حيۋا حانى مەن سىرىمنىڭ قاعىسۋى
(I نۇسقا)
سىرىم قالىڭ قولمەن نۇرالىنى شاۋىپ الىسىمەن، حانعا پاتشادان كومەككە كوپتەگەن سالدات كەلەدى. سىرىمدى اسكەرلەر جەڭىپ، سىرىمنىڭ بىرنەشە جولداستارىن تۇتقىنعا الادى. ءسويتىپ، سىرىم باستاعان كوتەرىلىس باسىلادى. قالعان جولداستارىمەن سىرىم بۇل جاقتان كەتىپ تۇرىكپەن، بەسقالا، حورەزم قالالارىنا بارىپ كومەك سۇرايدى. حاندى قايتا شاپپاق بولادى. ءبىراق ول جاقتىڭ حاندارى مەن بەكتەرىنىڭ كوپشىلىگى تورەلەر ەكەن. «ەڭبەكتەن قاشسا — دوڭبەككە» دەگەندەي ول جاقتاعى تورەلەرمەن جاۋلاسىپ، بۇل جاقتان كومەك الام دەسەم، بۇل جاقتا دا تورەلەر ەكەن عوي»، — دەيدى سىرىم باتىر. ول ەلدىڭ دە تورەلەرىمەن، حاندارىمەن ۇيلەسە المايدى. ناشار ادامدارعا زورلىق جاساعانىنا شىداي الماي، حاندارعا قارسى شىعادى. ارتىنا ەرگەن ەل ادامدارى جورىقتان قاجىپ ەلگە قايتا باستايدى.
حورەزم حاندارى سىرىمدى وزسا — قۇتىلۋ، قالسا، ءولتىرۋ ارەكەتتەرىنە كىرىسەدى. ءبىر كۇنى حورەزم حاندارى مەن بەكتەرى مەشىتكە ناماز وقيدى. ناماز ارتىنان قول جايىپ باتيقا جا- ساعاندا، سىرىم بۇشپاق ىشىگىنىڭ جەڭىمەن بەتىن سيپايدى. سوندا حاندار:
— ءاي، قازاق، سەن باتانى جەڭىڭمەن جاساعانىڭ قالاي؟ — دەيدى.
— مەنىڭ جەڭىمنەن باتا وتپەي قالسا، سەندەردىڭ وقىعان نامازدارىڭ مەشىتتەن وتپەي قالادى عوي، — دەيدى سىرىم.
كۇندەردە ءبىر كۇنى حان سىرىمدى سوزدەن توقتاتۋ ماقساتىمەن:
— ءاي، قازاق اعايىن، ءسىزدىڭ ەلدىڭ تىلدەرى قالاي؟ جالعاما سوزدەر كوپ بولادى ەكەن. مىسالى، «جىگىت-مىگىت»، «اس-ماس»، «قىس- تاۋ-مىستاۋ» دەيدى. ول نە ءسوز؟ — دەيدى.
حاننىڭ سۇراۋلارىنا سىرىم بىلاي دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن:
— قازاق بالۋانعا تۇسكەندە جىقسا، ەل ءۇشىن ەڭبەك ەتسە، ەلىن جاۋعا الدىرماسا، سونى «جىگىت» دەيدى. جوعارىداعى ايتىلعان- دار قولىنان كەلمەسە، ونى «مىگىت» دەيدى.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
جىلقىنىڭ تورىسى كوپ پە، توبەلى كوپ پە؟ (ءى نۇسقا)
سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)
بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر
You Might Also Like
-
كىشى ءجۇزدىڭ ورتا جۇزگە بەرگەن ءبىر قىزى بار ەكەن. ورتا جۇزگە بارعان كىشى ءجۇزدىڭ جىگىتتەرىنەن ءبىر كۇنى قىز كويلەگىنىڭ ۇشكىلىن بەرىپ جىبەرىپتى. «وزدەرى بىلەر»، — دەپ. ءبىراق تا ...
-
بىردە سىرىمدى حيۋا حانى شاقىرىپتى. ول سىرىمنىڭ حاندارعا، بايلارعا قاس ەكەنىن بىلەدى. حان رەتى كەلسە، سىرىمدى ولتىرمەك بولادى. حان سىرىم كەلمەستەن بۇرىن ونىڭ الدىنان ءبىر سىنشى ادامدى دايىنداپ قويادى....
