Aısulý men erjúrek Batyr ertegisi ashyq sabaq
Taqyryby: «Aısulý men erjúrek Batyr» ertegisi
Ashyq sabaq
Túri: /saıahat sabaq/
Maqsaty: Balalarǵa dostaryna úlkender men kishkentaılar kómek kórsetý arqyly meıirimdilik pen adaldyqqa tárbıeleý, ádeptilik sózderin jıi aıtyp júrýlerin qadaǵalaý, top bolyp jumys jasaýǵa úıretý.
Muǵalim: Sálemetsizder me qurmetti qonaqtar! Mektepaldy daıarlyq «Qýanysh» tobynda daıyndaǵan «Aısulý men erjúrek Batyr» atty ertegini qabyl alyńyzdar.
Muǵalim: balalar senderge búgin dostyq, erlik týraly ertegi aıtyp bereıin. Ertegi ishinde senderdiń kómekterin maǵan qajet bolady. Sender maǵan kómektesesińder me?
Balalar: Jaraıdy, kómekke árqashan daıynbyz.
Muǵalim: Olaı bolsa ertegimizdi bastaıyq. Ertegi « Aısulý men erjúrek Batyr» dep atalady. Sender ertegini muqıat, zeıin qoıyp tyńdańdar.
Mátinmen jumys. (saıahatqa shyǵý)
Erte, erte, ertede, eshki júni keltede, bir sulý qyz bolypty. Onyń aı dese aýzy, kún dese kózi bar eken.. Sodan ekeýi bir – birinen aıyrylmastaı dos bolypty. Bir kúni ala - dúleı jel turyp, jańbyr jaýypty. Eldiń esi shyǵyp jatqan mezgilde, aýyl ishine adasyp, jalmaýyz kempir kelipti. Jalǵyz otyrǵan Batyr kelip Aıdaı sulý Aısulýdy izdep ony taba almapty. Surastyra otyryp, Aısulýdy jalmaýyz kempir urlap alyp ketkenin bilipti. Sol mezette jolǵa shyǵýǵa, sulý qyzdy jalmaýyzdan qutqaryp ákelýge bel baılapty. Biraq ol jalǵyz ǵoı.«Jalǵyz aǵash orman emes», - deıdi dana halqymyz. Balalar, Batyrdy qalaı ózin jibermekpiz sonaý alys ormanǵa? Biz de oǵan kómektesip, birge jolǵa shyǵaıyq. Kómektesýge qalaı qaraısyńdar?
Balalar qýana kelisedi
Muǵalim: Bárimiz birge jolǵa shyǵamyz. Alda qandaı jol kútip tur, qýanamyz ba, sharshaımyz ba? Sondyqtan jolǵa shyǵar aldynda denemizdi sergitip alaıyqshy.(Dóńgelek ústelde otyrǵan balalar bir – biriniń arqasyna qarap, burylyp otyryp daıyndalady).
Muǵalim: Aspanǵa jarqyrap kún shyqty.(balalar saýsaǵymen bir – biriniń arqasyna kún salady). Birazdan soń bult torlap, kúnniń betin japty(arqalaryna bultty saýsaq qımylymen salady). Alaı - dúleı jel soqty (bes saýsaqty ary – beri jyljytý arqyly jasaıdy). Endi jańbyr bastaldy(saýsaq ushymen jańbyrsha qımyldatady). Jańbyr basylǵan soń, Kempirqosaq shyqty aspanǵa (jeti syzyq syzady arqaǵa jáne sanaımyz) Jaraısyńdar balalar, denemiz qýat alyp, boıymyzǵa kúsh tarap, jolǵa daıyn boldyq. Jolǵa shyǵyp kele jatyp, aldymyzdan bir dybys shyqty.
Muǵalim: balalar myna shyqqan neniń dybysy tyńdap kórińdershi? (dıskiden aǵyp jatqan sýdyń dybysy qosylady). Balalar tyńdap bolǵan soń jaýabyn aıtady. Muǵalim kele jatqan jolda teris qarap, ilip qoıylǵan sýretti, oń qaratady. Balalardyń jaýaby men sýrettiń jaýaby bir eken. Muǵalim: Jaraısyńdar balalar, jolymyzda aǵyp jatqan ózen bar eken. Káne ózennen jol kórsetýin surap kóreıik. Ózenge kelip amandasyp jol suraıdy.
Ózen: Sálem balalar, sender jaqsy joldas ekensińder. Qoryqpaı jolǵa shyǵypsyńdar, olaı bolsa maǵan da kómek kórsetińder. Men osy jerde aǵyp jatyp ádeptilik degendi umytyp qalyppyn. Maǵan eske túsirýge qalaı qaraısyńdar?
