InfoHub Logo

Kúndelikti sabaq jospary, ádebıet 5 synyp.
Taqyryptar:
31. Abaı Qunanbaıuly «Qys»
32. M. Jumabaev «Qysqy jolda»
33. Jambyl Jabaev «Ótegen batyr»
34. S. Seıfýllın «Aqsaq kıik»
35. İ. Jansúgirov «Kúı»

№7 Sabaq úlgisi:

1. Pán aty: Ádebıet
2. Synyby: 5
3. Kúni, aıy, jyly: 23 jeltoqsan
4. Toqsan: İİ
5. Muǵalim: R. Qalmataeva
Sabaqtyń taqyryby: Abaı Qunanbaıuly. «Qys»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: oqýshylarǵa qazaqtyń uly aqyny Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly ádebı bilim berý, « Qys» óleńiniń mazmunyn, tildik erekshelikterin meńgertý.
2. Tárbıelik: oqýshylarǵa estetıkalyq tárbıe berý.
3. Damytýshylyq: oqýshylardyń shyǵarmashylyqpen jumys isteýine yqpal etý, oılaý sheberligin, sóıleý mádenıetin jetildirý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq.
Sabaqtyń túri: dástúrli sabaq.
Sabaqtyń ádis - tásili: suraq - jaýap, mánerlep oqý, áńgimeleý, túsindirý
Sabaqtyń kórnekiligi: «Abaı» ensıklopedıasy, aqyn portreti, qysty beıneleıtin sýretter, tirek syzbalar.
Pánaralyq baılanys: til, tarıh, beıneleý óneri, saz óneri.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Oqýshylarmen sálemdesý.
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý.
3. Oqýshylardyń zeıinderin sabaqqa aýdarý.

İV Jańa sabaqqa daıyndyq
1. Sabaq taqyrybyn taqtaǵa jazý
2. Sabaq maqsatyn túsindirý

