InfoHub Logo

Kúnderde kún ótkende,

Kún mórine jetkende,

Aqboryq býaz bolady

Týarmanǵa jaqyndap.

 

         Bul noǵaıly hanynyń qyzdary Qanikeı, Tinikeı Bógen kápirden qyz aldy dep, qastyq oılap, Aqboryqqa kúndes bolady, egerde bala tapsa, oǵan zalal keltirmekshi bolyp, mystan kempirge sóılesip qoıady.

         Bógen batyrdyń áıeline qutty bolsyn aıtamyz dep, Qyrymnyń qyryq batyry keledi. Áldeneshe kún qonaq bolǵannan keıin, qaıtýlaryna taıanǵanda, qyryq batyr bylaı deıdi: «Bógen batyr, Edil-Jaıyq boıynda ıt salyp, qus júgirtelik, bizben birge júr», – deıdi, batyrlardyń kóńilderin qımaı, Bógen erip ketedi.

 

Bul batyrlardy surasań,

Súıenishtiń uly Toǵan bar,

Al, ońaıyn deseń, soǵan bar!

Qyrymnan shyqqan Tarǵyn bar,

Jaý kelse, jalǵyz ózi bar,

Al, sol kúnderde qarasań,

Basylmaı júrgen qarqyn bar.

Bul batyrdyń ishinde

Kimder bar da, kimder joq,

Jańbyrshynyń uly Telaǵys,

Boqsaqtyń boıy boz qamys,

Musadan týǵan otyz ul,

Endi Smaıyl tobaıaq,

Oılap tursań o da bar.

Oraqtan qalǵan qos jetim,

Qarasaı, Qazı bu da bar.

Baıbóri baı balasy

Alpamys batyr taǵy bar.

Alpamyspenen dos bolǵan

Násili kápir demeseń,

Qarajan batyr, bu da bar.

Osy sózge qulaq sal,

Qulaǵyń sal da esińe al,

Esińe alsań nesi bar.

Bul kisiniń ishinde,

Shyntemir uly Ádilhan,

Astyna mingen sary ala at,

Qoltyǵynda qos qanat,

Eńirep júrgen er edi,

Aıyby jalǵyz demeseń,

Symbaty sulý tóre edi,

Ádilhan tóre. bu da bar.

 

         Bul ýaqytta batyrlar júrmekshi bolyp, Bógendi ertip, qyryq bir batyr Edil-Jaıyqqa keledi. Qyryq bir batyrdyń ıti qańqyldap, qustary sańqyldap, máz. Bógen keterinde eline: «Áıelim bala tapsa, súıinshi surap Aq Jaıyqqa kelersiń», – dep tapsyrady. Batyr máz-maıram bolyp júre beredi. Bógen ketken soń, kóp keshikpeı, Aqboryq tolǵatyp, bir ul, bir qyz tabady. Ulynyń atyn Turǵyn, qyzynyń atyn Aqbilek qoıady. Muny Qanikeı, Tinikeı estip, Aqboryqqa aq aıýdyń muryn terisin ıisketip, taldyryp tastap, eki balanyń ornyna eki ıttiń kúshigin salyp, mystan kempirdi shaqyryp alyp, eki balanyń, ekeýin de joq et dep, eki qorjyn bas dilda beredi. Bul sózdi kempir estigen soń, qolyna temir taıaq alyp, aıaǵyna temir etik kıip, eki balany arqalap júrip kete beredi. Temir taıaqtan tebendeı, temir etikten teńgedeı qalǵanda, eki balany betpaqtyń shólindegi, jolaýshynyń jolyndaǵy seksen kúndik shólde jatqan qyryq qulash shyńyraýǵa salyp, kempir keıin qaıtty.

