زامان بىزدىكى
جارالى ورىس جەرى، سەنىڭ توپىراعىڭدى باسىپ ءجۇرىپ كەلەمىن. سەن جارالىسىڭ. ءبىراق قاتاردان شىعىپ قالعان جوقسىڭ. سەن ءوز حالقىڭا ەڭبەك سىڭىرۋدەسىڭ. بۇل قاندى مايداندا سەنىڭ كەرمەگەنىڭ بار ما؟ ساعان اتىلماعان وق، لاقتىرىلماعان بومبى از-اق شىعار. جاراتىلىستىڭ، ءبىر مۇشەسى تال، قايىڭداردى قاراڭدارشى، ولار دا قايعىلى. سوعىستىڭ قاسىرەتىن ءبىراز شەككەن. كوبىنىڭ اسپانمەن تالاسىپ تۇراتىن باستارى جوق. جاۋدىڭ سناريادى جۇلىپ كەتكەن. دەگەنمەن بۇتاقتارى كەكتەپ ءوسىپ، ەكى قولىن سابالاپ وينايتىن جاس بالاشا تالپىنىپ باس يزەيدى. قارا جەردىڭ بەتى بۇرىنعى قالپىنان وزگەرگەن — بۇجىر. بۇل نەمىس بومبىسىنىڭ ءىزى، جاۋدىڭ قوراسان اۋرۋىنىڭ سوڭىنان بولعان ارەكەت. بومبىدان پايدا بولعان شۇڭقىرلار (ۆورونكا) ءبىتىپ كەلە جاتقان جارانىڭ اۋزىنداي كەبە باستاعان. قورشاعان باي تابيعات قارا جەرگە جارالى بولىپ ەدىم، جازىلا باستادىم دەگەندى ايتقىزىپ تۇرعان سياقتى.
جاز! ءبىر تاماشا ۋاقىت. دۇنيەنىڭ اجارى كىرىپ، الەمنىڭ قۇلپىراتىن كەزى. ول ءوزىنىڭ كولەڭكەسىن قارا جەرگە تۇسىرەدى. جەر كۇلىمسىرەيدى، جەر قۇلپىرادى، جەر تابيعاتتىڭ جىبەك جەلەگىن جامىلىپ بوي جاسايدى. ول ادامنىڭ ماحابباتىن وزىنە تارتادى. وھ، باي روسسيا جەرى، سەنى بىزدەن ارتىق سۇيە الاتىن كىم بار؟! ءبىز جاۋىنگەرلەر سەنى سۇيەمىز، سەن ءۇشىن ءبىز جانىمىزدى قيۋعا دايىنبىز، ءبىز الەمگە قارسى اتتانامىز، ساعان اتىلعان وققا قارسى جۇرەمىز. مۇنىڭ ءبارى سەن ءۇشىن، تۋعان جەر، ءبىزدىڭ انامىز، تابيعاتتىڭ تۇكتى كىلەمى، بەرەگەن روسسيا جەرى!
25 جىل سەن ەرىكتى ەلدىڭ، ەڭبەكشى حالىقتىق جەرى بولىپ ەدىڭ. سەن بولىنبەيتىن جەر بولىپ ەدىڭ. ەشقانداي ديفەرەنسيالىق جىكتەۋدى بىلمەپ ەدىڭ، ساعان ەشبىر داۆيد ريكوردا، بولماسا اندەرسەن، بولماسا مالتۋس سياقتى؛ءىر قونىپ تۇستەنگەن جوق ەدى. ءبىز سەنى «ءتاۋىر»، «ناشار» بارعىمىز جوق. ءبىز سەنى مەترلەپ ولشەگەنىمىز جوق. مەنىڭ مەيىرىمدى بەرەگەن حالىق ەن بايلىقتى، قارا جەر، ەڭ بولشەكتەمەي تۇتاسىڭنان پايدالانباپ پا ەدى. ادام ءۇشىن جاراتىلعان تابيعاتتىڭ باي قازىناسى سەنىڭ بەرەكەسىنە بەرەكە قوسىپ، سەنى قادىرلەپ ەنبەكشى ەلدىڭ جاقىن دوسى دەپ ەسەپتەپ ەدىك. ءبىز سەنى ءسۇيىپ ەدىك، ءبىز سەنى قادىرلەپ ەدىك، جارقىن روسسيا جەرى، ءبىزدىڭ انامىز.
