InfoHub Logo

Balyqshy tuıǵyn — edáýir iri (qanatynyń qulashy 167 sm, salmaǵy 1,5 kg) qyran. Kelbetti jyrtqysh qus, dene pishini ásem de symbatty. Denesiniń joǵarǵy jaǵy qara, tómengi jaǵy aq tústi, osydan ońaı tanýǵa bolady. Bul balyqqa mamandanǵan qus, tek qana balyqpen qorektenedi. Dúnıe júzinde kóptegen halyqtyń tilinde «balyqshy qyran» dep atalady. Erterekte Qazaqstannyń balyǵy mol jáne uıa salýǵa aǵashtary bar kóptegen sý qoımalarynda mekendegen. Qazir uıa basar kezinde birneshe jerlerde: Marqakól (Ońtústik Altaı), Jaıyq, Ertis, İle ózenderinde ǵana kezdesedi. Sany 60-70-ke deıin (onyń jartysy Shyǵys Qazaqstanda) kemidi. Negizgi sebepter — ormandy kesý, balyq qorlarynyń taýsylýy, eresek qustardy joıý.

Balyqty aýada ushyp júrip kórip, tuıǵyn bir sátke toqtaıdy da, qanattaryn qaǵyp, sodan keıin ekpindep sýǵa qulaıdy da, aldyna qaraı sozylǵan aıaqtarymen balyqty ustaıdy. Keıde osylaı sýǵa da batyp ketedi, tek óziniń kúshti qanattarynyń qaǵýymen sýdan bosanyp shyǵady. Tyǵyz, qatty qaýyrsyndary, saýsaqtarynyń ótkir tikenekteri jáne de aldyńǵy úsh saýsaǵynyń bireýin artqa burý qabileti arqyly balyq aýlaıdy. 2 shubar jumyrtqasyn analyǵy men atalyǵy kezektesip, 35 kúnde basyp shyǵarady. Balapandary uıasynda eki aıdan bolady. Qazaqstanda naýryzdyń sońynan qazannyń sońyna deıin bolady.

---