InfoHub Logo

Ǵalamtorda saǵattap otyrý — bos ýaqytyńyzdy ótkizýdiń eń jaqsy joly emes. Áleýmettik jelige telmirý, sheksiz trafık, onlaın oıyndarǵa jabysý naǵyz táýeldiliktiń paıda bolýyna ákeletin dofamınniń (rahattaný gormony) bólinýin yntalandyrady. Mı bos aqparatpen shamadan tys júkteledi, este saqtaý qabileti nasharlaıdy, adamdarmen baılanys barǵan saıyn qıyndaıdy, depressıa paıda bolady. Al, mundaı bitpeıtin tolassyz syrqaý tizimi kimge kerek? Men sizge Digital Detox týraly bilýge ​​keńes beremin, sebebi bul tehnıka — mıdyń ıntoksıkasıasynan qutylýdyń jáne ǵalamtorǵa táýeldilikten arylýdyń joly.

Aqparattyq detoksıkasıaǵa kórsetkishter men jalpy usynystar

Aqparattyq detoks (sıfrlyq detoks) — adamnyń smartfondardy, kompúterlerdi, planshetterdi jáne basqa da gadjetterdi paıdalanýdan sanaly túrde bas tartqan ýaqyt kezeńi. Bul stressti jeńildetý, shynaıy qarym-qatynasqa, shyǵarmashylyqqa nemese jumysqa ený úshin jasalady. Ǵalamtordan gadjetterdi paıdalaný statısıkasyn izdeseńiz, úreılenýińiz múmkin: qazirgi zamanǵy adam kúnine orta eseppen telefonyn 150 ret tekseredi. Jasóspirimderdiń 65%-y adamdarmen tikeleı sóılesý kezinde gadjetterdi paıdalanady, 24%-y mańyzdy oqıǵalardy ótkizip jiberedi, óıtkeni olar keıinirek áleýmettik jelilerde bólisý úshin olardy fotosýretter men beınelerge túsirýge tyrysady.

Tehnıkalyq quraldardy shamadan tys paıdalaný birqatar naqty aýytqýlarǵa ákeledi. Mysaly, nomofobıa — smartfonsyz qalýdan qorqý, fýbbıng — qasyndaǵy adammen sóılesken kezde gadjetterge alańdaý, ekrandy výıerızm — basqa adamdardyń smartfondarynyń ekranyna úńilý. Tanystardyń nemese beıtanys adamdardyń ómirindegi oqıǵalardy jiberip alý qorqynyshy da úırenshikti qubylysqa aınalyp barady. Eger siz smartfondy óz denesiniń bir bóligi retinde unatatyn adam bolsańyz, telefonyńyzdaǵy ýaqytty tekserip, 5 mınýttan keıin ózińizdi Facebook arnańyzdan tapsańyz, onda sizge sandyq detoksıkasıa qajet. Medısınalyq ataýmen bul prosedýrada alańdaıtyn eshteńe joq: siz tek búkil prosesti baqylaısyz. Mine, gadjetterge táýeldilikten arylýǵa kómektesetin birneshe keńester. Yńǵaıly bolý úshin olar qıyndyq deńgeıleri boıynsha bólingen. Ár deńgeıde qansha ýaqyt turý kerek, bul sizge baılanysty. Sondaı-aq qandaı usynystardy oryndaý kerek jáne qaısysyn oryndamaý kerek, ol da tikeleı ózińizge baılanysty. Bul jerdegi basty másele — ózińizdi tas dáýirine aparmaı, tehnologıamen sanaly túrde árekettesýdi úırený.

Aqparattyq detoks: birinshi deńgeı

Bul deńgeıdiń maqsaty — sizdiń ómirińizde tehnologıanyń dozasyn azaıtatyn shaǵyn ózgerister engizý. Sizge ońaı bastama, jyldam jeńister, qosymsha motıvasıa qajet. Usynystardyń kópshiligin oryndaý 5 mınýttan aspaıdy, sondyqtan siz oqyǵannan keıin birden bastaı alasyz.

