InfoHub Logo

9 synyp
Taqyryp: Ádepten ozbaıyq
Qundylyq: «ımandylyq»
Qasıetter: ádeptilik, kishipeıildilik
Maqsaty: 1. Oqýshylardyń ádep negizderi týraly túsinik berý.
2. Ádep normalaryn ustaný iskerlikterin damytý.
3. Ádeptilikke, mádenıettilikke tárbıeleý.

I. Sabaq barysy
Uıymdastyrý kezeńi: 5 T ádisin sabaq barysynda oryndaımyz.
Tártip Talap Tynyshtyq Tazalyq Tatýlyq

II. Tynyshtyq sáti
- Qaıyrly tań, balalar! Senderdi kórgenime qýanyshtymyn!
Qane, bárimiz bizdiń aspandaǵy nuryn shashyp turǵan Kúnge uqsap otyraıyq.
Baıaý áýen qoıylady. Oqýshylar denesin, basyn tik ustap, kózin jumyp otyrady.

• Muǵalim: Biz barsha tirshilikke jylýy men jaryq shashqan kúnniń kózine aınaldyq. Kúnniń kózi bolyp jarqyraǵan basymyz tek jaqsylyq oılaıdy. Kúnniń jylýymen rahattanǵan qoldarymyz tek jaqsy ister jasaıdy. Jap - jaryq sáýle shashqan aıaqtarymyz tek durys jolmen júredi. Kúnniń jaryǵy aýzymyzǵa da kirdi – ol tek shyndyqty aıtady. Al qulaǵymyz jaqsy sózderdi estıdi. Mańdaıymyzǵa jetken jaryq sáýlemen birge eń súıikti adamdarǵa, otbasyna, álemge, janýarlarǵa, tabıǵatqa jyly sáýlemizdi syılap, ishteı jaqsy tilekter tileıik. Qandaı tilekter tileımiz?(oılanamyz). Osyndaı tynyshtyqta sál otyra turaıyq. Qandaı jan tynyshtyǵy! Endi jaılap kózderińdi ashýǵa bolady.
Kim óziniń áserimen bóliskisi keledi?

«Kópir»
Burynǵy ótken materıaldardy esine túsirip, suraqtarǵa jaýap beredi
Adamı qarym - qatynastaǵy eń basty mindet ne?
Sálemdesý bilemiz be? Sálemdesý neniń belgisi?
Ádepti sóıleýdiń adamı qarym – qatynasqa yqpaly qandaı?
Ózgeniń sózin tyńdamaý, durys jaýap bermeý ádeptilikke jata ma?

II kezeń «Ádepten ozbaıyq» taqyrybyn óz betterimen meńgertýge jaǵdaı jasaý

Teorıasy: «Bilý»
Taqyryp mazmuny boıynsha suraqtardy taldaý
- Siz ómirden qandaı ádep qaǵıdalaryn ustanasyz?
- Jalpy qazaq halqynyń qandaı ádep normalaryn bilesiz?
- Ádep, ádep saqtaý, ádeptilik degen ne?
- Ádeptilik adamnyń is - áreketinde qalaı kórinis tabady?
- «Durys júrý, turý, ádepti bola bilý – usaq-túıek emes» degen qalaı túsinesińder

Teorıasy: «Túsiný»
Mátin boıynsha áńgimelesý
Sońynan dáıeksózben qorytyp túsindirý

Oqý aqparat:
Ádep saqtaý – adamgershiliktiń belgisi. Ádep sóziniń balamalary óte kóp: adaldyq, kishipeıildilik, meıirimdilik, sypaıylyq, ımandylyq qasıetteri bar bala basqa balalarǵa da erekshe iltıpatpen qaraıdy. «Ádeptilik belgisi – ıilip sálem bergeni» demekshi sálemdesý de ádeptiliktiń joǵarǵy qundylyǵy.
Qoǵamdyq kóliktegi keleńsiz jaǵdaı
Búgin avtobýspen úıge qaıttym, úlken ádepsizdikke jolyqtym. Júregimniń aýyrǵany sonshalyqty, kózimnen bir tamshy jas shyǵyp ketti, múmkin, men qatty kóńilime alǵanym shyǵar, alaıda bul máseleni qozǵamaý múmkin emes. Avtobýsqa kirdim, jastar artynda, al úlken kisiler aldynda otyr eken. Men otyrǵan aıaldamadan taǵy bir úlken kisi, jasy shamamen 65-ke kelgen ata avtobýsqa kirýge umtyldy, júrgizýshi qart adamnyń otyrǵanyna mán bermedi, tipti atanyń kirgenine kóz salmady da esikterdi jaýyp júre jóneldi. Qart kisi qulap kete jazdady, biraq eshteńe demedi, qolymdy berip edim, raqmet balam dedi de qoıa saldy.
Sosyn otyraıyn dese oryn joq, oryn beretin jastar avtobýstyń artyna otyryp alǵan. Aldyńǵy jaǵyndaǵy kisiler 40 - 50 jas shamasynda, ózderin kári sezindi me, artyndaǵy jastar oryn bersin, jastar otyr ǵoı dedi de qozǵalmady. Ne degen sarańdyq dep oıladym, ne degen tas júrektik, ol kisi bizden qaraǵanda kóp nárse kórdi ǵoı, bir adam bolsyn turyp oryn bermeý, ne degen adamdar olar sonda, múldem túsinbedim. Biraz ýaqyttan keıin bir jigit uıqysynan oıanyp turyp, oryn berdi. Qart kisiniń aıaǵy aýyrady eken, júrýi qıyn, áreń degende janaǵy orynǵa baryp otyrdy. Jigitke úlken rahmetin aıtty. Jigitke men de rıza boldym. Ol uıqysynan endi turǵandyqtan túk túsinbeı qaldy. Kúldi de shyǵyp ketti, átteń men de shyǵyp kete alǵanymda ǵoı, alaıda aıaldamama áli jetken joqpyn. Qart kisi eshkimge ashýlanbady, kerisinshe sondaı jaǵdaıda ekenine ózin kináli sezinip qana otyrdy. Al men bolsam ol kisige qarap, muńaıýmen óleń tyńdap turdym.
Sonymen avtobýstaǵy adamdar birinen keıin biri túse bastady, atanyń túsetin ýaqyty kelgen eken, ornynan turyp eki aıaldama buryn daıyndalyp jatyr eken, sebebi, basqa adamdarǵa kedergi keltirgisi kelmegen - aý. Nege túspeı jatyr eken dep men ýaıymdap turdym. Sosyn baryp túsindim. Ol kisi túsip bara jatyr edi, syrtqy jaqtan bir jigit kómektesti, oǵan qatty qýandym. Sosyn terezeden qart kisiniń áreń degende júrip bara jatqanyn kórdim da, ishimnen aman bolyńyz, bundaı jaǵdaıǵa endi tap bolmańyz degen bolatynmyn. Men túsetin aıaldamaǵa jetkenshe oılanýmen boldym.

Dáıeksóz:
«Biz boıymyzdaǵy ádepti damytýǵa tıispiz. Óıtpesek adamdardyń iltıpatynan op - ońaı aıyrylyp qalýymyz múmkin» (I. Gete)