زاماناۋي ءبىلىم مەن عىلىم ورداسى
بۇگىندە ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى الەمدەگى ۇزدىك 200 ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قاتارىنا كىرگەن – Quacquarelli Symonds (QS) اگەنتتىگى جاھاندىق رەيتينگىندە العاشقى قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورنى. بۇل رەيتينگتە پوستكەڭەستىك جوعارى وقۋ ورىندارى ىشىندە م.ۆ.لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى تۇرعانى ءمالىم. ورتالىق ازياداعى تابىسقا جەتكەن ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بىرەگەيى – قازۇۋ. ەڭبەكتى وڭتايلاندىرۋدىڭ كلاستەرلىك ءتاسىلى كەشەندى قۇرىلىمدىق جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى كوشباسشى ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، قوس ديپلوم جانە اعىلشىن تىلىندە ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى جۇزەگە اسىرىلدى. قازۇۋ جاھاندىق حابتى باسقارا وتىرىپ، تەحنولوگيالىق رۋحاني-ادامگەرشىلىك پلاتفورمالار سيمبيوزىنا نەگىزدەلگەن «ۋنيۆەرسيتەت 4.0» جوو مودەلىن جۇزەگە اسىرىپ وتىر. بۇل باستاما نيۋ-يوركتەگى بۇۇ-نىڭ شتاب-پاتەرىندە تانىستىرىلىپ الەمنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا كەڭىنەن تاراتىلۋعا ۇسىنىلدى. QS جاھاندىق رەيتينگى – الەمدەگى ەڭ بەدەلدى رەيتينگتەردىڭ ءبىرى.
الەمنىڭ حالىقارالىق رەيتينگتىك اگەنتتىكتەرى ءقازۇۋ-نىڭ كوشباسشىلىق ۇستانىمدارى عىلىمي كەڭىستىك قولداۋىنا يە بولۋدا. سونىمەن قاتار قازۇۋ ەۋروپالىق عىلىمي ونەركاسىپتىك پالاتاسىنىڭ «اا+» جوعارى باعاسىنا يە ءارى الەمدەگى ەكولوگيالىق جاعىنان - 200، تەحنولوگيالىق دامىعان - 50 جوو-نىڭ قاتارىنا ەنىپ وتىر. بۇل تابىستار تۇركى جانە يسلام الەمىنىڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتى رەتىندە تانىلۋىنا ىقپال ەتكەنى انىق. قازۇۋ ون جىل كولەمىندە اكادەميالىق رەيتينگ جانە حالىقارالىق وبسەرۆاتوريا (IREG) ساراپشىلارى ماقۇلداعان ۇلتتىق رەيتينگتە كوشباسشى ورىنعا يە بولدى. ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ بۇۇ-نىڭ تۇراقتى دامۋ جونىندەگى «اكادەميالىق ىقپال» باعدارلاماسى 2014 جىلدان باستاپ يە بولعان تمد-داعى تۇڭعىش جوعارى وقۋ ورنى. قازۇۋ-دىڭ حاب باسشىلىعىنداعى قىزمەتى بۇۇ-نىڭ جوعارى باعاسىن يەلەندى. سونىمەن قاتار ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ «جاسىل كوپىر» جانە «G-Global» باستامالارىن قولداۋ ماقساتىنداعى قازۇۋ – «RIO+20» جاھاندىق سامميتىندە سەكسيا اشقان تمد-داعى جالعىز جوعارى وقۋ ورنى. بۇل ورايدا ۋنيۆەرسيتەت تۇراقتى دامۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ازيا ۋنيۆەرسيتەتتەرى رەكتورلارىنىڭ III فورۋمى جۇمىسىن ۇيىمداستىرىپ، تابىستى وتكىزدى.
قازىرگى كەزدە ۋنيۆەرسيتەتتە يۋنەسكو، حالىقارالىق جۋرناليستيكا، قوعامداعى مەديا كافەدرالارى جۇمىس ىستەپ، كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسكەن «MDP Global Classroom» مامانداردى دايارلاۋ باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. الەمگە ايگىلى «Times Higher Education» (THE) اگەنتتىگىنىڭ زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنشا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ ۇزدىك مەنەدجمەنتى بار ازيا جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ توپ-10-نا جانە «The Asia Award – 2020» رەيتينگىندە «كوشباسشىلىق پەن باسقارۋداعى ۇزدىك كوماندا» قاتارىنا ەندى. قازۇۋ تولىق قاشىقتان وقىتۋدى جۇزەگە اسىرۋدا «ۋنيۆەر 2.0» جانە «Moodle» ءاقپاراتتىق-بىلىم بەرۋ پلاتفورمالارىن پايدالانۋ قولدانىسقا ەنگىزىلۋدە. ولاردىڭ قاتارىندا يننوۆاسيالىق باستاما «ۋنيۆەر-2.0» جۇيەسى وقۋ ۇدەرىسى كورسەتكىشى ءارى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ IT ماماندارى جۇيەنىڭ الەمدەگى تانىمال «Moodle» قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسىن جۇزەگە اسىرۋدا بۇل فورماتتا وقىتۋدىڭ مۇمكىندىكتەرى زور. قازىرگى كەزدە قازۇۋ-دە الەمگە تانىمال جوعارى تەحنولوگيالىق كورپوراسيالاردىڭ عىلىم ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيدى. بۇل -«يدەيانى گەنەراسيالاۋدان باستاپ، ونى كوممەرسيالاندىرۋعا دەيىنگى» عىلىمي-تەحنولوگيالىق ءۇردىسى قۇرىلدى. سوڭعى جىلدارى قازۇۋ-نە عىلىمي جوبالار كولەمىن 2،5 ەسە ارتتىرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولعانى بەلگىلى. قازۇۋ عالىمدارى عىلىمي ەڭبەكتەرى حالىقارالىق باسىلىمداردا جارىق كورۋدە.