Kompúter

— Siz sırek paıdalanatyn barlyq baǵdarlamalardy joıyńyz;
— Jumys ústelinen barlyq tańbashalar (ıarlykı) men papkalardy joıyńyz. Qajetti baǵdarlamany nemese faıldy tabý úshin izdeý fýnksıasyn paıdalanyńyz;
— Baǵdarlamalar úshin tolyq ekran rejımin paıdalanyńyz. Bul alańdatatyn nárselerden qutylýdyń jaqsy joly. Buryn siz ózińizge qajet nárse bolasyz;
— Jıi kiretin saıttardy (ásirese áleýmettik jelilerdi) betbelgilerden alyp tastańyz. Olarǵa qol jetkizý qanshalyqty qıyn bolsa, soǵurlym siz ol jerge azyraq barasyz;
— Jumys ústelińizde tamaq ishpeńiz. Mı birden 2 proseske shoǵyrlana almaıdy. Nemese tamaq nemese Instagram;
— Kúnniń sońynda barlyq qoıyndylar men baǵdarlamalardy jabyńyz, Júkteýler ishinen barlyq faıldardy joıyńyz nemese jyljytyńyz, «korzınany» bosatyńyz jáne kompúterdi óshirińiz.

Telefon

— Kompúterdegideı qajetsiz nemese sırek qoldanylatyn qoldanbalardy joıyńyz;
— Qońyraýlardan basqa barlyq habarlandyrýlar úshin dybysty (sonyń ishinde dirildi, ıaǵnı, vıbrasıany) óshirińiz;
— Ózińizge kádimgi oıatqysh satyp alyńyz. Bul uıqydan keıin birinshi kezekte elektrondyq poshtany nemese áleýmettik jelilerdi tekserýdi joıady;
— Telefonyńyzdaǵy ýaqytty tekserýdiń ornyna qol saǵatyńyzdy paıdalanyńyz;
— Adamdarmen sóılesken kezde telefonyńyzdy teksermeńiz.
— Jumysta nemese úıde bolmaǵan kezde mobıldi ınternetti óshirińiz.

Aqparattyq detokstyń ekinshi deńgeıi

Ekinshi deńgeıde siz tehnologıany qoldanýdy este saqtaýdy jáne aldyńǵy kezeńdegi jetistikterdi keńeıtýdi úırenesiz. Sondaı-aq keıbir jaman sandyq ádetterden arylasyz.

Kompúter

— Maqsattaryńyzǵa yqpal etpeıtin saıttardy oqýdy jáne sholýdy toqtatyńyz;
— Eger siz kezdeısoq qyzyqty beıne nemese maqala taýyp alsańyz, ony birden oqymaı, betbelgige qoıyńyz. Barlyǵyn bir sátte oqý úshin arnaıy ýaqyt bólińiz;
— StayFocused ornatý — belgili bir saıttardy belgili bir ýaqytqa bloktaýǵa múmkindik beretin keńeıtim;
— Saǵat 11-ge deıin poshtańyzdy teksermeńiz. Tańerteńgilik ýaqytyńyzdy maqsatyńyzǵa jetýge jaqyndatatyn mańyzdy isterge arnańyz;
— Qajetsiz elektrondyq poshta aqparattyq búletenderge jazylýdan bas tartyńyz: jańalyqtar, kompanıalar jáne t.b.

Telefon

— Uıyqtar aldynda bir saǵat buryn telefondy ushý rejımine qoıyp, tańerteńgilik jumysty aıaqtaǵannan keıin ǵana óshirińiz;
— Barlyq qoldanbalardy negizgi ekrannan jyljytyńyz. Endi qoldanbany sanaly túrde tańdap, ony tabý úshin ońǵa syrǵytý kerek;
— Qońyraýlar men SMS-terden basqa barlyq habarlandyrýlardy óshirińiz. Bir nárseni teksergińiz kelse, ózińiz qalaǵan qoldanbany ashyńyz;
— Paıdasyz mazmunǵa jazylýdan bas tartyńyz. Eger qandaı da bir arna budan bylaı sizdi qyzyqtyrmasa nemese oqymaıtyn bolsańyz ony da óshirińiz;
— Áleýmettik jelilerdegi «qosymsha» dostarmen de solaı jasaýǵa bolady — olardy joıyńyz.

Aqparattyq detoks: úshinshi deńgeı

Úshinshi deńgeı — adamdardyń kópshiligi úshin «altyn orta». Siz úırenetin ádetter tehnologıany tolyq baqylaýdy seziný úshin jetkilikti bolady.

