InfoHub Logo

         Ertede Atyraý boıy turǵyndarynyń batagóı aqsaqaly – Baqan deıtin balyqshy qart bolypty. Kún raıyn baqylap, daýyl men jaýyn-shashyn bolatyn kúnderdi aldyn ala boljap otyratyn kóregen kisi eken.

         Kúnderdiń kúninde Atyraý boıyna bir saýdager shal kelip, sol aradan qonys tebedi. Onyń da aty Baqan eken. Álginiń qýlyq-sumdyǵyn baıqaǵan jurt:

         — Saýdager Baqan degen attan sadaǵa ketsin. Ol Baqan emes, baqalshy, – depti de solaı atap ketipti.

         Baqalshy bazar kezip, saýda jasap, baıı bastapty. Ol ońashada, jeke júrip, ózinshe ándetedi eken:

                  – Men aqylyn tabamyn,

                  Arzan balyq alamyn.

                  El ústinde taǵamym,

                  Ońaı baıyp baramyn!..

 

         Bir kúni teńiz jaǵasynda Baqan qart balalardy oınatyp júrse, bir balyq eki-úsh balasyn arqalap keledi.

         — Meıirimdi ata, meniń de balalarymdy jubatyp bermes pe ekensiń? Ózim órge júzbekshi edim, balalarym jylap qalatyn bolyp tur, – dep jalbarynady.

         — Jaraıdy, janýarym, – deıdi balyqshy qart. – Seniń de talaı jaqsylyǵyńdy kórip edim. El-jurtty ashtyqtan qutqaryp ediń. Sol jaqsylyǵyń úshin balalaryńdy qaraı turaıyn. Alań bolma, órlep qaıt!

         — Raqmet, ata – dep, balyq júzip ketedi. Balyqshy balyqtyń balalaryn áldılep, jubata bastaıdy:

– Áldı-áldı, áýaıym,

Atqa toqym jabaıyn.

Aıdyn kezgen anańdy,

Shaqyraıyn, tabaıyn.

Oınaqtashy qulyndaı,

Erkeleshi ulymdaı,

Meniń balam bola ǵoı,

Jylaǵandy qoıa ǵoı...

        

Qarttyń qaıyrymdylyǵyn kórgen balyq Baqan ataǵa bir qap kókserke ákelip beredi. Alǵysyn aıtyp, balalaryn alady da teńizge qaıtyp ketedi. Qart balyqshy qarasa, álgi balyqtardyń ishi tolǵan asyl tas eken.

         — Oıpyr-aı, Qudaı saǵan bergen eken, munsha baılyqty qaıdan aldyń? – dep, jabysady muny kórgen Baqalshy.

         — Balalaryn jubatqanym úshin bir balyq syıǵa tartty, – deıdi Baqan qart jasyrmaı.

         — E-e, men ol balyqty kórdim, balalarymen aýǵa túsip jatyr, – deıdi Balyqshy.

         — Ne deıdi, obal-aı! Júr, kórsetshi, men ony ajaldan qutqaraıyn, – deıdi Baqan ata.

         Aram oıly Baqalshy Baqan atany ertip ákelip, aǵyny qatty ıirimdi kórsetedi. Baqan ataı úńile bergende, Baqalshy art jaǵynan ıterip jiberedi. Baqan ata teńizdiń tuńǵıyǵyna batyp ketedi.

         Baqalshy álgi asyl tastar jatqan jerge kelse, dym joq, bári ǵaıyp bolypty. Sonan soń zalym Baqalshy Baqan atanyń kıimderin kıip, álgi balyqtyń qaıta oralyp kelýin tosady. Álgi balyq sýǵa batyp bara jatqan Baqan atany qutqaryp alady. Balyqshylardyń ońasha bir kúrkesine jetkizedi. Sonan soń balalaryn shubyrtyp, manaǵy qart balyqshyǵa balalaryn qaldyrǵan jerge keledi.

       — Qaıyrymdy qart, – deıdi, ol sonda otyrǵan kisige. — Men órge júzip qaıtaıyn dep em, myna balalaryma bas-kóz bola turshy!..

       — Árıne, jomarttyń jolyn tosqan qur qalmas deýshi edi, – dep, Baqalshy óz emeýirinin sezdiredi. Anasy ketisimen, balyqtyń balalaryn uryp-soǵyp, aýyzdaryna qum quıyp, esin shyǵarady. Ózinshe ándetip te qoıady:

 

– Áldı-áldı, jamanym,

Ońaı meniń tamaǵym.

İske assa amalym,

Lezde baıyp alamyn!..

 

         Bir kezde balyq bir qap arqalap oralady.

         — O, jomartym, balalaryń tym erke eken, ýatam dep ábden sharshap otyrmyn. Tez qaıtqanyń jaqsy boldy, – dep, qapqa qarap yntyǵa túsedi Baqalshy.

         — Qaptyń aýzyn qarańǵy sholanǵa kirmeı ashpa! Aılasy kóp shortandar qashyp ketýi múmkin. Sholannyń esik-terezesin myqtap jaýyp al da sonan soń ash! Asyǵys edim, aıypqa buıyrma! – dep, balyq balalaryn ertip, teńizge shyǵyp ketedi.

         Baqalshy sholanǵa kirip, esik-terezesin tars jaýyp alady da qaptyń aýzyn ashady. Sol kezde qara shubar oq jylan, toqpaq basty top jylan, alty qulash sý jylan, ala baýyr ý jylan atyp shyǵady qap ishinen. Baqalshy laqtaı baqyrady, biraq eshkim arashalaı almaıdy.

         Sóıtip, aramza ajalyn taýypty.

---