InfoHub Logo

Qaztamaq — qaztamaqtar tuqymdasyna jatatyn kópjyldyq shóptesin ósimdik. Qaztamaq Antarktıdadan basqa jersharynyń barlyq aımaqtarynda ósedi. Baqshada, úıde ósetin qaztamaqtyń (pelargonıa) mádenı suryptarynyń júzdegen túri bar. Qaztamaqty ájelerimiz burynnan ósirip kele jatqandyqtan «ájeler gúli» atalyp ketkenimen, sáýirden qazanǵa deıin úzdiksiz gúldeıtindikten, ol kóptegen gúlpazshylardyń súıikti gúli.

Qaztamaqtez ósetin, asa qunarly topyraqty qajet etpeıtin, ońaı kóbeıtiletin, kútimi jeńil gúlderge jatady. Jaryq súıgish, jaz aılarynda aýlaǵa shyǵaryp qoıýǵa bolady. Qysta 10°S-den tómen bolmaǵany abzal. Topyraǵynyń beti qurǵaǵanda sýǵaryp turý qajet. Kóktemnen kúzge deıin 10-15 kúnde gúldeıtin gúlderge arnalǵan tyńaıtqyshtarmen qorektendirip turý qajet. Qarasha aıynda japyraǵy sarǵaıyp, túse bastaǵanda sabaǵyn tamyrdan joǵary 10-15 sm-deı bıiktikte kesip, bir-birine kedergi jasap turǵan sabaqtaryn sıretip, jyl saıyn ósimdikti jasartyp, jańartyp otyrý qajet. Aýyrǵanda nemese zıankester paıda bolǵanda, dárilik maqsatta qoldaný úshin ósirseńiz, pestısıdter (hımıalyq dáriler) qoldanbańyz. Jalpy, aýyryp turǵan gúlderdi emdikke qoldanbaıdy. Biraq qaztamaq gúli kúshti bakterısıdtik qasıetiniń arqasynda, kútimi durys bolsa, aýrýlar men zıankesterge ushyramaıdy.

Qaztamaqty jatyn bólmege ornalastyrǵan jón. Odan bólinip shyǵatyn paıdaly qospalar, kúızelgen kúıdi tynyshtandyrýǵa, uıqysyzdyqty jeńýge kómektesedi. Aýany stafılakokk, streptokok bakterıalarynan zalalsyzdandyrady. Muny tekserý úshin ǵalymdar stafılakokk bakterıasynyń bir-eki tamsyshyn qaztamaqtyń japyraǵyna tamyzǵanda, úsh saǵatta bakterıalar ólip qalǵan. Sonymen qatar shybyn-shirkeıler qaztamaq bar jerden qashady. Bólmeni jaman ıisterden tazartady, as bólmege de qaztamaqtyń paıdasy zor. Biraq gúldiń paıdasyn kórý úshin, aldymen biz gúlge qyzmet jasap, japyraqtaryn shań-tozańnan tazartyp turýymyz kerek. Sý búrký arqyly japyraqtardy jýyp tazartýǵa bolady, alaıda qaztamaqtyń japyraqtary túkti bolyp kelgendikten, japyraqtaryna sý búrkýge bolmaıdy. Sý búrikkende túkteriniń arasyna sý tamshylary turyp qalady. Ol kún ystyqta keýip, qýrap qońyr daqqa aınalady, al salqynda shirı bastaıdy. Mundaı gúlderdiń shańyn qylshaqpen tazalaýǵa nemese jýýǵa bolady. Jýar aldynda túbektiń betin polıetılen paketpen jaýyp, jylymshy sýdyń astynda japyraqtaryn jýyp bolǵan soń, 1-2 ret silkip, dymqyl japyraqtaryn kóleńkede keptirip alǵannan keıin ǵana turaqty ornyna shyǵarady.

Qaztamaq — ǵajaıyp ósimdik. Onyń quramynda amınqyshqaldary, dárýmender, ózekter, mıkroelementter, antıbıotıkter bar. Sonymen qatar ılikzattarǵa baı. Japyraǵy bóletin efır men fıtonsıdter aýany zıandy mıkroaǵzalardan tazartady. Qaztamaqtyń japyraǵynan aýrýlarǵa qarsy neshe túrli tunba, qaınatpa, ezbe, kompres jasaıdy. Tipti ony dymqyldaý, býlaý nemese syǵymdaýdyń barlyq túrlerin qoldanbaı-aq, japyraqtary bólip shyǵaratyn belsendi zattardy adam aýamen birge aǵzasyna sińire otyryp, emdelenetini anyqtalǵan. Qaztamaq sýyq tıýden bastap qaterli isikke deıin kóptegen aýrýlardy ońaı jáne esh qıyndyqsyz emdep jazady. Qaztamaq jótel, júıke ustamasy, tumaý, tis aýyrý, búırektegi tasty túsirý, ostehondroz, QRA, QRVI, qulaq shanshý, júrek qyspasy, qan qysymyn retteý, qan toqtatý, bas aýrýyna, revmatızmge qoldanylady.

