InfoHub Logo

Tún. Saıabaqta adam aıaǵy basylǵan. Samaladaı shamdardyń qaltarysynan jartykesh aı syǵalaıdy. Aqıqatynda zer salǵan jan ǵana sulbasyn bajaılaıdy. Tyq-tyq… dyń-dyń… Ol aýany kere jutty da, bar ekpinmen keri úrlegende aǵash jańqalary saý etip shashylyp tústi. Búgin isiniń óngenine kóńili toıattasa da asyp-sasyp, degbiri qashqan. Onyń ústine, balǵa men qashaýdy urǵylaǵan saıyn jany murnynyń ushyna kelip, denesi solq-solq etedi. Qolynan qashaýy túsip ketkende azapty túnniń solyǵy basylǵandaı kúıge endi. Oǵan qosa sharshaǵanyn sezingen. Bul kezde qulanıektenip tań atyp kele jatqan edi…

***

Almatyda túrli keıiptegi art nysandar boı kórsetkenine kóp bolmaǵan. Qalanyń ár qýysyna qonjıǵan músinder keleshekte shahardyń burq-sarq qaınaǵan mádenı ómiriniń ajyramas bir bólshegi retinde eseptelip, el aıaǵy úzilmeıtin kórikti orynǵa aınala ma, álde bir-eki jyl qalqaıyp turǵan qalpy omaqasyp, qonǵan tuǵyrynan qulap tyna ma, o jaǵy belgisiz… Bálkim qalany kisi tanymastaı kómkerip, kóshe boıyn eýropalyq úlgide gúldendiremiz, sol arqyly megapolısti ózgeshe reńkke keltirip qana qoımaı, adamdardyń sanasyna da tóńkeris jasaımyz deıtinderdiń bir oılaǵany bar shyǵar… Alaıda art nysan tóńiregindegi daý qalanyń qaq ortasyndaǵy Atakenttiń aldyna alyp tıinniń músini qoıylǵanda tipten ýshyqty. Sabannan soǵylǵan tıinniń kózge túrpideı tıgeni sonsha, oǵan qansha qarjy jumsalǵanyn estigen jurt shalqortasynan túse jazdady. «Osynshama qarjyny jelge shashqansha, jetim-jesirge taratyp, saýabyn alý kerek», — dep aıqaıǵa basty bloger. «Saban tıin máńgilik emes, sondyqtan qala basshylyǵy budan góri ıgi iske bas qatyrǵany abzal», — dedi áldebir telearna tilshisi. Almatyǵa syımaǵan tıinniń álegi Qazaqstannyń túkpir-túkpirine tarap, sheteldi de sharlaǵan. Túbi bir shýdyń bolatynyn aldyn ala sezgendeı, músindi ornatýshylardyń jaýaby naqpa-naq.

— Sabannan toqylǵan músin otqa oransa ne istemekpiz?

— Biz ony órtke qaýipsiz etip jasadyq!

— Mundaı ysyrapshyl dańǵazalyq kimge qajet?

— Osy arqyly qalamyzdyń ózge el aldynda ımıjin jaqsartyp, tegin jarnama jasaýǵa múmkindik aldyq.

Bir qyzyǵy, tań alakeýimnen qyzyl keńirdek bolyp aıtysqan, taıtalasyp tartysqandar keshkilik otbasymen kóshede seıil qurǵanda alyp tıinmen sýretke túsip jatatyn. Shynymdy aıtsam, men úshin osy daýdyń quny kók tıyn edi… Biraq, qalada nebir pishindegi art nysandardyń qatary kóbeımese azaıǵan joq.