         Bul ýaqytta qatynyń kúshik tapty dep aıta almaı, qalaı estirtýdiń amalyn taba almaı, noǵaıly rýy seńdeı soǵylady. Áıtse de kóp ýaqyt ótpeı-aq, bir adam Bógen batyrǵa habar salýǵa barady. Bul ýaqytta batyr elden habar bolmady dep, asyp-sasyp, qus salyp, ıt júgirtýge kóńiliniń qoshy kelmeı júrgen kez edi. Sol kezde aýyldan habarǵa barǵan kisige jolyqty. Bógen batyr amandasyp bolýǵa shydamaı: “Aman ba?” – dep surady. Habarshynyń sózi:

 

Eldiń amandyǵy qurysyn!

Keshegi bir kúndegi

Baqtyń asqan kezinde,

Birneshe jyl jol júrip,

Kórip alǵan kóriktiń,

Súıip alǵan tektiń,

Soǵysyp alǵan Aqboryǵyń,

Toǵyz aı, toǵyz kún bolǵanda,

Qos qara moınaq kúshik tapty, – dep habar berdi.

Bul ýaqytta batyr ne bolaryn bilmeı, qasynda júrgen qyryq batyrdy shaqyrdy. Bular kelgen soń: «Aı, jigitter, keshegi Aqboryq qos qara moınaq ıt taýypty, sony darǵa asyp, ıa bolmasa Qula sý degen darıadaǵy aralǵa aparyp, eki kúshigimen tastańyz», – dep buıryq beredi. Batyr aıtqan soń, amal bar ma. qyryq batyr Aqboryqty taýyp alyp, darǵa asýǵa qımaı, Qula sýdaǵy aralǵa eki kúshigimen ákelip tastap, keri qaıtty.

         Endigi habar budan úsh kún buryn mystan kempirdiń shyńyraýǵa kelip tastaǵan eki balanyń jaıynan.

         Jıren qol men qyryq qulash shynyraýdyń eki arasy seksen kúndik jer eken. Biraq, bul shyńyraý bolsa kerek, kempir tastaǵannan keıin, úsh kúnnen soń, qyryq narǵa júk artqan kerýender on kún shólde júrip, shyńyraýǵa kelip qondy. Shóldep kelgender júgin túsirmeı jatyp, shyńyraýǵa qaýǵa salady, bul salǵan qaýǵany eki bala julyp alyp qala beredi. Sonymen qyryq qaýǵasyn salsa da kerýender sý alyp ishe almaı shóldep óler bolady.

         Kóp kerýenniń ishindegi bir moldasy kelip: «Meni qudyqqa sal, bolsa da shóldep óletin boldyq qoı», – dep, beline arqan baılatyp qudyqqa tústi. Bul ýaqytta qudyqtyń túbine jaqyndaǵanda, qaýǵanyń ústinde tompıyp otyrǵan eki balany kórdi. Moldany bala kóre salyp, basyn julyp alaıyn dep, tura umtylyp edi, qasyndaǵy qaryndasy adam ekenin bilip jibermedi.

         Eki balanyń sózi:

 

Qudaı edi panamyz,

Shyńyraý edi anamyz,

Shyńyraýdan týǵan balamyz,

Qudaıdan bóten pana joq,

Shyńyraýdan bóten ana joq,

Qulaqtan bóten qara joq,

Táńiri salsa, shara joq,

Olaı bolsa, eı aǵa,

Sý alam dep oılama, – dep, sý bermeıdi. — Sý kerek bolsa, bizdi jaryq dúnıege shyǵaryp, túrli olja ber, – deıdi. Molda oljamen jaryq dúnıege shyǵaram dep ýádesin beredi. Molda arqandy silkip, eki balany qushaqtastyryp, qaýǵany jınap, dalaǵa shyǵady. Balalarǵa kóılek, dambal berip, qalashylar ábden tynyǵyp alyp, eki kúnnen keıin kóshe bastaıdy. Bala erip ketedi. Balaǵa berem degen syılyǵyn úsh kúnge sheıin bermeı áýre etedi. Bul ýaqytta bala syılyq bermeıtinin bilip ashýlanady, kireshiler nege ashýlanasyń dep ura bastaıdy. Tegi batyrdyń tuqymy bolǵandyqtan, Turǵyn bala qorlyqqa shydamaı, qalashylardyń qolyndaǵy qyryq naryn, seksen taı júgin tartyp alyp, saýdagerlerdi qańǵyrtyp qaldyrady, Qyryq nar, seksen taı júkpen, shyńyraýdyń basynda qalǵan qaryndasy Aqbilekke keledi. Kelgennen soń júkti aqtaryp kıinip alady. Qabyrǵadan jaq, jyńǵyldan shyńǵaq oq jasap, qulan-bulan atyp, kún kórip jata beredi.