بۇگىن سەن جارالىسىڭ، تۋعان جەر، ءبىراق جاۋعا باس يمەيسىڭ،. بۇگىن سەن كەكتىسىڭ، ورىس تابيعاتى، ءبىراق سەنىڭ كوكىرەگىڭ جوعارى. سەن دۇنيەگە تاكاپپارلىقپەن قارايسىڭ. سەن كەشەگى سۋۆوروۆ پەن دونسكويدىڭ، كۋتۋزوۆ پەن ۇلى پەتردىڭ، پۋشكين مەن نەكراسوۆتىڭ جەرى ەكەنىڭدى بىلدىرەسىڭ، سەن بىزگە ءوزىڭنىڭ ۇلدارىڭ جاۋىنگەر جاستارعا باۋىرمالشىلدىقپەن قارايسىڭ. ءبىز سەنى تۇسىنەمىز! ءبىز سەنى بىلەمىز! سەن بىزدەن ەركىندىكتى، جاۋدان بوسانۋدى تىلەيسىڭ، سەن ءوز حالقىڭا، ءوز جۇرتشىلىعىڭا، ءبىزدىڭ باۋىرلارىمىزعا ەڭبەك سىڭىرگىڭ كەلەدى.
سەن 17-20 جىلدارى ساعان بوستاندىق الىپ بەرگەن ءبىزدىڭ اكەلەرىمىزگە تاڭ قالعان ەدىڭ. بۇگىن بىزگە سەن تاڭ قالمايسىڭ. ءبىز بەيبىتشىلىك ۋاقىتتا كەرەمەت ىستەر ىستەدىك. بىزگە بۇكىل دۇنيە تاڭ قالدى، ءبىزدى اڭگىمە قىلدى. ءبىزدى جاڭا دۇنيەنىڭ جاس قۇرۋشىلارى دەپ سانادى. ءبىز دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاستارىنىڭ، الدىڭعى قاتارىندا بولدىق. بۇگىن بۇل جاستار مايداننىڭ ورتالىق سوعىس تەاترىندا گاسترول بەرۋدە. بۇل جاستار وعان سوعىسىنىڭ كورنەكتى اكتەرلەرىنە اينالدى.
ءبىز، جاستار، تاعدىرىمىز سەنىمەن بايلانىستى ەكەنىن بىلەمىز، تۋعان جەر! ءبىز سەنىڭ توپىراعىڭمەن ءجۇرىپ باقىتتى بەلشەمىزدەن كەشكەنبىز. ءومىردىڭ بيىك شىڭىنا قول سوزعانبىز، ادام دۇنيەسىنىڭ سالا-سالاسىنا وي جۇگىرتكەنبىز. ءبىز باقىتتى جاستار ەدىك، سەنىڭ ۇستىندە قۋانىشقا باتىپ توي تويلاعان كۇندەر ەستە. بۇگىن سەنىڭ ۇستىڭدە جاۋمەن جاعالاسۋدامىز. ءبىز سەنىڭ ۇستىڭدە تۋدىق، سەنىڭ ۇستىڭدە وستىك، سەنىڭ ۇستىڭدە كۇرەسپەن اق ءىس ءۇشىن ءولۋ ارمان ەمەس. مۇمكىن ارسىز.ءولىم مەزگىلسىز ۋاقىتتا قىزۋ ايقاس ۇستىندە كەلىپ تابۋى، تۋعان جەر، سەن سوندا ماقتان — مەنىڭ ۇلدارىم اناسى ءۇشىن، اق ءسۇتى ءۇشىن كۇرەستە جانىن قيدى دەپ. سەن سوندا ماقتان! مەنىڭ ۇلدارىم دۇنيە جۇزىندەگى باتىرلاردىڭ باتىرى دەپ! ءبىز مۇنى اقتايمىز. سەن سوندا ءبىز ءۇشىن جىلاما، بەرىك، تاكاپپار بول، كەۋدەڭدى جوعارىعا سال.
