InfoHub Logo

Инвестиция - табыс алу, меншікті капиталын молайту, елдің материалдық байлығы мен материалдық емес сипаттағы қоғамдық құндылықтарын еселей түсу үшін шаруашылық жүргізуші субъектілер салатын инвестициялық қаражат.

Инвестицияда қаражат тек материалдық активтерге ғана салынбайды, қаржылық және материалдық емес активтерге де салынады. Бұл - инвестицияның алтернативті түрлері. Инвестиция туралы тақырыпты тереңірек ашу үшін жас кәсіпкер Аян Бірімжановтан сұхбат алдық.  

– Бұл жерде айта кететін жайт, кинода бәрі де елеулі түрде әшекейленіп, драмалық көріністер көп қосылған. Шын мәнінде, институционалдық, ұзақ мерзімді инвесторлардың портфельдеріндегі баламалы инвестициялардың рөлі өте жоғары. Мысалы, Айви Лигасының университеттік қор портфолиосының құрылымында жеке капитал, жылжымайтын мүлік және хедж-қорлар сияқты балама активтер сыныптарына инвестициялар жалпы активтердің 50-65% құрайды.

Соңғы кездері бұқаралық ақпарат құралдарында, тіпті кинода «балама инвестиция» термині жиі айтыла бастады. Көпшілік «Қысқа сатылым», «Өтірікші», «Ұлы және қорқынышты», «Қақпадағы варварлар» фильмдерін және «Миллиардтар» телехикаясын көрді. Бұл фильмдердің барлығында хедж-қорлар және жеке капитал қорлары сияқты баламалы инвестициялық компаниялардың сюжеті бар. Қандай балама инвестициялар бар екенін айтыңызшы?

– Бұл жерде айта кететін жайт, кинода бәрі де елеулі түрде әшекейленіп, драмалық көріністер көп қосылған. Шын мәнінде, институционалдық, ұзақ мерзімді инвесторлардың портфельдеріндегі баламалы инвестициялардың рөлі өте жоғары. Мысалы, Айви Лигасының университеттік қор портфолиосының құрылымында жеке капитал, жылжымайтын мүлік және хедж-қорлар сияқты балама активтер сыныптарына инвестициялар жалпы активтердің 50-65% құрайды.

Негізінде балама инвестициялар акцияларды, облигацияларды және ақша қаражаттарын қамтитын дәстүрлі қаржы құралдарынан тыс қаржылық активтер болып табылады. Күрделі құрылымға, реттеудің әртүрлі тәсілдеріне және баламалы инвестициялардың тәуекел деңгейін бағалаудың қиындығына байланысты, баламалы құралдардың негізгі инвесторлары зейнетақы қорлары, ұлттық әл-ауқат қорлары, университет қорлары, сондай-ақ отбасылық кеңселер сияқты институционалдық инвесторлар болып табылады. тиісті білімі бар және көбінесе аккредиттелген немесе білікті инвесторлар деп аталады.

Баламалы инвестицияларға жылжымайтын мүлік, тауарлар, хедж-қорлар, жеке капиталға инвестициялар, жеке несиелер, инфрақұрылымдық жобалар және басқа да дәстүрлі емес актив сыныптары жатады. Баламалы активтердің көпшілігі дәстүрлі қаржы құралдарымен салыстырғанда өтімділігі төмен және ұзақ мерзімді.

– Неліктен инвесторлар өз қаражатын осындай күрделі және өтімділігі төмен қаржы құралдарына салуы керек?

– Шын мәнінде, портфель деңгейінде қаржылық тәуекелдерді азайту мақсатында инвестициялық кірістің жоғары деңгейін алу және әртараптандыру үшін балама инвестициялар портфельге енгізілген. Табыстылық тұрғысынан алғанда, тарихи балама активтердің жеке капитал класы бойынша орташа кірістілігі салыстырмалы ашық компаниялардың индексінің кірістілігінен асып түсті. Мысалы, төмендегі графикте көрсетілгендей, Cliffwater LLC мәліметтері бойынша, 20 жылдық көкжиекте АҚШ зейнетақы қорының жеке капиталға салған инвестицияларының орташа жылдық кірісі 9,2% болды, мемлекеттік үлестің салыстырмалы кірістілігі 5,4% болды.

Сондай-ақ, балама инвестициялар инвесторлар үшін қызықты, өйткені олар дәстүрлі қаржы құралдарының нарықтарындағы баға ауытқуына аз тәуелді және экономикалық циклге соншалықты сезімтал емес. Осылайша, балама құралдарға инвестициялау арқылы инвестор қаржылық күйзелістерге төзімді және жоғары кірісті алатын инвестициялық портфельді құруды көздейді.

– Баламалы қаржы құралдарының артықшылықтарымен бөліскеніңіз үшін рахмет. Мен балама құралдардың қандай сыныптары бар екендігі туралы көбірек білгім келеді?