         Baıaǵy Bógen batyr qaıǵylanyp, qatyny kúshik tapqan soń, jurt betin kóre almaı, úıde jata beredi eken. Bógenniń qaıǵylanǵanyn bilip, óziniń joldastary, qyryq batyr qaıta kelip, sálemdesip, Jaıyq boıymen ıt salyp, qus júgirtýge ertip ketedi. Edil-Jaıyqqa qaraı qyryq kókjal, kileń batyrlar kele jatqan.

Qyryq kókjal birigip,

Kóringenge urynyp,

Aýyzdary birigip,

Edilge qaraı júredi.

         Edil sýynyń boıyndaǵy jer betindegi qalyń toǵaılyqtyń shóbindeı bolyp sýǵa qonǵan aqqý, qaz, úırek, taǵy qustarǵa, qyryq bir kók tuıǵyndaryn ushyryp jiberedi. Bul ýaqytqa sheıin Bógen batyrdyń sary ala tuıǵyny ómirde qashpaǵan edi. Bul qusqa salǵan ýaqytta jer baýyrlap qasha bastaıdy. Sol qashqan sary ala tuıǵyn qashýmen kelip, eki bala meken etken qyryq shyńyraýdyń qasyna kelip, qalashynyń jurtyna qonady. Tuıǵynnyń qonǵanyn bilip, Aqbilek sulý tuıǵynnyń shubatylǵan jibek baýynan ustap qolyna qondyrady Tuıǵynnyń qashqan izimen kóp ýaqyttan keıin Bógen keledi. Kele jatqan Bógendi kórip, jaqyndaǵanda, Aqbilek sulý qol qýsyryp sálem beredi. Bala kórmegen sorly boıy eljirep ketip, sálemin qabyl alady. Ekeýi amandasyp bolǵannan keıin: «Tuıǵynymdy ber», – dep, Bógen batyr qyzdan suraıdy. Qyzdyń sózi:

         — Ata, aǵaıyndy ekeý edik, ózimnen úlken aǵam bar edi, soǵan tuıǵynyńdy ber, aǵam ermek etsin, – deıdi.

 

Qudaı edi panamyz,

Shyńyraýdan týǵan balamyz.

Qula jolda ósip ek,

Aınalaıyn, jan ata,

Tuıǵynyńdy berińiz!

Qasymdaǵy aǵamnyń

Astynda aty, qolynda qusy joq.

Ermek etsin, jan aǵa,

Sen bermeseń, jan ata,

Kimderge baryp aıtamyz,

Kimderdi izdep tabamyz?

Jalǵyz edi aǵekem,

Tuıǵynyńdy berip ket.

Ermek etsin jan kókem.

Aǵammen dos bolyńyz,

Men úshin attan túsińiz,

Jamandy-jaqsy tamaq bar,

Attan túsip, jan ata,

Bizden tamaq ishińiz.

Aǵam ańǵa ketip edi,

Jan kókemdi kórińiz.

Bizbenen dos bolyńyz,

Tuıǵynyńyzdy berińiz, – deıdi.

 

         Bógenniń sózi:

Mańdaıdaǵy eki kóz

Bir-birine el emes.

Meni syılap, ata deseńiz,

Atańdy áýire mazaq etpeńiz.

Mazaq etýińdi, jan bala;

Eki dúnıede jón kórmeı,

Jón bolmasa, jan balam,

Tuıǵynymdy berińiz, – dep, Bógen batyr tuıǵynyna qolyn usynady. Sóıtip, tuıǵynyn alyp Bógen batyr eline qaıtyp kele jatady.