Kompúter

— Elektrondyq poshtany jáne áleýmettik jelilerdi tekserýge ýaqyt bólińiz. Muny kúnine 2 retten artyq emes jasańyz;
— Internetti qaramaıtyn kezde WiFi-dy óshirińiz;
— Ózińizdi synańyz! Kompúterdi paıdalanbaı 1 kún ótkizińiz. Onlaın da, oflaın da emes. Tek óshirińiz. Muny isteýdiń eń jaqsy ýaqyty — demalys kúnderi.

Telefon

— Endi eń qıyny. Barlyq áleýmettik medıa qoldanbalaryn joıyńyz. Eger sizge naqty nárse qajet bolsa, veb-nusqasyn paıdalanyńyz jáne odan keıin júıeden shyǵýdy umytpańyz;
— Baılanys úshin tek bir qoldanbany tańdańyz. WhatsApp nemese Telegram sıaqty messendjerlerge artyqshylyq berińiz.
— Úıge kelgende, telefondy ózińizben birge alyp júrmeı, aldyn ala belgilengen jerge qoıyńyz.
— Telefondy basqa bólmede zarádtańyz.

Aqparattyq detoks: tórtinshi deńgeı

Aqyrynda biz chempıondar deńgeıine jettik. Naǵyz sandyq asketızmdi kórgińiz kelse, munda sizge birneshe usynystar bar.

Kompúter

— Úıińizde tehnologıasyz aımaqtar jasańyz. Jatyn bólmeden bastańyz — bul sıfrlyq dáýirge deıingi kezeńniń bir bóligi bolýy kerek. Eń durysy, gadjettermen aınalysatyn bir ǵana bólme qaldyryńyz;
— Teleshoýdyń ataýy nemese án shyqqan jumysqa qatysty emes aqparatty tekserý úshin jelige kirmeńiz. Ony 24 saǵatqa keıinge qaldyryńyz. Siz bul týraly umytyp ketken shyǵarsyz, bul aqparat sonshalyqty qajet emes degendi bildiredi;
— Jalǵastyryńyz jáne demalys kezinde gadjetterdi kem degende bir apta paıdalanbańyz. Bul ýaqytta demalý mańyzdy;
— Sizge aıtarlyqtaı paıda ákelmeıtin qurylǵylardan qutylyńyz. Mysaly, fıtnes bilezikteri, smart saǵattar, smart dınamıkter.

Telefon

— Elektrondyq poshtany kún ishinde tekserýdiń qajeti bolmas úshin óshirińiz;
— Barlyq áleýmettik medıa platformalarynda profıl bolý maǵynasy joq. Jumysqa nemese baılanysqa qajet bireýin ǵana qaldyryńyz;
Odan da qıyn nusqa — áleýmettik jelilerge kúnine shekteýli ret kompúterdegi vebsaıttan ǵana kirý.
— Internetke qosylmaǵan eski uıaly telefondy satyp alyńyz jáne ony tek qońyraýlar men SMS úshin paıdalanyńyz;
— Ushaq rejımin kúni boıy jumys isteıtin etip ornatyńyz jáne telefondy shynymen paıdalaný qajet bolǵanda ǵana shyǵyńyz.

Tym alysqa barýdyń qajeti joq. Tórtinshi deńgeı boıynsha usynystar jasaýmen jumys isteý qıyn boldy. Tym alysqa barý jáne parasattylyq sheginen shyǵý tym ońaı. Bizge tehnologıa kerek. Jáne biz olarǵa táýeldi bolǵandyqtan emes, kerisinshe, olar bizdiń ómirimizdi ónimdi, ártúrli etedi jáne buryn-sońdy bolmaǵan múmkindikter beredi. Sondyqtan joǵaryda atalǵan usynystardy iske asyrýǵa aqylmen qaraý kerek. Sizdiń qalaýlaryńyz ben qabiletterińizge sáıkes keletin nárseni tańdańyz. Aqparattyq detoksıkasıanyń máni — tehnologıany syrtqa tastaý emes, ony sanaly túrde óz ıgiligińiz úshin paıdalaný. 

Sizge aqparattyq detoksıkasıa qajet dep oılaısyz ba? Táýeldilikten arylý úshin ne isteýge daıynsyz?

4 kýrs stýdenti: Aıkishova Arýjan Jabaıqyzy
Oqytýshy: Boltaeva Á.M ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ

---