InfoHub Logo

Maı aıy bolatyn. Aýa raıy áli de birshama salqyn. Alaıda, tabıǵat shirkin butalar da, aǵashtar da, dala da, kógaldar da kóktemniń kelgenin sezdirip-aq tur. Kógaldar gúlderge toly. Gúlder qoldan jasalǵan qorshaý ishinde de jaınap ketipti. Al onyń qasynda naǵyz kóktemniń belgisi gúlge malynǵan kishkene alma aǵashy kóz tartady. Ásirese onyń jańa órken jaıǵan, jas, qyzǵylt búrshigi endi qaýyz jara bastaǵan bir butaǵy aıryqsha ádemi edi. Óziniń kóriktiligin ol da biletin. Sulýlyqty seziný qasıeti onyń túp-tamyryna sińgen bolatyn. Butaq sol sebepten de jolǵa ketip bara jatqan kúıme alma aǵashynyń dál qasyna toqtap, jas grafınıa budan kórkem butaqty tabýdyń ózi kıyn ekenin jáne tolǵan aıdaı tolysqan kóktem sulýdyń naqty beınesi dep madaqtaǵanda túk tańǵalǵan joq. Julyp ápergen butaqty grafınıa óziniń názik saýsaqtarymen aqyryn ustap, jibek qolshatyrmen kúnnen qorǵap úıine alyp ketti. Qorǵanǵa kelgen soń butaqty eńseli, ishi dúnıe-múlikke tolyp turǵan bólmeler arqyly alyp júrdi. Aq perdelerdi ashyq terezeden soqqan jel jelpip tur. Jarqyraǵan móldir shyny ydysqa alýan tústi tamasha gúl shoqtary qoıylǵan. Jańa jaýǵan qardan jasalǵandaı álgi ydystardyń birine alma aǵashynyń butaǵyn ornalastyryp, onyń tóńiregin aınaldyra jańa ǵana julyp ákelingen úıeńki butaqtary otyrǵyzylǵan. Ádemi bolǵanda, sondaı keremet!

Butaq murnyn shúıire bastady. Onda turǵan ne bar? Bul ózi ábden ádettengen, qalyptasqan nárse emes pe?

Bul bólme arqyly minez-qulyqtary árqıly kóptegen adamdar ótedi. Árbir kelgen kisi óz pikirlerin mán-mańyzyna qaraı, óz túsinik-túısigi mólsherinde aıtýyna qaqysy bar. Osy sebepten de keıbireýleri tipti eshteńe aıtqan joq, al ekinshi bireýler óte-móte kóp sóılegen. Butaqtyń bilýinshe ósimdikter arasyndaǵy sekildi, adamdar arasynda da aıyrmashylyq bar eken.

«Bireýleri ádemilik úshin qyzmet istese, ekinshileri tek qaraqan basynyń paıdasy úshin ómir súredi eken, al úshinshileriniń bar-joqtyǵynan kelip keter nárse shamaly»dep oılady butaq.

Ony ashyq terezege qarama-qarsy qoıǵan edi. Ol osy jerden kúlli baq pen dalaǵa kórinip turatyn. Sondyqtan da ol san alýan gúlder men ósimdikterge qumarynan shyqqansha qaraýyna da jáne olardyń aıyrmashylyqtary týraly oılanýyna da bolar edi. Onda bári de sándi saltanattysy da, qarapaıymy da, tipti óte-móte qarapaıymy da kóp bolatyn.

Beıshara ósimdikter, – dedi butaq. Shyn mánisinde, bizdiń aramyzdaǵy aıyrmashylyq qandaı eleýli! Olardyń men jáne men tárizdiler sıaqty seziný qabileti bolsa, olar ózderin qandaı baqytsyz dep biler edi! Iá, olardyń arasyndaǵy aıyrmashylyq óte úlken! Biraq solaı bolýǵa tıis te, áıtpese bári de teń bolar edi ǵoı!