Sary ala tuıǵyndy qamshy etip,

Shubar atty gýletip,

Eki ıyǵynan dem alyp,

Shańdatyp jer tanabyn,

Jan-jaǵyna alańdap,

Bógen syndy sur peren

Eline kelgen sekildi.

Eńsesi bıik aq orda,

Eńkeıip baryp kiredi.

Túse bara qulady,

Qur daladaǵy balany

Kórgen soń zarlanyp

«Qudaıym shyńyraýǵa bala beripti

Maǵan nege bermeıdi?», – dep jylaıdy.

         Tuıǵyny qashqan soń Bógen batyr sony kýyp ketip edi dep, qyryk batyr Edil boıyna taǵy ertip ketpekshi bolyp, taǵy keledi. Bul sapar batyr qan jutyp, óte júdeý bolǵandyqtan, qyryq batyrdan ulyqsat surap, barmaı qalady, sol qalǵannan Bógen ishkeni as, kıgeni kıim bolmaı jata beredi.

         Qanikeı men Tinikeı kempirge aıtady: «Biz bir habar estidik, bir-eki bala shyńyraý edi anamyz, dep zarlap júr, – deıdi. — Olaı bolsa, sol balany qaıda tastadyńyz. Bolsa, joq etińiz, alty qorjyn bas dilda beremiz», – deıdi. Bul habardy estigen kempir qýaryp, eki etegin túrinip, empeń qaǵyp júre beredi. Birneshe kún júrgennen keıin, óziniń tastaǵan shyńyraýyna jaqyndaı kelip baıqasa, burynǵydaı emes, úı, jaıylyp júrgen maldy kóredi. Bir sumdyktyń bolǵanyn bilip, kempir qaıyrshy bolyp, tigýli turǵan úıge keledi. Kirip kelse, aı dese aýzy bar, kún dese kózi bar jas qyz bala otyr eken, sony kóredi. Qyz kempirdi kórip, sálem beredi, sálem berip bolǵan soń: «Neǵyp, qaıdan júrgen adamsyz?» – dep qyz suraıdy. Kempir: Úı joq, kúı joq, bala, baı joq, elimnen adasyp júrmin, qaıyrshy kempir edim», – deıdi «Qaıyrshy edim» degen soń, úıinde turǵan qulannyń bir sanyn berip toıǵyzady. Keteıin dep jatqanda kempir aıtty. «Aǵańnan da qaıyr suraımyn, keletin joly qaısy?» – deıdi. Qyz: «Keletin joly - kúnshyǵys, ketetin joly - kúnbatys», – dep, aǵasynyń jolyn kórsetti. Kempir balanyń keletin jolyna qaraı júrip kele jatqanda, balany kórdi de joldyń on ezýine qısaıyp qulaı ketti Turǵyn batyr kempirmen isi bolmaı, on qulany qolynda, on qulany arqasynda óte shyqty. Úıge kelgesin qaryndasy aıtty: «Aldyńyzdan qaıyr suraǵan kempir jolyqty ma, jolyqsa ne berdińiz?» – dedi. «Aı, qaraǵym, nege jiberdiń, sheshe etip alatyn edik», – dep, kempirdiń jatqan jerine qaraı júgirip baryp, kempirdi sý búrkip tiriltip alyp, úıine alyp keldi. Mystan kempir ábden úırenip alǵan soń, qyzǵa aıtty mynany: «Qypshaqtyń taýynda Tápeltas degen qalmaq patshasynyń qyzy bar» sony ákelsin, aǵańa aıt, maǵan kelin kerek, saǵan jeńge kerek», – deıdi. Bul sózdi Aqbilek qabyl etip, aǵasyna áldeneshe ret jylap, Tápeltasty izdetip jiberedi. Aǵasy jaıaý izdep ketedi. Qara jolmen kele jatsa, jol úsh aıyrylady, joldyń áqaısysynda jazýy bar eken. Elek aǵymy, Aıakóz, Tápeltas degen.