ءالى ەسىمدە، بەيبىتشىلىك ۋاقىتتا جاستار قوسىلىپ الىپ نە مەكتەپكە، نە قىزمەتكە، نە باقشاعا قاراي بەت الامىز. ءبىز جۇرگەن جەردە ءازىل، ءبىز جۇرگەن جەردە كۇلكى، ءبىز جۇرگەن جەردە ءان! قارتتار ۇيلەرىنىڭ جانىندا وتىرىپ، ءبىزدىڭ سىرتىمىزدان قۋانادى، ءبىزدى وزدەرىنىڭ ماقتانىشى كورەدى. «شىراقتارىم، — دەيدى ولار، — زامان سەندەردىكى. كۇلىڭدەر، ويناڭدار، كەرەمەت ىستەر جاساڭدار. ومىردەن قاپى سوقپاڭدار، ناعىز دەر كەز! ناعىز ۋاقىتتارىڭ وسى كەز، سەندەر باقىتتى جاسسىڭدار. سەندەر دۇنيەگە ءبىزدى اۋىستىرۋعا كەلدىڭدەر، ءبىز سەندەرگە ءبارىن قالدىرامىز، ءومىردىڭ شىڭىنا شىعىڭدار»، — دەپ باتاسىن بەرەدى.
«سەندەر دە قالىسپاڭدار، ءبىزدىڭ زامان قارتتاردى قادىرلەيدى»، — دەپ كۇلكىمەن ىلگەرى جىلجيمىز.
ءبىزدىڭ سوڭىمىزدان كوڭىلدى قارت جۇگىرىپ:
«ەي، جاستار! ءبىزدىڭ جىرىمىز جىرلانىپ بىتكەن، ەندى سەندەر جىرلاڭدار، ءبىز ومىردەن ءوزىمىزدىڭ ۇلەسىمىزدى الدىق، ەندى سەندەر الىڭدار! سەندەر ءومىردىڭ شىڭىنا اياق باساسىڭدار، ال ءبىزدىڭ جاسىمىز ءوتىپ بارادى، ءبىز ومىردەن گورى قابىرگە جاقىنبىز»، — دەيدى. ءبىز كۇلكىمەن ىلگەرى جۇرەمىز.
قارت ادام ءوزىنىڭ كۇرمەۋگە كەلمەستەي قىسقا ومىرىنە رەنجيدى. ول جاس بولعىسى كەلەدى، ول ءومىر سۇرگىسى كەلەدى، ءبىراق ول 70-تە. ول ەندى 70 جىل جاسامايتىنىن بىلەدى، وعان قايران 25 قايتىپ ورالمايتىنى انىق. سوندىقتان ول بىزگە زاماندى تاپسىرادى، ول بىزگە جاڭا دۇنيەنى تاپسىرادى، ول بىزگە جالپاق باي روسسيانىڭ جەرىن تاپسىرادى.
ادام دۇنيەسى بىرتىندەپ اكەدەن بالاعا اۋىسىپ وتىرادى. ءومىر جولى تاۋسىلىپ «جاسارىن جاساپ، اسارىن اساعان» ادام ادامشىلىعىن جاساپ، كەيىنگىلەر مەن ارىزداسادى. ول كەيىنگى ۇرپاقتارىنا دۇنيەنى تاپسىرادى. قارت ءوزىنىن، قولىنداعى ۇلى پوستىنى جاسقا تاپسىرادى، جاس الادى. پوستىنىڭ تابىلىندە: ادام دۇنيەسى، زامان، جەر، پراۆو — وتكىزەتىن بايلىقتىڭ ءبىرىنشى بولىمىنە سانالادى.
ءبىز 20-عاسىردىڭ 40-جىلدارىنىن، جاستارى ۇلى پوستىنى جاۋىنگەرلىك داۋىردە الىپ وتىرمىز. ارداقتى ميسسيانى اتىلعان وقتىن، جارىلعان سناريادتىڭ استىندا قاندى مايداندا الىپ وتىرمىز. ءوزىمىزدىڭ ءداۋىردى، ۇلى پوستىنى جاۋىنگەرلىك ۋاقىتتا، وتان سوعىسىنىڭ ۇلى كۇرەسىندە الۋعا تۋرا كەلىپ وتىر. جاستار ءوزىنىڭ زامانىن قولداپ جاۋعا بەرە الماق ەمەس. ءبىز ءوزىمىزدىڭ زامانىمىزدى قورعايمىز.
