InfoHub Logo

Tyrnaqtyń astynan kir izdegen halyqqa tamaǵyn shaınap berseń de jaqpaısyń. Osy halyqtyń arasynda keńinen taralǵan ózekti máselelerdiń biri – Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyqtarynyń sapasy. Kerek qujatyn kezesiz ala almaı ashynǵan halyqqa ortalyqtardy kinálaý ońaı,óz  kózin basqan sheldi kim baıqasyn? Zamanaýı tehnologıalar dep jar salamyz, biraq ózimiz solarǵa qanshalyqty ilese alyp jatyrmyz?

«Kezekke kirmeı, esepke kirmeısiń» degen naqyl sóz dál osy qyzmet kórsetý ortalyqtaryna arnap aıtylǵandaı-aq. Sany kóp bolǵanymen, qaısyna barsań da, bir japsyraq talonsyz eshteńe de ala almaısyń. Qyzyq, osy aýqymdy máseleniń basty sebebi jaıly oılanyp kórgen adam bar ma eken?

Tańerteńnen ala keshke deıin óziniń jumysyn ysyryp, bireýdiń «asyn pisirip» júrgen qyzmetkerlerdiń kinási joq demeımin, biraq daıyn asqa tik qasyq bop úırengen adamdardyń erinshektigi qynjyltady. Mundaı jerge kirseń, árbir ústelde bir adamnan, bir adamda on suraqtan bolyp, qyzmetkerler túsindire almaı, halyq túsine almaı ábiger bolyp jatady. Talon deıdi, kilt deıdi, kýálik deıdi – bir qujatty alý úshin toqsan túrli qujat ákelý qajet. Degenmen, adamnyń qulqy túzelmeı, ómirdiń qulpy túzelmeıdi ǵoı. Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵyna kelgen árbir adam az da bolsa eńbektenýge nıettenip kelse, búgin qalyptasyp tyrǵan jaıdyń sheshimi ońaı tabylatyn edi.

Eger baıqap qarasaq, árbir ortalyqta kádimgi termınal tárizdes qurylǵylar ornalasqan. Munyń kóbisi – adamdar ońaı qol jetkizýge bolatyn qujatty kezekte kútpesin dep jasalǵan arnaıy apparattar nemese kompúterler. «Eki kisi yǵyssa, bir kisilik oryn bar» deıdi qazaq. Eger árbir ekinshi adam osy qurylǵynyń tilin úırenip, óz máselesin sheship úırense, kezektiń de sońyna tez jeter edik. Biraq jalqaýlyqqa janyn jegizgen jurtshylyq mundaı qıyn ispen qalaı aınalyssyn? Olar úshin aıqaı salyp, óz minin bireýden izdegen áldeqaıda jeńil.

Aqylsyz adam aıqaı keledi,

Jan-jaǵyn jaıpaı keledi.

Aqyldy adam jaı-jaı keledi,

Jan-jaǵyn baıqaı keledi.

Qazir halyq arasynda aqyldy adamnan góri aqymaqtardyń qarasy kóp sıaqty. Óz basyna qıyndyq týdyryp, bireýdiń ómirine qıyndyq qosqandy jany súıetin sanasyzdardyń zamany bul. «Kórmes túıeni de kórmes» demekshi, óz deńgeıinen asyp shyǵa almaıtyn adamdar ózderi úshin jasalyp jatqan múmkindikterdi baıqamaıdy. Mysaly, siz sol ortalyqtardyń tabaldyryǵyn tozdyrmaı-aq, ózińizde kerek qarapaıym qujattardy úıde otyryp ala alasyz. Sonymen qatar, jeke kýáligińizdi umytyp ketetindeı jaǵdaılar oryn alsa, qyzmetkerler sol sátte kompúterden siz jaıly barlyq málimetti taýyp bere alady. Bastysy «Aqyldy adam aıtqyzbaı biledi, aq suńqar qaqqyzbaı iledi» degen sózge mán berip, azdaǵan sabyr men túsinistik tanytqan jón.

Osy jaǵdaıdy dál taýyp sıpattaıtyn Shákárim Qudaıberdiulynyń keremet óleń joldary bar:

Bireýdiń minin kórgenshe,

Jamandyǵyn tergenshe,

Óz oıyńdy mazalap,

Óz boıyńdy tazalap,

Ózińmen alys ólgenshe! 

Abdymurat Asylbek

---