         Úshinshi jolǵa túsip kele jatqanda, ábden sharshap, áli quryp pana taba almaı kele jatqanda, aldynan shyqqan tútindi kóredi. Jaqyndap kelip qarasa, aq otaý tigýli tur eken. Sálem berip kirip kelse, bir kempir otyr, shóldegen bala kele sala kempirdiń eki emshegine aýyz saldy, ábden sýsynyn qandyryp emip bolǵan soń, baladan kempir surady. «Neǵyp júrgen adamsyń?» — Tápeltas degen qalmaq qyzyn izdep, almaqqa ketip baram, – deıdi.

         Kempir aıtady: «Meniń emshegimniń ıimegenine qyryq jyl edi, saǵan ıidi. Tápeltas meniń qyzym edi», – dep. Sol jerde kempir otyz kún oıyn, qyryq kún toıyn istep, Turǵyn batyrǵa qyzyn berdi. Úsh kún jolda júrgen soń, Tápeltes Turǵynǵa aıtty: «Sen shesheme baryp sálem berip ket. Bir, eki ret buıymym bar dep aıt ta úshinshi rette qolyńyzdaǵy jaı tasyńyzdy ber dep sura», – dedi.

         Turǵyn batyr Tápeltastyń aıtqanyn istep, sheshesine sálem berip, keterde bir-eki buıymym bar dep, úshinshi rette «jaı tasynyzdy ber» dep surady. Kempir berip qala berdi. Tasty qolyna ustap, eki kún júrip shyńyraýǵa kelip jetti.

         On eki aı ótkesin, baıaǵy mystan kempir qyzǵa aıtty: «Turǵyndy jumsap, Elek aq sýdan sý aldyr, ishseń óte jaqsy bolady», – dep aldaıdy.       Aqbilek jylap, qoımaı, aǵasyn sýǵa jumsady. Turǵynnyń qaıynynan minip kelgen qara sholaq tulparyn mingizip, qolyna qara sholaq qylysh berip, attandyryp jiberedi.

         Turǵyn batyr baıaǵy qara jolǵa túsip, Elekke qaraı júretin aıyryǵyna qaraı kele jatsa, aldynan aspanmen tiresken báıterekti kórdi. Qasyna kelip, atyn baılap, demalyp otyrǵanda, terek basyndaǵy úsh balapandy kórip, qarap tursa, terektiń ar jaǵynda on shaqyrymdyq jerde eki jylan talasyp júr eken. Kóre saldy da atyn terekke baılaýymen qaldyryp, ózi qylyshyn kolyna alyp eki jylandy óltirip, atyna kelip, atyn otqa qoıa berip, qaıtadan demalyp otyra ketedi, kózi ilinip ketip uıyqtap qaldy. Batyr Turǵyn uıyqtap jatqanda:

Jańbyrlatyp, shyqtatyp,

Taý qabaqtaı domalap,

Tas burshaqtaı japalap,

Alystan jerdi qýyryp,

Samuryq qus keledi,

Kele salyp samuryq

Balany jutpaq bolady.

Úsh birdeı balapan:

«Aınalaıyn, anaeke,

Oıbaı jutpa,— dep,— balany»,-

Alqymynan alady.

«Olaı bolsa, balam»,— dep,

Balany sańǵyp tastaıdy.

         Sodan keıin Samuryq: «Nege jutpa dep aıttyńdar», – dep suraıdy. «Óltirme dep aıtqanymyz, bul adam bizdiń dushpanymyz — eki aıdahardy óltirdi», – deıdi. «Sondyqtan óltirme dep aıtqanymyz», – deıdi. Zaty haıýan ǵoı, solaı bolsa da adam qadirin bilip, ózinshe syılyq kórsetti. Sonymen Turǵyn dem alyp, Elek sýǵa qaraı jol shekti. Birneshe kún jol júrgennen keıin Elek jaqyndady. Aınalasy qalyń qalmaqtyń eli eken, budan qalaı sý alýyn bilmeı, aınalyp júrip, Elektiń juqalaý jerine kelip, sý úshin oırandy salady.