و، جاستار! و، قۇربىلار! ءبىزدىڭ زامان تالاستا. ۇلكەن ءقاۋىپ ءبىزدىڭ الدىمىزدا. ءبىراق ءبىز ءوز زامانىمىزدى ەشكىمگە بەرە المايمىز. زامان بىزدىكى. ءوز زامانىمىز ءۇشىن جان پيدا. و جاستار! و قۇربىلار! ءبىز كەلەشەك ۇرپاقتاردىڭ الدىندا جاۋاپتى بولمايىق، ءبىز ولارعا بەرەسىمىز. ءبىز قاندى مايداندا كۇرەسپەن جەڭىپ العان تاماشا ءداۋىردى ماقتانىشپەن وتكىزۋىمىز كەرەك. ءبىز كەلەشەك ءۇشىن تۋعان ءيليچتىڭ جاستارى ەكەنىمىزدى ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.
ءبىز كەشە عانا 20-عاسىردى التىن عاسىر دەپ اتاپ ەدىك. تەك وسى عاسىردىڭ ءدامىن تاتقان جاستارمىز. مىنە، قاراڭدارشى، جاۋ التىن عاسىرعا وق اتۋدا. التىن عاسىردىڭ تۇتاس دەنەسىندە وقتىڭ ءىزى. ول اۋىر سوققىنى باستان كەشىرۋدە. ءبىراق التىن عاسىردىڭ جاستارى تاكاپپار، جاۋ الدىندا ارىستان جۇرەكتى، بولات جۇيكەلى، كوڭىلى كوتەرىڭكى ءارى شەشىمدى. التىن دەنەسىنە تاڭبا ءتۇسىرۋى بار شىرىمەيدى، بولات سىنۋى بار — مايىسپايدى، ءبىزدىڭ جاستار ولەرى بار — جاۋ الدىندا باس يمەيدى...
تىڭداڭدار، مەنىڭ دوستارىم مەن جاۋلارىم، بۇل — ءبىزدىڭ ءۇن. ءۇن — جەڭىلمەيتىن روسسيا جەرىنىڭ جاستارىنىڭ ءۇنى. بۇل ۇلى كۇرەستەگى قاجىرلى ەر جاستار — لەنين كومسومولىنىڭ ءۇنى.
ءبىز — روسسيا جەرىنىڭ يەسىمىز، ءبىز ونى قورعايمىز. زامان بىزدىكى، ءبىز ەز زامانىمىز ءۇشىن وققا، ولىمگە قارسى جۇرەمىز. ءبىز، جاستار، كەشەگى التىن عاسىردى قايتا تۇرعىزامىز. ءبىزدىڭ ورنىمىز مايدانگەرلەردىڭ الدىڭعى قاتارىندا، ءبىز ءوز ورنىمىزدامىز.
جاستار، ءوزىمىزدىڭ زامان ءۇشىن، ءوزىمىزدىڭ جاق ءۇشىن جاۋعا وق اتايىق! زامان بىزدىكى!
باتىس مايدان 1942 ج. يۋن.
You Might Also Like
-
اۋدان اتكومنىڭ "توتەنشە وكىل" دەگەن مانداتىن ءتورت بۇكتەپ بوقشاڭا سالىپ، اۋىلدىق "ورىنداۋشىعا" كەلىپ ىلاۋ تاۋىپ بەر دەپ شۇقشيساڭ، ول قالبالاقتاپ سەنى شەگىردىڭ ۇيىنە الىپ بارادى.
-
كاۆكاز، سەن مەنىڭ الدىمدا تۇرسىڭ. سەنىڭ اسقار شىنىڭ كوز الدىمنان كەتپەيدى. مەن سەنى وكوپتا جاتىپ كورىپ وتىرمىن. جۇرەگىڭنىڭ قالاي سوققانى ماعان ەستىلىپ تۇر. سەنىڭ باسىڭا ءقاۋىپ تونگەنىن، سەنىڭ جاۋعا ...