بۇگىندە وزىق ءبىلىم وشاعىنىڭ ينفاقۇرىلىمى 50 پايىزعا ءوسىپ، بەس الەۋمەتتىك باستامانى جۇزەگە اسىرۋدا جانە كولەمى 22،5 مىڭ شارشى مەتردى قۇرايتىن 1250 ورىنعا ارنالعان ستۋدەنتتەر ءۇيى قۇرىلىسى قولعا الىندى. قازاقستان بويىنشا شەتەلدىك ستۋدەنتتەر قازۇۋ-دا ءبىلىم الۋدا. سوڭعى جىلدا ونىڭ سانى 15 ەسەگە دەيىن وسكەنى بايقالادى. «مەن جاستارعا سەنەمىن» رەسپۋبليكالىق بايقاۋى بەلسەندى جاستار فورۋمىنا اينالدى. بۇگىنگى پاندەميا جاعدايىندا «فارابي الەمى» ستۋدەنتتەر مەن جاس عالىمدار حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنسياسى ونلاين فورماتتا ءوتتى. «قازۇۋ ستۋدەنتى وقۋى ءتيىس 100 كىتاپ» جوباسى جاستاردىڭ كىتاپ وقۋعا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىراتىن رۋحاني شارا. سونداي-اق، ۋنيۆەرسيتەتتە 20-دان استام ستۋدەنتتىك بيزنەس-ينكۋباتورلار قىزمەتى ىسكە قوسىلىپ، 75 ستۋدەنتتىك يننوۆاسيالىق جوبالار جۇزەگە اسىرىلۋدا اسىرىلۋدا. ءقازۇۋ-نىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى جانە قوسديپلومدى 70 باعدارلاما بار. وزىق مەملەكەتتەر تاجىريبەسىنە سۇيەنىپ ۋنيۆەرسيتەت عىلىمدى گەنەراسيالاۋ، ءوزارا تاجىريبە الماسۋ ارقىلى عىلىمدى باسقارۋدىڭ جاڭا ۇلگىسىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان «ءال-فارابي» عىلىمي-تەحنولوگيالىق القابىنىڭ نەگىزىن قالادى.
ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءار مۇشەسى ىشكى-سىرتقى ورتانى جاقسارتۋ ماقساتىندا «اينالاڭدى نۇرلاندىر»، «قازۇۋ – گرينكامپۋس» جوبالارى جقمىس ىستەيدى. بۇل جوبالار الەۋمەتتىك جاعدايلاردى جاقسارتۋعا نەگىزدەلىپ وتىر.زاماناۋي جوو قاتارىندا بۇۇ-نىڭ جاھاندىق حابى رەتىندە «ۋنيۆەرسيتەت 4.0» مودەلىن بۇۇ-نىڭ وركەنيەتتەر اليانسىمەن بىرگە جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. ونى ىسكە اسىرۋدا الەمنىڭ 12 جەتەكشى جوو-دا ءال-فارابي ورتالىقتارى قوسىلدى.ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويى شارالارى «ءال-فارابي» ورتالىعىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنان باستالۋى زور جەتىستىك. ءو.جولداسبەكوۆ اتىنداعى ستۋدەنتتەر سارايىندا وتكەن رەسمي ءىس-شارالار ۇلى عۇلاما مۇراسىن الەمدىك وركەنيەتتىڭ دامۋىنداعى ورنىن ايقىنداپ زەرتتەۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىنى انىق. ۋنيۆەرسيتەتكە ۇلى عالىمنىڭ ەسىمى بەرىلگەنىنە 30 جىل بولدى. جاس ۇرپاقتىڭ ەلىمىزگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ رۋحىندا تاربيەلەۋدە ەنسيكلوپەدياشى عالىمنىڭ ەسىمى بەرىلۋىنىڭ ماڭىزى زور. ءال-فارابي ەڭبەكتەرى - باتىس، شىعىس مادەنيەتتەرىن قوساتىن التىن كوپىر. ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ الەمدىك دەڭگەيدەگى زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنە اينالىپ،
«تور-100» ۇزدىك جوو-نىڭ جاھاندىق رەيتينگىسىنە ەنۋى - ونىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مارتەبەسىنىڭ ءوسۋى بولىپ تابىلادى. سوڭعى جىلدارى ۋنيۆەرسيتەتتە وقۋعا ىنتالانعان جاستار ارتىپ، كوپتەگەن شەتەل ازاماتتارى دا نيەت بىلدىرۋدە. قازۇۋ بىرنەشە جىلدان بەرى بۇۇ-نىڭ تۇراقتى دامۋ جونىندەگى «اكادەميالىق ىقپال» باعدارلاماسىنىڭ جاھاندىق حابىنا جەتەكشىلىگى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ حالىقارالىق دارەجەدە تانىلۋى دەپ بىلەمىز.
ۋ.م.دجولدىبايەۆا ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
قايرتايەۆا ا.ق. ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ گەوگرافيا جانە تابيعاتتى پايدالانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى