InfoHub Logo

(Qazirgi jastar poezıasy haqynda)

BASTAÝ SÓZ

Elimiz táýelsizdik alar tusta da, alǵannan keıin de biraz ýaqytqa deıin myna zaman alasapyran kúıge túsip, túrli saıası, áleýmettik sapyrylystardy basynan ótkerdi. Talaı-talaı kúrmeýi tas túıin daǵdarystar men aýyr da azapty kúızelisterdi kórip úlgerdik. Mine, sol kezeńderde kóbimiz, sonyń ishinde, ózimiz de barmyz, ádebıetimiz toqyraýǵa ushyrap tur dep alqynyp aıtyp ta jattyq, jarysa jazyp ta jattyq. Bul sózdiń shyndyǵy da bar edi. Ádebıettiń aýyr artılerıasy bolyp sanalatyn proza janry, ásirese, jańa zamandy beıneleıtin roman, hıkaıattar dúnıege kele qoımady. Aspan jerge túsip, jer aspanǵa shyǵyp ketkendeı alasapyran zamannyń túr-túsin, minez-qulqyn tanyp-bilý, ony kórkem qorytýdan ótkizip, somdap, músindeý úshin ol kezeńderden berirek alyp ketetin ýaqyt alshaqtyǵy qajet bolatyn. Solaı bolyp shyqty da. Qazir el úshin talmaýyr tus bolǵan sol bir qıyn kezeńderdi sıpattap, sýretteı alatyn roman, hıkaıattar jazylyp, jarıalana da bastady.

Men ózim óleń jazatyn adam bolǵandyqtan, árıne, aldymen baqylaıtynym da, birden kóz salatynym da poezıa janry ǵoı. Men, sóz joq, kúndelikti baspasóz arqyly poezıanyń sol jyldary da, onan keıin de birde-bir úzilip qalmaı úzdiksiz jumys istep jatqanyn kórip te, bilip te otyrdym.

Biraq nesin jasyryp, jaba toqımyn, ádebıetke toqyraý keldi dep tolassyz aıtylyp jatqan kópshilik horǵa qosylyp ketken ózim de biraz ýaqyt sol oıdyń shyrmaýynda qalǵan bolatynmyn. Poezıa tininiń úzilmegenin bile tura dúdámal kúı keshkenimdi búgin endi jasyra almaımyn. Dúdámaldyń aty — dúdámal. Onda kúdik te, úmit te bolady. Ári tart ta beri tart sol bir kúıde birshama ýaqyt júrdim de, aqyry ne kúdigimdi, ne úmitimdi bekiteıin degen nıetpen, aldymen táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynda, sonan keıin jańa ǵasyrdyń o jaq, bu jaǵynda ádebıetke kelgen jastardyń shyǵarmalaryn muqıat oqyp-bilýge kiristim. Sóıtsem, birden aıtaıyn, poezıada túk te toqyraý bolmaǵan eken. Ósken, órkenin jaıǵan. Jańa óriske shyqqan. Iaǵnı, basty aıyp ózimizde jatqan bolyp shyqty. Jastar poezıasyn óz kezeńinde oqyp jarytpaǵanbyz, der kezinde baǵasyn bermegenbiz.

Meniń bul kólemdi maqalam «Altynkópirlikter» dep atalady. Nege «Altynkópirlikter?» Endi soǵan keleıik.

Birden aıtaıyn, «Altynkópirlikter» ataýyn men oılap tapqam joq. Bul sóz — Maraltaıdyń sózi. Ol óz tolqynynyń ádebıetke kelý kezeńin osylaı ataǵan. Iaǵnı, ol tolqyn sol bir sapyrylysy da, alys-julysy da kóp, búkil el taýqymetti, tarshylyq zamandy basynan ótkerip jatqan tusta, kóp aqyn-jazýshylarymyz ne isterin bilmeı abdyrap, daǵdaryp, qalamy men qaǵazynan kóz jazyp qalǵandaı bolǵan kezeńde uly Mártebeli poezıanyń keshegi jaǵalaýyn erteńge, ıaǵnı búgingi jaǵalaýǵa qosqan kópir mindetin atqardy. Shyn máninde altyn kópir bola bildi.

Men altynkópirlikter poezıasyn Maraltaı Raıymbekuly, Ámirhan Balqybek, Jaras Sársek, Baýyrjan Babajanuly, Nurjan Qýantaıuly, Batyrbolat Aıbolatuly, Álibek Shegebaı, Baqyt Bedelhanuly, Dáýren Berikqojauly, Baqytjan Aldıar, Almas Temirbaı, Tanakóz Tolqynqyzy, Aınur Ábdirasylqyzy jáne syrttan óz eline endi oralyp jatqan Ularbek Dáleı, Toqtaráli Tańjaryq, Nurbátıma Baıtursyn, Otar Shaýqan shyǵarmalary arqyly tanyp-bilgim keldi.

Árıne, jastar poezıasy osy aty atalǵan jastarmen ǵana shektelip qalmaıtynyn, Qudaıǵa shúkir, men jaqsy bilem. Olar áldeqaıda kóp. Taǵy da olardyń ishinde men áńgime etkeli otyrǵan jastardan qarym-qýaty da, talant-daryny da bir de kem soqpaıtyn aqyndardyń bar ekenine, tipti de, shúbá keltirmeımin. Biraq bárin qamtýǵa bir adamnyń múmkindigi jetpeıdi ǵoı. Onyń ústine, ózim syrttaı qadirleıtin keıbir jastardyń jyr jınaqtary qolyma túse qoımady. Sondyqtan men aǵamyzdyń qalamyna biz nege ilikpedik dep ókpe-naz aıtatyn ini, qaryndastarym tabylyp jatsa, olardan aldyn-ala ǵafý ótinem.

Bul jerde oqyrman qaýymnyń esine sala keter bir nárse, altynkópirlikter ózderin jastarmyz dep sanamaıdy. Olardyń olaı deýi durys ta. Óıtkeni olardyń aldy búgin-erteń qyryq jasqa kirgeli otyr. Biraq men úshin olar — jastar. Ol úshin meniń qadirli inilerim men qaryndastarym sóge qoımas.

Sonymen..

---