***

Tún. Jarqyraǵan kóshe shamy. Búgin aspandy bult torlaǵan. Adasqan aı keńistiktiń qaı buryshynda diril qaǵatynyn boljaý qıyn. Alǵash ret denesi tońazyp, jaýraǵanyn sezindi. Tipti, qalshyldap barady. «Sál shyda… sabyr et…» dep óz-ózin jubatty da, qashaý men balǵany alma kezek aýystyryp, qımylyn údete tústi. Tyq-tyq… dyń-dyń… Etinen et kesip jatqandaı qatty aýyrsyndy. Toqtamady. Sál kidirse, boıyn úreı bıleı jóneledi. Neden? Kimnen? Áıteýir tuńǵysh márte óziniń qatty qoryqqanyn esine túsirdi. Qashan edi?.. Bir jyl, eki jyl… múmkin arada úsh-tórt jyl ótti me eken?.. Ol jaıqalyp ósken aǵash bolatyn. Iá, osy qalanyń kórikti aýdany Kóktóbe jaqta tamyr jaıǵan. Eńseli úıdiń ıesi kún ystyqta saıa bolatyn aǵashqa erekshe qurmetpen qaraıtyn. Tek ol terek pe, qara aǵash pa, álde emen be, oǵan bas aýyrtqan emes. Bári-bári jaıqalǵan aǵashtyń ózine aıan. Kúnderdiń kúninde úı ıesi qyzmetkerlerine aǵashty kesip tastaýǵa buıryq berdi. Iá, eń alǵash sol kezde qatty qorqyp, boıyn úreı bılegen edi. «Ne jazyǵym bar» dep yshqynǵan onyń japyraqtary baıyz tappaı sybdyr qaǵyp, jelmen birge ýildedi. Eshkim estimedi. Bir jaǵyna qısaıyp, baltaǵa tússe de ne sebepti mundaı úkim kesilgenin túsinbedi. Qyzmetkerler áýeli butaqtardy butarlap, sońynda sıdıyp qalǵan dińin aralap tastady. Biri shórke sekildi, biri qulashtan uzyn, qysqasy túrli kólemdegi kesindi aǵashtardy qyzmetkerler qósheniń arǵy betinde turǵan júk kóligine tasyp jatqanda jandaryna beıtanys kisi jaqyndaǵan.

— Sát sanap qalanyń tynysy tarylyp jatqanda jasyl-jelekti otaǵandaryńa jol bolsyn.

— Erikkennen júr deısiz be, aǵasy… Bizde jazyq joq. Úı ıesiniń buıryǵy.

— Túsinikti.

Beıtanys jan qyzmetkerler kótergen kesindilerge qarap, óz kózine ózi senbedi.

— Jigitter, mynanyń qandaı aǵash ekenin bilesińder me?

— Bilmedik… Bári durys pa? Túrińiz buzylyp ketti ǵoı.

Beıtanys jan jaýap qatpady. Óńi órt sóndirgendeı kúreńitip, júregi qysyldy. Bar tilge kelgeni:

— Jigitter, kerek deseńizder aqysyn tóleıin. Myna uzyndyǵy eki metrdeı dóńbekti maǵan berińizder? – dep surady.

— Ony ne istemeksiz, aǵasy?

— Aǵash sheberi edim. Bir jaǵynan músinshimin. Bir qajetime jarap qalar.

Aıaýsyz butarlanǵan aǵash kesindileri tıelgen kólik ornynan qozǵalǵanda aǵash sheberi attaı qalap surap alǵan eki metr dóńbekke súıenip qalǵan.

***

Art nysandarǵa qatysty órshigen shýǵa eshkim toqtaý salmasa da, ýaqyttyń aǵysy bárin shetke yǵystyryp, túk bolmaǵandaı umyttyryp jiberetini bar. Bálkim bir-eki aptanyń júzinde bul áńgimeler mańyzyn joǵaltyp, ishi tolǵan jurt ózge taqyrypty tóńirektep keter me edi?! Tek búgin keshki jańalyqtardan berilgen aqparat eldi taǵy eleńdetip ketkendeı áser qaldyrdy. Ortalyqtaǵy saıabaqtaǵy aǵashtan oıyp jasalǵan art nysan urlanypty. Tilshi taratqan málimetke oraı, bul ótken aptada ómirden ótken músinshiniń týyndysy eken. Aıaqtalmaǵan. Onyń amanaty boıynsha ortalyq saıabaqqa qoıylǵan. Basqa mardymdy eshteńe joq.

***

Tań atqan. Saıabaqtaǵy qoqysty jınap júrgen kóshe sypyrýshysy óz-ózinen kúńkildeıdi. «Túsinsem buıyrmasyn, erikken adamnyń ermegi taýsylmaıdy eken ǵoı. Bir isti bastadyń ba, eldiń aldyna ákelmeı turyp aıaqtap almaısyń ba? Túnde kelip jonyp ketetini nesi, anturǵannyń… Keshe keshkilik qana sypyryp ketip edim. Qarashy, taǵy shashylyp jatyr». Eki qalaqtan astam aǵash jańqasyn jyljymaly qoqys jáshigine salyp alǵan kóshe sypyrýshysy burqyldaı sóılep ári jóneldi. Bir kezde kilt toqtap, basyn keri burdy. Jańa sóılep júrip baıqamapty, músin ornynda joq eken. Tek, qashaý men balǵa ǵana jatyr.

---