرىس قانا ما؟.. ول اعاسىمەن قوشتاسىپ، كابينەتىنەن شىعا بەرگەندە:
— ايتپاقشى دوكۋمەنتتەرىڭدى تاستاپ كەتشى، سەن ەندى جۇمىس جاساپ جارىتپاسسىڭ. جۋرفاكقا تىركەتىپ قويام. ءما، مەنىڭ اتىمنان سارقىت الا كەت. كۇزگە قاراي كۇتەم...
ات شاپتىرىم كابينەتتەن شىققان بەكەت، عيمارات الدىندا ءبىراز ەسەڭگىرەپ تۇردى. بۇعان دەيىنگى قۇشىرلانا وقىعان كىتاپتارى، باستان كەشىرگەن ءومىرى، ءتىپتى وسى قازىرگى ءجۇرىپ-تۇرعانىنىڭ ءوزى سالماعىنان جۇرداي بولىپ، جان-جاعىنا سەنىمسىزدىكپەن قارادى. ونىڭ ەسىنە اتاسىنىڭ ءازىل ءسوزى ءتۇستى: «كوزدى اشساڭ بار دۇنيە، كوزدى جۇمساڭ جوق دۇنيە، ءار ادام — ءبىر الەم» دەۋشى ەدى. كۇللى ادامزات كوزىن جۇمسا — كۇللى دۇنيە دە عايىپ بولار، ءسىرا؟.. مىناۋ كوشە، جاڭاعى اعاسى، ءزاۋلىم عيمارات ءبارى-بارى — ويىنداعى عانا كورىنىس پە؟.. ياعني، دۇنيەنى وزگەرتۋ ءۇشىن — ويدى وزگەرتۋ كەرەك قوي. ءوزىنىڭ الدىندا ءۇشايىرىق جول جاتقانداي سەزىندى. سونىڭ بىرىندە — وسى بەس كۇن جالعاننىڭ دايىن جاۋابى دا جاتقان شىعار دەپ ويلادى...
You Might Also Like
-
— اقساقال، سىزدىكى قىزىق ەكەن؟ قۇددى كينوداعىداي «تۋت پومنيۋ، تۋت نە پومنيۋ»...
-
كەيبىر كىسىلەردىڭ ون ساۋساعىنان ونەر تامىپ تۇرادى. ال مەنىڭ ساۋساقتارىم ەشقانداي يكەمگە كەلمەيدى. «ەشقانداي» دەگەنمەن ازداپ شىنىمدى ايتسام: مەن ءبىر عانا نارسەگە — جيىن جەردە ايەلد...