Sýyq, tumaý tıgende, qaztamaq japyraqtarynyń shyrynynan 2-3 tamshydan kúnine 2 ret murynǵa tamyzyp turý qajet. QRA, QRVI, jótel aýrýlaryna, bir lıtr sýǵa 25 gram qaztamaq japyraǵyn 10 mınýt qaınatyp, tundyryp, kúnine 3-4 ret tamaqty shaıady.

Kenetten kóterilgen qan qysymynda qaztamaq «jedel járdem» qyzmetin atqarady. Ol úshin, qaztamaqtyń japyraǵyn 20-30 mınýt sol qoldyń tamyryna jabystyryp qoısa, qan qysymy retteledi.

Qulaq shanshyp aýyrǵanda japyraqty jumsartyp, tútikshe orap, qulaqqa salý kerek. (Eskertý: qulaqta qalyp qoımaı, sýyryp alý úshin japyraqty birqabat dákemen orap, dákeniń ushyn uzyndaý etip qoıyńyz!)

Tis aýyrǵanda da, japyraǵyn aýyrǵan tiske qoıyp, basylǵansha ustaımyz.

Búırektegi tasty túsirý úshin, 2 shaı qasyq keptirilgen jáne untaqtalǵan qaztamaqtyń tamyryna ystyq sý quıyp, ony ary qaraı baıaý otta qaınaǵansha ustaý kerek. Bir saǵattaı tundyryp, qaınatpany súzip alady. Qaınatpany kúnine 5 ret tamaqqa deıin eki as qasyqpen qabyldaıdy.

Osteohondroz aýrýynyń asqynýy kezinde qaztamaqtyń japyraǵynan kompresjasaıdy. Kompresti túngi ýaqytta qoıǵan jaqsy, erteńgilik jyly sýmen jýyp tastaıdy.

Jatyr men gemoroıdan qan ketkende qaztamaqtyń shyrynyn ár eki saǵat saıyn 20-30 tamshydan ishedi. Temiretkige japyraqtaryn ezip, qoımaljyń túrinde deneniń syrtyna shyqqan jaralardyń qanyn toqtatý úshin paıdalanady. Bas aýyrǵan kezde qaztamaqtyń japyraǵyn murynǵa salyp qoısa kómektesedi.

Qaztamaqty kosmetologıada da qoldanady. Qaztamaqtyń 200 gram usaqtalǵan japyraqtary men gúlderiniń shyrynyn syǵyp, qaqpaǵy bar ydysqa quıyp, muzdatqyshta muzǵa aınaldyrady. Daıyn muzdy tańerteń betke ýqalap jaǵady. Ol bettiń qan almasýyn jaqsartyp, óńin kirgizip, terini jasartýǵa kómektesedi. Shash qatty túskende qaztamaqtyń qaınatpasymen jýsa, qalyńdap jyltyr, ári qanyq ádemi bolady. Sonymen qatar qaztamaqtyń úı janýarlaryna da kómegi bar. Eger sizdiń súıikti kúshigińiz, mysyǵyńyz qulaq kenesinen zardap shegip júrse, qaztamaqtyń japyraǵyn qulaǵyna salyp qoısańyz, bul keleli máseleden birjolata qutylasyz. Qaztamaqtyń shyrynymen janýardyń júnin súrtse, qalyń ári jyltyrap turatyn bolady.

Oqýǵa keńes beremiz:

Adamtamyr

Adyraspan – kıeli shóp

Barlyq dertke daýa - ıtmuryn

Teri úshin paıdaly ósimdikter

Qymyzdyq jáne onyń paıdasy

Uıqynyń jaıly bolýyna yqpal etetin 5 ósimdik

Jaqyndaýǵa bolmaıtyn 10 qaýipti ósimdik

Tynys alýdy jeńildetetin 10 bólme ósimdigi

---