InfoHub Logo

«Aıman-SHolpan» komedıalyq spektaklin «Alataý» dástúrli óner teatrynyń shyǵarmashylyq ujymy qoıdy. Muhtar Áýezovtiń pesasy lıro-epostyq jyrlar tobyna jatady. Aksıa XIX ǵasyrdyń ortasyna keledi. Oqıǵanyń jalpy órbigen kezeńi 19 ǵasyr. Qazaq fólklorynyń álemi san-túrli bolyp keledi. Alaıda, ómir tarıhyna negizdelgen halyq shyǵarmashylyǵynda jıi satıralyq notalar beretin erekshe bir epos bar. Ol bárimizge belgili  "Aıman-SHolpan" lıro-epostyq jyry bolyp tabylady. Bul pesa halyq shyǵarmalarynyń arasynda erekshe oryn alady. Sújettiń ortasynda Aıman jáne onyń ápkesi Sholpan bastap tur. Basty rólderdi belgili tarıhı tulǵalar-batyrlar men bıler somdaıdy. Óleńniń mazmuny - Baı Maman Tama myrza men Shekti rýynyń batyry Kótibar myrzanyń arasyndaǵy kúres bolyp tabylady. Báseke, teketires, taıtalastan órbıtin komedıanyń kórkemdik boıaýy halyqtyq fólklor men ulttyq ánderdiń qıýyn taýyp, sheber paıdalanylýynyń arqasynda tipti qalyńdaı túsedi. Bul shyǵarmada aýyl kóshpendileriniń ómiri jaqsy sýrettelgen, baılar men batyrlardy mazaq etken. Poemada jalpy halyqqa  qurmet, jomarttyq, batyldyq pen tapqyrlyq týraly tanymal ıdeıalardy engizdi. Búginde "Aıman-SHolpan" poemasy kópshilikke tanymal jáne kóptegen teatrlardyń repertýaryna engen pesa bolyp tabylady. 

Meniń oıymsha bul  pesany oqyǵan adam, mindetti túrde spektáklge kelý kerek dep sanaımyn. Óıtkeni tek jaqsy kóńil-kúı ǵana syılap qoımaı, sonymen qatar qoǵamnyń ózekti máseleleri men ashshy shyndyqty kórsetedi jáne siz sony sezine alasyz. Spektákldi qoıý úshin teatr ujymyna az ýaqyt ketti. Aıta ketý kerek, teatr ujymy Teatr ónerin, satıra men ázil-ospaqty baǵalaýshylardy keń repertýarymen júıeli túrde qýantyp keledi. Spektákldi teledıdardan emes, shynaıy óz kózińmen kórgen kórermenge erekshe sezim beredi, óıtkeni akterlardyń shyn emosıasy, mımıkasy, jandy  daýystaǵy ansámbl súımeldeýimen ótken qoıylymy, kostúm, dekorasıa maıda-shúıdege deıin oılastyrylyp joǵary deńgeıde qurastyryldy. Sonyń áserinen kórermenderdi beı-jáı qaldyrmaıdy. Sıntetıkalyq ónerdiń kórkemdik jaǵdaılaryna tolyq sáıkes keletin bul komedıalyq qoıylym  sahnany naǵyz óner merekesine aınaldyratyny sózsiz. Kórkemdik sıpattaǵy halyqtyń ulttyq-salttyq boıaýmen árlengen  qazirgi ulttyq rýhtyń jandanýy kezeńindegi  qoıylym janrynda jeńil ázil, mahabbat, keıipkerlerdiń minezderi, oqıǵalardyń jeńil mýzykalyq áýenmen baılanysy beınelengen. Bul rette rejıserdińde eńbegi asa mol bolyp tabylady. Qazaq halqynyń halyq ánderi, aıtys, ulttyq oıyn, bı qımyldary spektáklge erekshe ajar berip turady. 
    
Qoryta kele aıtatyn bolsaq, jeke bas bostandyǵy úshin tabandy da salmaqty  túrde kúresip, óziniń jastyǵyn jáne óziniń kúıeý jigitine degen táýelsiz mahabbat sezimin qutqaratyn Aımannyń beınesi erekshe kózge túsedi. Sol arqyly qazaq qyzdarynyń ójettiligin kórsete aldy dep sanaımyn. "Aıman-SHolpan" Lıro-epostyq poemasy - "Qozy-Kórpesh-Baıan sulý" jáne "Qyz-Jibek"epostarynyń eń kórnekti týyndylarynyń biri. Aıman qazaq qyzynyń beınesinde halyq shyǵarmashylyǵy ar-namys, qadir-qasıet, jomarttyq, tapqyrlyq, batyldyq týraly uǵymdy aıqyndaıdy. Aımannyń tapqyrlyǵy, qadir-qasıeti men ádeptiligi ony halyq keıipkerine aınaldyrdy. Bul óleńniń sújeti jazýshylar men mýzykanttar úshin shabyt kózi boldy. Munyń bári halyq shyǵarmashylyǵynyń qazynasy kez - kelgen sýretshi úshin taýsylmaıtyn qazyna ekenin kórsetedi, al halyq óleńderiniń sújetteri men keıipkerleri tek tarıhshylarǵa ǵana emes, bárimizge de qyzyqty.

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti, mádenıettaný mamandyǵyny 3 kýrs stýdenti Kýanova Anel
Qabyldaǵan: óndiristik praktıka jetekshisi Esbolova.M.A

---