– Біріншіден, баламалы қаржы құралдарының жалпы қабылданған ең үлкен класы жеке капиталға инвестициялау болып табылады - бұл жеке компаниялардың акцияларын сатып алу, яғни акциялары қор биржасында сатылмайтын компаниялар. Нәтижесінде инвестор табыстың өсуі, шығындардың азаюы немесе жалпы нарықтың өсуі нәтижесінде компания құнының өсуінен пайда алу мүмкіндігін алады. Айта кету керек, әдетте, жеке инвесторлар компанияны басқаруға қатысу мүмкіндігіне компания капиталының бақылау пакетін немесе елеулі азшылық үлесін сатып алу арқылы ие болады. Кәсіпорынды басқаруға қатысу нәтижесінде инвесторлар операциялық көрсеткіштерге әсер ету мүмкіндігін алады, бұл табысты басқару жағдайында компания құнының өсуіне әкеледі. Жеке капиталға инвестициялар 5-10 жыл мерзімге арналған ұзақ мерзімді инвестициялар болып табылады және пайда бастапқы орналастыру (IPO) немесе компаниядағы үлесті стратегиялық немесе қаржылық инвесторға сату арқылы алынады.

Сондай-ақ, венчурлық инвестициялар жеке капиталға инвестициялардың қызықты ішкі сыныбы болып табылатынын атап өткен жөн.   Венчурлық инвестициялар – бұл бағдарламалық қамтамасыз ету, телекоммуникация, интернет немесе денсаулық сақтау сияқты өсу әлеуеті жоғары салаларда жұмыс істейтін және бизнес үлгісін кеңейту жолдарын іздейтін стартап-компанияларға инвестициялар. Мұндай инвестициялардың негізгі себебі - табыстылық. Табысты жобаларға инвестициялау жағдайында венчурлық капиталға салынған инвестициялар бірнеше есе қайтарылады. Facebook, Instagram, Tesla, Uber, Zoom және басқа да танымал компаниялардың алғашқы инвесторлары венчурлық капиталистер болды. Бірақ сіз венчурлық инвестициялардың жоғары тәуекелдермен байланысты екенін түсінуіңіз керек, өйткені барлық жас компаниялар табысты бола бермейді, сондықтан инвестицияның бұл түрі арнайы дағдылар мен тәжірибені талап етеді.

Келесі ең танымал класс – жылжымайтын мүлікке инвестиция - жалпы алғанда, жылжымайтын мүлікке инвестиция жеке капиталға салынған инвестицияға ұқсас. Айырмашылығы инвестициялау объектісі компания емес, жылжымайтын мүлік объектісі немесе ондағы үлес болып табылады. Инвестициялардың бұл түрі инфляциядан жақсы қорғаныс болып табылады, әдетте, ақша құнсызданған кезде жылжымайтын мүліктің құны көтеріледі. Сонымен қатар, инвестор жалдау төлемдерінен тұрақты табыс ала алады. Бұл инвестициялар да ұзақ мерзімді.

 Келесі кезекте жылжымайтын мүлікке инвестиция салуға ұқсас инфрақұрылымға инвестиция. Бұл әуежайлар, порттар, жолдар, электр станциялары сияқты салынып жатқан инфрақұрылымдық нысандарға инвестиция, сондай-ақ жұмыс істеп тұрған нысандарды сатып алу болуы мүмкін. Сонымен қатар, бірінші жағдайда құрылысқа салынған инвестицияның өте үлкен көлемі және инвестицияның қайтарымдылығының ұзақ кезеңі тән. Ал екінші жағдайда, инвестор инвестиция салынғаннан кейін бірден тұрақты, тұрақты кіріс алады деп күте алады, өйткені, әдетте, қолданыстағы инфрақұрылымдық нысандардың ұзақ мерзімді келісімшарттары бар. Сондықтан да инфрақұрылымдық инвестициялардың негізгі мақсаттарының бірі инфрақұрылым объектілерін пайдалану үшін ұзақ мерзімді тұрақты ақша ағындарын алу болып табылады, мысалы, әуежайлар, порттар, ақылы жолдар үшін салықтар, электр энергиясы үшін төлемдер және т. б.   Жақында жаңартылатын энергия көздеріне – жел, күн электр станцияларына, сондай-ақ цифрлық инфрақұрылым нысандарына – 5G, дата орталықтарына және т. б. инвестициялар танымал болды. Мұндай инвестициялар келешегі зор технологиялардың арқасында ғана емес, мемлекеттік деңгейде белсенді қолдаудың арқасында да тартымды.

Сондай-ақ хедж-қорлар сияқты балама активтер класын атап өту керек. Әдетте, бұл өте тәжірибелі инвестициялық менеджерлер басқаратын қор биржаларында сатылатын бағалы қағаздар портфолиосы. Пайда табу үшін хедж-қорлар стратегиялардың өте кең ауқымын пайдаланады - олар бағалы қағаздарды сатып алады, бағалы қағаздардың қысқа сатылымдарын жүзеге асырады, қаржылық туынды құралдармен, тауарлармен сауда жасайды, сонымен қатар белгілі бір макроэкономикалық оқиғалардың қаржы құралдарының құнына қалай әсер ететінін болжайды. Хедж-қорларға инвестициялау нарықтық күйзелістердің инвестициялық портфельге әсерін азайтуға және нарықтардағы жағдайға қарамастан артық кіріс (альфа) алуға бағытталған.

Осылайша, баламалы инвестициялар портфельді әртараптандыру деңгейін жоғарылатудың ғана емес, сонымен қатар сапалы әр түрлі, бірегей портфель құрылымын құрудың және күтілетін портфель кірісін арттырудың оңтайлы қосымша құралы болып табылатынын атап өткім келеді.

– Аян, қызықты да мазмұнды сұхбатыңыз үшін рахметімді айта отырып, жұмысыңызға табыс тілеймін!

Рахимжан Анель

---