Butaq qyr gúlderine birtúrli kúıinishpen qarady. Oǵan ásirese kúlli dala, tipti onyń oı-shuqyrlaryna deıin qaptap ósken gúldiń bári aıanyshty kórindi. Olar onsha kóz tartpaıtyn, ony sol sebepti gúl shoǵyna jınap júrgen de jan joq. Olardy tipti jolǵa tóselgen tastardyń ara jiginen de keziktiresiń. Qansha julyp tastasań da, ol jol taýyp qyltıa qalatyn qaıdaǵy bir aram shóp sekildi. Olarǵa baqbaq degen jeksuryndaý at ta taýyp qoıylǵan.

— Beıshara, qor bolǵan ósimdik! – dedi butaq. Gúldiń osyndaı túrine jatqandyǵyna jáne atyńnyń sonshalyq sumpaıy bolýyna sen kinály emessiń! Biraq adamdar arasyndaǵy sıaqty, ósimdikter arasynda da, aıyrmashylyq bolýǵa tıis!

— Aıyrmashylyq! – dep qaıtalady onyń sózin kún sáýlesi jáne ol gúl jarǵan butaqty súıip aldy. Sondaı-aq ol qyrda ósken sary baqbaq gúlin de súıdi. Onyń kún sáýlesiniń ózge týystary da, nebir tamasha gúlderge qosa osynaý beıshara gúlderdi súıýdi de umytqan emes.

Alma aǵashynyń butaǵy qudaı taǵalanyń jer betindegi tiri jannyń bárin birdeı sheksiz súıetindigi týraly oılanǵan joq-tyn. Ol qudaı taǵala jaratqan tirshilik ıesiniń árbirinde jasyryn jatýy yqtımal, ıá jasyryn jatyp kózge kórinbeýi kádik, biraq umytylmaǵan qanshama sulýlyq pen izgiliktiń bolýy onyń eshqashan oıyna kelgen emes. Mundaı oı onyń úsh uıyqtasa túsine de kirmese she? Ashyǵyn aıtqanda, munyń bári úırenshikti is bolatyn! Kún sáýlesi, jaryq sáýle, istiń mán-jaıyn áldeqaıda jaqsy biletin.

— Sen óziń kóz aldyńdaǵyny kórmeıtin soqyr ekensiń! – dedi ol butaqqa. Sen óziń qandaı beıbaq ósimdikti aıap júrsiń?

— Saıtan alǵyr baqbaqty! – dedi butaq. Olardan eshqashan gúl shoǵyn jasamaıdy, kisiler kezdesken jerinde aıaǵymen taptap ketedi, óıtkeni ondaı gúlder óte kóp! Onyń tuqymdary, beıne qarlyǵashtyń qaýyrsyny sekildi jol ústinde ushyp-qonyp ári-beri ótken adamdardyń da kıimderine jabysady. Bar bolǵany aram shóp!

Biraq ta, áıteýir, bireýge aram shóp te bolý kerek qoı! Ah, solardyń qatarynda bolmaǵanym úshin taǵdyryma dán rızamyn!

Birde qyrǵa bir top bala seıilge shyqty. Eń kishkentaıyn arqalap ákelip, sary gúlder ósken shóptiń ústine otyrǵyzdy. Bóbek kóńildene kúlip, tentektik jasap, shópti aıaǵymen taptady, aýnap, sary gúlderdi úzdi, balalyq janynyń qarapaıymdylyǵynan tipti olardy súıip te aldy. Eresek balalar gúlderdi terdi, ishi qýys sabaqtardy ıip, bir-birine kıgizip, dóńgelektedi, osyndaı dóńgelekterdi tizbektep ony moıyndaryna, ıyqtaryna, belderine, keýdeleri men bastaryna orady. Bul bir keremet boldy! Múlde eresek balalar gúli qýraǵan qaýyrsyndy tájge uqsap turǵan ósimdikterdi jaılap julyp ala bastady. Tabıǵattyń tańǵajaıybynyń biri aýadaı jep-jeńil jibek gúlderdi olar erinderine taqap turyp túbitin birden jelge ushyryp jiberýge tyrysatyn. Osylaı jasaý kimniń qolynan kelse, ol Jańa jylǵa deıin jańa kóılek kıetin bolady. Ájeı osylaı degen. Bul jaǵdaıda súıkimsiz gúl shyn mánindegi paıǵambar bolyp shyqty.