Balar qýana kelisedi de kezektese aıtady.
Oıyn – jattyǵý:
Erbolat: Qur bekerge qyltıma,
Bolmashyǵa burtıma
Saýsaǵyńdy sormaǵyn,
Saldyr salaq bolmaǵyn.
Bekjan: Salma aýzyna ıneni,
Julma úzip túımeni.
Syılap úlken kisini,
Qamqorlyqqa al kishini.
Amangúl: Turyp erte kún kózin,
Tósegińdi jına óziń.
Dánár: Óziń jasap isińdi,
Tazalap júr tisińdi!
Ashýlanbaı doldanyp,
Jaýap bergin oılanyp.
«Dáldep kór» oıynyń oınap jibereıik.
Ózen: Jaraısyńdar balalar sender naǵyz aqyldy da, adal dostar ekensińder – dep ary qaraı joldy siltep jiberedi. Balalar ózenge rahmet aıtyp, qoshtasady. Kele jatyp taǵy bir dybysqa kóńilderi aýady.(dıskten jańbyrdyń, kúnniń kúrkireýi dybysyn qosylady.) Muǵalim: Balalar bul neniń dybysy eken?
Balalar: «Jańbyrdyń dybysy»- dep ony da tabady. Muǵalim kelesi kedergi sýretti oń qaratyp, jańbyrdyń sýretin kórsetedi. Balalar jańbyrmen de amandasyp, kelgen jaıdy aıtyp, odan da jol suraıdy. Jańbyr: Balalar, erjúrek ekensińder, ormanǵa qoryqpaı kelipsińder, olaı bolsa, maǵan qazaqtyń maqal – mátelderiń úıretip ketseńder tamasha bolar edi. Balalar maqal jarysyn bastap jiberedi.
1. Aqqýdy atpa,
Dosyńdy satpa.
Aqtileý
2. Dos – dossyz ómir bos.
3. Dosy kópti jaý almaıdy, aqyly kópti daý almaıdy. Jaras
4. Jańadan dos tapsań da, eski dosty umytpa.
5. Aýylym – altyn besigim.
6. Yrys aldy – yntymaq
7. Oqy da bil, Náral
Oına da kúl
8. Oqý túbi toqý
9. Ne ekseń sony orasyń Marjan
10. El jaýsyz bolmas,
Jer taýsyz bolmas
Jańbyr da balalarǵa alǵysyn aıtyp, jol kórsetip jiberedi. Balalar jańbyrmen qoshtasyp, ary qaraı júredi. Jolda taǵy da dybys estiledi. Jolda kele jatyp balalar Aısulýdyń qýanyp, kúlimdep óleń aıtqan daýysyn estıdi( dıskiden qazaqsha aıtylǵan qyzdyń óleńin estıdi).
Muǵalim: balalar kimniń daýysy ekeniń tanydyńdar ma!
Balalar: «Aısulýdyń daýysy» - deıdi bir aýyzdan.
Muǵalim: Sońǵy kedergi sýretti ashyp, onda orman ishindegi jalmaýyz kempirdiń úıin kórsetedi. Balalar úıge jaqyndaǵanda, úıden jalmaýyz kempir shyǵyp: Balalar seńder adal dostar ekensińder, sonsha jol júrip, adaspaı kezdesken keıipkerlerge de kómektesip, bilim úıretipsińder, rahmet seńderge. Meniń kóńilimdi kóterip, qazaqtyń ulttyq oıyny «Arqan tartý» oıynyń oınap kórelik. Men senderge aıdaı sulý Aısulýdy qaıtaryp beremin,- deıdi.
Muǵalim: Rahmet senderge balalar, sender Batyrǵa jáne Aısulýǵa jasaǵan kómekteriniń arqasynda dostar bir - birin taýyp aıyrylmastaı adal dostar ekenderińdi kórsettińder..
Qortyndy: Sabaq sońynda balalar ózderiniń qandaı erlik jasaǵandaryn, dostaryna qandaı kómek kórsetkenderin eske alyp, ózderine rahmet aıtady.
Hor: Rızamyz biz búginge,
Rızamyz biz qazirge.
Aqyldy da keremet.
Dostar úshin aıanbaı,
Shyn peıilmen kómekke.