Sýdy Turǵyn alady,

Qalmaqtar qarsy turady.

Qarsy turǵan qalmaqqa

Turǵyn urys salady.

Ábden qyzyp alǵan soń,

Shýyldaǵan qalmaqtyń

Oń kelgenin oń atty,

Sol kelgenin sol atty,

Tipti jaýǵa bolmady,

On kúndeı soǵys bolady,

Solqyldaǵan myrzasyn

Tabanǵa salyp jún qyldy.

Qaqpanyń aýzyn qandatyp,

Sharbaqtyń aýzyn shańdatyp,

Bir aı jarym bolǵanda,

Urysqa shyqqan. qalmaqty

Tegis bárin qyrady.

Qyrylǵany qyrylyp,

Qalǵany qashyp ketedi.

         Qalmaqty qyryp bolǵansyn, Turǵyn batyr eline qaıtady. Bul sýyn alyp qaıtyp kele jatyp, samuryqtyń balapany qalǵan terekke soǵady. Sol jerde úsh kún, úsh tún dem alyp jatady. Bul terekte demalyp jatqannan keıin, samuryq qus aıtady:

Aı, dostym, Turǵyn,

Jaqsynyń jaýy jamandy.

Jaqynnan jaý shyqsa,

Aýdaryp keter tabandy.

Abaılashy, ańdashy.

Aýdaryp ketip qalmasyn,

Úıińde bar bir dushpan,

Ólimge seni aıdaǵan,

Ólimge basyn baılaǵan.

Tabanyna dushpannyń

Qapylysta túspegin!

Osy sapar baryńyz,

Máni-jaıyn baıqańyz,

Qıyn-qystaý is túsip,

Qınala qoısań, jan dostym,

Ózime qaıtyp kelińiz.

         Sodan keıin úıine qaıtýǵa oılanyp, qus bolsa da amandasyp bolyp, Turǵyn batyr atyna minip, eline qaıtpaq boldy. Jolda neshe kún júrip, úıine, aman-esen shyńyraýdaǵy Aqbilek qaryndasyna, Tápeltes áıeline keledi.

At dúbiri estilip,

Júgire úıden shyǵady.

Qaryndasy Aqbilek

Oımaqtaı aýzy búrilip,

Ash belinen buralyp:

«Aınalaıyn, aǵajan,

Aman-esen kelgeniń,

Tilekti Qudaı bergeni».

— Sylqyldaǵan Aqbilek

Aǵasynyń atyn jetelep

Úıge ákep túsirdi.

         Aǵasynyń áldeneshe ýaqyt júrip ákelgen aq sýyn iship qarap, sýdyń asyl ekenine tańqaldy. Sóıtip otyryp áýelgi Tápiltesten ákelgen aq tasyna búrkip qarap, bal ashyp edi: aǵasymen ekeýi jas kezinen sheshesinen aıyrylǵanyn, jalmaýyz kempirdiń ekeýin qyryq qulash shyńyraýǵa salǵanyn, odan eki balanyń shyǵyp kún kórgenin, ekinshi ret jalmaýyz kempir shyńyraýǵa kelip Turǵyn aǵasyn kelmeske aıdaýyn, ekeýin tapqan boıda eki ıttiń kúshigin tapty dep, ákesi Bógen áıeli Aqboryqty darıaǵa jibergenin jáne ózderiniń qańǵyryp júrgenin bildi. Muny aǵasyna aıtyp túsindirgennen keıin, kempir muny sezip qalyp, ákki bolǵan qý bas kempir qashady. Turǵyn qashqan kempirdi ustap alyp baılap qoıady. Odan keıin, tamaq iship alyp, aq otaýyn jyǵyp, ózderiniń týǵan jeri — Jırenkólge kóship, kóshtiń ortasyna kempirdi baılaıdy. Óziniń týǵan jerine neshe kún jol júrip, kelip jetken sekildi. Jolda kóship kele jatqanda kóshten ozyp, Turǵyn batyr qaıǵylanyp jatqan ákesi Bógenge kelip, aq ordaǵa túsip, atyn baılap, irkilmeı, ákesiniń úıiniń esigin baǵyp qaraýylda turǵan qyryq jigitke qaramaı, óltiremiz degen sózderine qulaq aspaı, kirip keldi. Úıge kirip, júresine qarap otyra qalady. Bógen úıge kelgen dybystan adam ekenin bilip, bir kózin ashyp qarasa, jas qana bala eken, Bógenniń júregi, tula boıy eljirep ketip, kózinen jas tóge bastaıdy. Kózinen tógilgen jasymen qasqa bolǵan, bala kórmegen Bógen: «Qaıdan, neǵyp júrgensiń?» – dep suraıdy,