— Kórdiń be? – dep surady kún sáýlesi. Onyń kórkemdigin kóremisiń, onyń uly mańyzyn bilemisiń?

— Iá, biraq ol balalarǵa ǵana qatysty! – dep jaýap qaıyrdy butaq.

Qyrǵa shyqqan kári kempir de synǵan bákiniń ushymen sary gúlderdiń tamyryn qazyp ala bastady. Bul tamyrlardyń keıbirin ol kofege paıdalanbaqshy da, qalǵandaryn dárihanaǵa ótkizbekshi.

— Báribir ádemilik bárinen de bıik! – dedi butaq. Ádemilik álemine ený tek tańdaýlylardyń ǵana peshenesine jazylǵan! Adamdar sıaqty, ósimdikter arasynda da aıyrmashylyq bar ekeni ras qoı!

Kún sáýlesi jerde jaratylǵannyń bárine birdeı qudaıdyń rahym-súıispenshiligi sheksiz ekendigi týraly áńgimeledi: jan bitip, jaryq dúnıege kelgenderdiń bárinin de ótkinshi ýaqytta da, máńgilik ómirde de ózinshe tıisti úlesi bar!

— Jo-joq, bulaı dep oılaıtyn tek siz ǵana! – dedi butaq. Bólmege syrttan kisiler kirdi. Olardyń arasynda jas grafınıa da bar edi. Ol butaqty kún sáýlesin ótkizip turǵan móldir, ádemi ydysqa ákelip qoıdy. Grafınıanyń qolynda gúli bar. Bul ne taǵy? Alaqandaı jasyl japyraqtarǵa oraǵan. Japyraq arasynda jatqan gúlder beıne qorapqa salyp qoıǵandaı, ol úp etken jelden de qorǵaýly bolatyn. Grafınıa ony sondaı saqtyqpen ákele jatyr. Ol alma aǵashynyń názik butaǵyn da bulaı qunttap ustamaǵan edi. Eptep qana jasyl japyraqtardy jan-jaqqa keri qaıyrǵan mezgilde, olardyń arasynan sumpaıy sary gúldiń ulpa táji kórindi. Onyń túbit tájinen qyldaı názik qaýyrsynnyń birde-bir talyn jel ushyryp áketpes úshin de grafınıa ony zor saqtyqpen julyp alyp, qunttap ákelgen-di. Grafınıa ony aman-saý, qaz qalpynda alyp keldi jáne osynaý bar kórik-ajary jeldiń bir úp etkeninen qalmaıtyn ǵajap gúldiń ádemiligine, náziktigine, ózindik jaratylysyna tańdanýmen boldy.

Qudaı taǵalanyń jasaǵan keremetine qarasańyzdarshy! – dedi grafınıa. – Men alma aǵashynyń butaǵymen qosyp, onyń da sýretin salamyn. Ony jurttyń bári tamashalaıdy, Jaratqannyń rahymy túsken osynaý beıshara gúl de ádemilikten kende emes. Ekeýi eki túrli gúl bolǵanymen, ekeýi de báribir ádemilik áleminiń perzentteri ǵoı!

Kún sáýlesi áýeli osy beıshara gúldi, sosyn gúl jarǵan butaqty súıdi. Sol kezde onyń butaqtary azdap qyzara túsken sıaqtandy.

Aýdarǵan Q.Qurmanǵalıev

---