Almaty oblysy, Aqsý aýdany,
Qyzylaǵash aýyly, Nurshýaq balabaqshasynyń ádisker - psıhologi
Mýkýsheva Mahabbat Jýmashevna
Ashyq sabaq
Túri: /saıahat sabaq/
Maqsaty: Balalarǵa dostaryna úlkender men kishkentaılar kómek kórsetý arqyly meıirimdilik pen adaldyqqa tárbıeleý, ádeptilik sózderin jıi aıtyp júrýlerin qadaǵalaý, top bolyp jumys jasaýǵa úıretý.
Muǵalim: Sálemetsizder me qurmetti qonaqtar! Mektepaldy daıarlyq «Qýanysh» tobynda daıyndaǵan «Aısulý men erjúrek Batyr» atty ertegini qabyl alyńyzdar.
Muǵalim: balalar senderge búgin dostyq, erlik týraly ertegi aıtyp bereıin. Ertegi ishinde senderdiń kómekterin maǵan qajet bolady. Sender maǵan kómektesesińder me?
Balalar: Jaraıdy, kómekke árqashan daıynbyz.
Muǵalim: Olaı bolsa ertegimizdi bastaıyq. Ertegi « Aısulý men erjúrek Batyr» dep atalady. Sender ertegini muqıat, zeıin qoıyp tyńdańdar.
Mátinmen jumys. (saıahatqa shyǵý)
Erte, erte, ertede, eshki júni keltede, bir sulý qyz bolypty. Onyń aı dese aýzy, kún dese kózi bar eken.. Sodan ekeýi bir – birinen aıyrylmastaı dos bolypty. Bir kúni ala - dúleı jel turyp, jańbyr jaýypty. Eldiń esi shyǵyp jatqan mezgilde, aýyl ishine adasyp, jalmaýyz kempir kelipti. Jalǵyz otyrǵan Batyr kelip Aıdaı sulý Aısulýdy izdep ony taba almapty. Surastyra otyryp, Aısulýdy jalmaýyz kempir urlap alyp ketkenin bilipti. Sol mezette jolǵa shyǵýǵa, sulý qyzdy jalmaýyzdan qutqaryp ákelýge bel baılapty. Biraq ol jalǵyz ǵoı.«Jalǵyz aǵash orman emes», - deıdi dana halqymyz. Balalar, Batyrdy qalaı ózin jibermekpiz sonaý alys ormanǵa? Biz de oǵan kómektesip, birge jolǵa shyǵaıyq. Kómektesýge qalaı qaraısyńdar?
Balalar qýana kelisedi
Muǵalim: Bárimiz birge jolǵa shyǵamyz. Alda qandaı jol kútip tur, qýanamyz ba, sharshaımyz ba? Sondyqtan jolǵa shyǵar aldynda denemizdi sergitip alaıyqshy.(Dóńgelek ústelde otyrǵan balalar bir – biriniń arqasyna qarap, burylyp otyryp daıyndalady).
Muǵalim: Aspanǵa jarqyrap kún shyqty.(balalar saýsaǵymen bir – biriniń arqasyna kún salady). Birazdan soń bult torlap, kúnniń betin japty(arqalaryna bultty saýsaq qımylymen salady). Alaı - dúleı jel soqty (bes saýsaqty ary – beri jyljytý arqyly jasaıdy). Endi jańbyr bastaldy(saýsaq ushymen jańbyrsha qımyldatady). Jańbyr basylǵan soń, Kempirqosaq shyqty aspanǵa (jeti syzyq syzady arqaǵa jáne sanaımyz) Jaraısyńdar balalar, denemiz qýat alyp, boıymyzǵa kúsh tarap, jolǵa daıyn boldyq. Jolǵa shyǵyp kele jatyp, aldymyzdan bir dybys shyqty.
Muǵalim: balalar myna shyqqan neniń dybysy tyńdap kórińdershi? (dıskiden aǵyp jatqan sýdyń dybysy qosylady). Balalar tyńdap bolǵan soń jaýabyn aıtady. Muǵalim kele jatqan jolda teris qarap, ilip qoıylǵan sýretti, oń qaratady. Balalardyń jaýaby men sýrettiń jaýaby bir eken. Muǵalim: Jaraısyńdar balalar, jolymyzda aǵyp jatqan ózen bar eken. Káne ózennen jol kórsetýin surap kóreıik. Ózenge kelip amandasyp jol suraıdy.
Ózen: Sálem balalar, sender jaqsy joldas ekensińder. Qoryqpaı jolǵa shyǵypsyńdar, olaı bolsa maǵan da kómek kórsetińder. Men osy jerde aǵyp jatyp ádeptilik degendi umytyp qalyppyn. Maǵan eske túsirýge qalaı qaraısyńdar?