         Turǵyn: «Aı, bala, basyńdy kóter, biz de noǵaılynyn balasymyz»,—dep jaýap beredi. Bógen: «Qaı noǵaıly dediń?» Turǵyn: «Úlken atamyz noǵaılynyń ishindegi ataqty Janaı qarty eken, sonyń balasy Bógen, sheshemiz Aqboryq», – dep jaýap berdi. «Qazir sheshemiz qaıda, sony taýyp ber», – dedi.

         Bógen: «Ne dep otyrsyz?» – dep, basyn kóterip aldy da: «Aı, qaraǵym, qaıdan júrsiń, qandaı adamsyń? Jónińdi durystap aıt», – dedi.

         Turǵyn: «Nesin aıtaıyn, myna sýdy alyp osy tasqa qoıyp, qarap bilińiz, meni kóp sóıletpe», – deıdi de jaı tasty Bógenge ustatyp, jaıyna otyra beredi. Esik aldyndaǵy qyryq jendeti: «Batyrdyń úıine ómirde ruqsatsyz at baılanbaǵan, betimen at baılaǵan kim?» – dep, attaryn oınatyp jetip keledi. Oǵan Turǵyn esh nárse dep qysylmaı, qasqaıyp otyra beredi. Ákesi tasqa qarap, dalaǵa júgire shyǵyp, qyryq jendetke: «Darıadaǵy Aqboryqty ákel!», – deıdi. Batyr aıtqan soń, amal joq, burynǵydaı zaman joq, qyryq jendet shabýyldap burynǵy belgili darıadan artyq týǵan sulýdy, súıip alǵan batyrdyń Aqboryq jaryn uzamaı-aq alyp keledi. Eki kúshik ıt bolyp ósken eken, olardy qosa ákeledi,

         Aqboryq kelgennen keıin, myna jaǵynan Turǵyn, qaryndasy Aqbilek, áıeli Tápeltes úlken kósh kerýennen olar da keledi. Bógen balasy, áıeli kelgennen soń, kóńili tasyp, búkil noǵaıly elindegi halyqty shaqyryp, sansyz mal soıyp, otyz úı tigip, otyz kún oıyn, qyryq kún toıyn qylyp, altyn qabaqty attyryp, noǵaıly elin qyzyqqa batyrady. Mystan kempirdi halyq aldynda darǵa asyp óltiredi. Oǵan qosylyp, dushpandyq qylǵan hannyń kyzy Qanikeı men Tinikeıdiń jurt aldynda betine kúıe jaǵylyp, aıyptary áshkerelenedi. Bunyń ústine, óziniń joldastary — Qyrymnyń ataqty qyryq batyryn qonaq etip, úsh aıdyń júzi bolǵanda, toıynyń aıaǵy tarqap bitedi.

         Bógen balasy tabylǵannan keıin kóńili tasyp, áldeneshe jyl qaıǵyly júrgenin umytyp, Turǵynǵa úı tigip, enshisin berip, dúnıeden armansyz bolyp ótedi.

 

---