V. Jańa taqyrypty túsindirý:
1. Oqýshylardyń nazaryn taqtadaǵy tirek – syzbaǵa aýdarý.
2. Abaı Qunanbaıulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly málimet berý.
Uly jazýshy M. Áýezov Abaı shyǵarmashylyǵyn alǵash zerttep júrgen kezinde - aq, bylaı degen eken: «Abaıdyń istep ketken qyzmeti - ádebıetimizge asyl irgetas. Bul asyl irgeniń ústine salynatyn ilgeri qazaq ádebıetiniń dúkeni kórikti, kórnekti, naqysty órnekti bolýyna laıyqty. Qýanamyz! Nanamyz! Marqum atamyz qazaq halqyna halyqtyǵyn joǵaltpaıtyn óshpes belgi ornatty».
Abaı (Ibrahım) Qunanbaev 1845 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy (burynǵy Semeı oblysyndaǵy) Shyńǵys taýynda dúnıege kelgen.
Abaıdyń ákesi tilge sheshen, aqylǵa baı, ádil el basqaryp, jurtyna jaqsylyq jasaǵan adam bolypty. Sol kezdiń ózinde jol beınetin tartyp, qajylyq jolyna tartyp, Mekkege barǵan. Onda qajylyqqa barǵan qazaqtar úshin qonaq úı saldyrǵan. Mekkeden kelgen soń, el basqarýdy qoıyp, Qarqaralyda meshit saldyryp, musylmanshylyq jolyn ustaǵan. Abaıdyń «Arǵy atasy qajy ed» atty óleńindegi ákesi Qunanbaı týraly aıtylǵan sózin oqyp kórelik.
Arǵy atasy qajy edi,
Beıisten tatqan shárbátti.
Jaryqtyqtyń óneri
Aıtýǵa tildi terbetti
Adaldyq, aqyl jasynan
Qozǵapty, tynyshtyq bermepti.
Mal túgil, janǵa myrza edi
Ár qıynǵa sermepti.
Muńdy, sherli, joq - jitik
Ańsap aldyn kernepti
Báriniń kóńilin tyndyryp,
Bireýin ala kórmepti.
Ádil, myrza, er bolyp
Álemge jaıǵan órnekti.
Táýbesin eske túsirip,
Tentekti tyıyp, jerlepti.
Qazaqtyń uly qamalap,
İzdegen júzin kórmek - ti.
Aqylynan ap qaıtqan
Ólgenshe bolar ermek - ti.
Ol sypatty qazaqtan
Dúnıege eshkim kelmepti.
Ólmeıtin ataq qaldyryp,
Dúnıege kóńilin bólmepti.
Qunanbaı qajy týraly Abaıdan artyq eshkim aıta almas. Bizdiń biletinimiz: Abaıdyń aqyldy ákeden alǵan tálimi, tárbıesiniń kóp bolǵandyǵy.
Abaı óleńdi bala kezinen - aq súıdi. Ájesi Zere men anasy Uljannan kóptegen áńgimelerdi, estelikterdi, ertegi, jyrlardy tyńdap ósti.
Oqý degende, Abaı ne bary úsh jyl musylmansha, úsh aı oryssha oqydy.
Abaıdyń tabıǵat lırıkasy:
Abaıdyń tabıǵat lırıkasy – aqyndyq sheberlikpen jazylǵan sulý, syrly jyrlar. Jyl mezgilderin sıpattaıtyn óleńderinde oqýshynyń kóz aldyna túrli – túrli tabıǵat kórinisteri keledi: jaıqalǵan báısheshek, «kógoraı shalǵyn» men kúrkiregen ózeni bar, tamyljyp turǵan shybynsyz jazda sonda, aqtútek borany men úskirik aıazy bar, qylyshyn súıregen qytymyr qys ta sonda, aspanyn bult torlap, gúli solǵan, sarǵysh dalasyn shań basqan, surǵylt kúz de sonda. Tabıǵat týraly ár óleńinde aqyn áýeli tabıǵat kórinisterin sýretteıdi, izinshe sol kóriniske bólengen qazaq aýylynyń tirshilik kásibine, sharýa jaıyna kóshedi. «Jaz» óleńinde kúrkirep jatqan ózenniń kógoraı shalǵyn jaǵasyna kóship baryp, qonyp jatqan aýyl, aq bilegin sybanyp, úı tikken qyz - kelinshekter sýrettelse, «Qys» óleńinde shıdem men ton qabattap kıip, oranyp alsa da, doly boranǵa «bet qaraýǵa shydamaı, syrt aınalyp» muz jastanǵan jylqyshylar, bet – aýyzyn úsik shalǵan jas balalar, sýyq ótip, tıtyǵy quryǵan jylqylar, aınalada jortyp júrgen ash qasqyrlar kóz aldymyzǵa keledi.

Vİ. Túsinik tekserý:
Sýretpen jumys: sender qys beınesin kóz aldylaryńa qalaı elestetesińder? Abaı atamyz qysty qalaı sýrettegen eken?
Túsiniksiz sózdermen jumys isteý.
Ushpa – shashyrandy bult. Shıdem – qoıdyń jabaǵysynan syrtyn qaptap tikken ton.
Qondybaı, Qanaı – kedeı aýyldyń attary.

Vİİ Jańa sabaqty bekitý.
1. Óleńdi qandaı bólimderge bólýge bolady?
(«Qystyń sıpaty», « Qysqy aýyl»)
2. Oqýshylarǵa ár bólimdi jeke – jeke oqytý.
3. Satylaı keshendi taldaý arqyly óleńniń teorıalyq mazmunyna kóńil bólý.

4. Suraqtarǵa jaýap berý: Ne bildik? Ne úırendik? Ne bilgiń keledi?
5. Oqýshylarǵa ádebıet teorıasynan bilim berý.

Vİİİ Sabaqty qorytý:
1. Baǵalaý:
2. Úı tapsyrmasyn berý:
1. Abaı «Qys» óleńin jattaý, óleń sońyndaǵy suraqtarǵa jaýap berý.



Tolyq nusqasyn qaraý