Balar qýana kelisedi de kezektese aıtady.
Oıyn – jattyǵý:
Erbolat: Qur bekerge qyltıma,
Bolmashyǵa burtıma
Saýsaǵyńdy sormaǵyn,
Saldyr salaq bolmaǵyn.
Bekjan: Salma aýzyna ıneni,
Julma úzip túımeni.
Syılap úlken kisini,
Qamqorlyqqa al kishini.
Amangúl: Turyp erte kún kózin,
Tósegińdi jına óziń.
Dánár: Óziń jasap isińdi,
Tazalap júr tisińdi!
Ashýlanbaı doldanyp,
Jaýap bergin oılanyp.
«Dáldep kór» oıynyń oınap jibereıik.
Ózen: Jaraısyńdar balalar sender naǵyz aqyldy da, adal dostar ekensińder – dep ary qaraı joldy siltep jiberedi. Balalar ózenge rahmet aıtyp, qoshtasady. Kele jatyp taǵy bir dybysqa kóńilderi aýady.(dıskten jańbyrdyń, kúnniń kúrkireýi dybysyn qosylady.) Muǵalim: Balalar bul neniń dybysy eken?
Balalar: «Jańbyrdyń dybysy»- dep ony da tabady. Muǵalim kelesi kedergi sýretti oń qaratyp, jańbyrdyń sýretin kórsetedi. Balalar jańbyrmen de amandasyp, kelgen jaıdy aıtyp, odan da jol suraıdy. Jańbyr: Balalar, erjúrek ekensińder, ormanǵa qoryqpaı kelipsińder, olaı bolsa, maǵan qazaqtyń maqal – mátelderiń úıretip ketseńder tamasha bolar edi. Balalar maqal jarysyn bastap jiberedi.
1. Aqqýdy atpa,
Dosyńdy satpa.
Aqtileý
2. Dos – dossyz ómir bos.
3. Dosy kópti jaý almaıdy, aqyly kópti daý almaıdy. Jaras
4. Jańadan dos tapsań da, eski dosty umytpa.
5. Aýylym – altyn besigim.
6. Yrys aldy – yntymaq
7. Oqy da bil, Náral
Oına da kúl
8. Oqý túbi toqý
9. Ne ekseń sony orasyń Marjan
10. El jaýsyz bolmas,
Jer taýsyz bolmas
Jańbyr da balalarǵa alǵysyn aıtyp, jol kórsetip jiberedi. Balalar jańbyrmen qoshtasyp, ary qaraı júredi. Jolda taǵy da dybys estiledi. Jolda kele jatyp balalar Aısulýdyń qýanyp, kúlimdep óleń aıtqan daýysyn estıdi( dıskiden qazaqsha aıtylǵan qyzdyń óleńin estıdi).
Muǵalim: balalar kimniń daýysy ekeniń tanydyńdar ma!
Balalar: «Aısulýdyń daýysy» - deıdi bir aýyzdan.
Muǵalim: Sońǵy kedergi sýretti ashyp, onda orman ishindegi jalmaýyz kempirdiń úıin kórsetedi. Balalar úıge jaqyndaǵanda, úıden jalmaýyz kempir shyǵyp: Balalar seńder adal dostar ekensińder, sonsha jol júrip, adaspaı kezdesken keıipkerlerge de kómektesip, bilim úıretipsińder, rahmet seńderge. Meniń kóńilimdi kóterip, qazaqtyń ulttyq oıyny «Arqan tartý» oıynyń oınap kórelik. Men senderge aıdaı sulý Aısulýdy qaıtaryp beremin,- deıdi.
Muǵalim: Rahmet senderge balalar, sender Batyrǵa jáne Aısulýǵa jasaǵan kómekteriniń arqasynda dostar bir - birin taýyp aıyrylmastaı adal dostar ekenderińdi kórsettińder..
Qortyndy: Sabaq sońynda balalar ózderiniń qandaı erlik jasaǵandaryn, dostaryna qandaı kómek kórsetkenderin eske alyp, ózderine rahmet aıtady.
Hor: Rızamyz biz búginge,
Rızamyz biz qazirge.
Aqyldy da keremet.
Dostar úshin aıanbaı,
Shyn peıilmen kómekke.
Almaty oblysy, Aqsý aýdany,
Qyzylaǵash aýyly, Nurshýaq balabaqshasynyń ádisker - psıhologi
Mýkýsheva Mahabbat Jýmashevna
You Might Also Like
