InfoHub Logo

Baqqoja Muqaıdyń menimen jolyǵyp qalsa, ústimdegi kostúmimniń o jer, bu jerin shuqylap, astaryna úńilip: "Qaı eldiki?" — dep syǵalaı qarap shyǵatyn ádeti bar. Tym qurysa bel qurdas bolatyndaı aramyzda bes jas emes, azdy-kópti on jyl jatqanynan habary bar jurt onyń bul qylyǵyna tańyrqasa qarap qalatyny ras. Sondyqtan men Baqqojanyń munysyn ózimshe túsindirip álekke túsemin. Ol bolsa, arsalań qaǵyp kúle beredi qur.

Onyń da ózindik sebebi bar. Kóp jyl buryn men Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda qyzmet istep júrdim de, Baqqoja "Juldyz" jýrnalynda bolýy kerek, bir shańyraq astynda jıi kezdesetin edik. Aǵaly-inili qalpymyzda ámpeı-jámpeı syrlasyp ketetinbiz. Bir kúni súr tústi sheteldik jańa kostúm satyp aldym. Ózi maǵan arnalyp tigilgen sıaqty, quıyp qoıǵandaı boıyma jarasa ketti. Baqkoja úndemese de, kóz qyryn salyp, sol kostúmime qaraǵyshtaı bergen. Araǵa birer kún salyp, ol da tup-týra sondaı kostúm satyp alyp kıdi.

Ol kezde tabylyp jatsa, alyp kıýge ájeptáýir múmkindigimiz bar edi ǵoı, kóp uzamaı men taǵy da qara jolaǵy bar, sol kezdiń sánine saı keletin jáne bir kostúm alyp kıdim. Araǵa kún salmaı, Baqqoja da sodan aınymaǵan kostúm satyp aldy. Bul kezdeısoqtyq pa, joq ádeıi jasap júr me, bilmedim, biraq:

— Oý, Baqqoja, ınkýbatordan shyqqandaı bolyp kettik qoı, menimen básiń bir me osy, nege basqa túr, basqa túsinen almaısyń kostúmdi? — dedim ázil-shynyn aralastyra renjip.

Ol úndegen joq edi. Kelesi kúni dáliz boılap kele jatsam, Baqqoja sol kezdegi birinshi hatshymyz Ánýar Álimjanovpen áńgimelesip tur eken, meni kóre sala:

— Áneke, qarańyzshy, myna Sáken aǵam men qandaı kostúm alsam, ertesinde tup-týra sondaı kostúm alyp kıip, jarysyp-aq júretin boldy, — dep qoıa berdi.

Ánekeń meniń ústime bir, onyń ústine bir qarady. Qas qylǵanda, sol kúni ekeýmiz de bir-birine uqsas kostúmderimizdi kıip kelippiz.

— Onysy nesi eken Sákenniń? — dedi Ánekeń kúlip, Baqqoja sózin quptaǵany ma, meniń qylyǵymdy qosh kórmegeni me, belgisiz syńaımen.

Men úndeı almadym. Óıtkeni ini sózi ústem shyǵyp, ótimdi bolyp tur edi. Endi ne desem de aqtalǵan bolyp shyǵarymdy sezip, til qatpaı qala berdim.

Kostúmimdi tekserýiniń osyndaı bir syry bar Baqqoja keıingi bir jyldary:

— Kostúmińizdiń sapasy nasharlaı bastaǵan ba, nemene, Sáken Qusaıynovıch (keıde osylaı sóıleıtini bar)? — dep suraıtyn boldy.

— Jas ozady, amal ne! — dep men qoıam.

"Parasat" jýrnalyna bas redaktor bolǵannan keıingi bir kezdeskende:

— Bir top óleń berseńizshi, jaqsy kostúmge jeterlik qalamaqy qoıǵyzaıyn, — dedi.

Áne-minemen salaqsyp, ol óleńderdi jyl ótkizip baryp apardym-aý deımin. Obaly ne, mol etip jarıalady. Biraq qalamaqysy jaqsy kostúmge jetpedi ǵoı deımin, sony naz qylyp aıtyp em:

— Der kezi ákelmegen ózińizden kórińiz, byltyrǵy jaǵdaıda kostúmge jeter edi, qaıtesiz, ınflásıa! — dedi Baqqoja.

— Áıteýir bir kostúmge qaryzsyń! — dep men kettim. Bir kúni jeti túnde telefon shyryldady. Alyp edim, ar jaǵynan:

— Sákensiń be, qaraǵym, — degen kómeski daýys estildi.

— Iá, — dedim men.

— Bul Dıhan aǵań ǵoı, Ábilev, — maǵan asa qajet bolyp turǵanyń, — dep jatty álgi daýys. Sál qarlyǵyp shyǵa ma, qalaı.

Budan buryn bizdiń úıge Dıhan aǵa telefon soǵyp kórmegeni ózime belgili. Ne derimdi bilmeı tańyrqap:

— Jaı ma, aǵa? — dep suraımyn.

— Sen bizdiń úıge tez kelip ketshi, — deıdi ol kisi.

— Dıhan aǵa, tún ortasy bolyp qaldy, erteń barsam qaıtedi? — deımin men.

— Túý, sender de kergip sonsha, kúnde mazalap jatqam joq qoı, kelip-aq ketpeısiń be qazir! — deıdi.

— Jaraıdy, aǵa. Onda adresti aıta qoıyńyzshy, — dep jatyrmyn jalpyldap.

Sol kezde ar jaqtan kúmbirlegen kúlki estilsin, mazaq kúlki.

— Áı, qatyrdym-aý! — deıdi sabazyń. — Áıtse de, Dyqańnyń adresin aıtyp berip, bir júgirtpegen ekenmin.

Baqsam Baqqoja. Yzadan býlyǵyp, jazyqsyz telefon tutqasyn laqtyrsh jiberdim. "Qorqyt degende, osynsha qorqyt dep pe edim" degendeı, ázil-qaljyńnyń da shegi bar ǵoı, tegi.

Budan buryn da osylaı bir aldaǵany bar edi. Ol sonaý jetpisinshi jyldardyń sońy ǵoı deımin, kenetten telefon shyldyrlady.

— Sáken aǵasyz ba? — deıdi arjaǵynan bir bala, — men aýyldan, Alakólden kelip edim, sizge berip jibergen sálem-saýqat bar edi, et bolýy kerek. Ózim avtovokzalda turmyn, kelip, alyp ketpeısiz be?

Men oǵan: Taksı alyp jet, aqysyn ózim tóleıin", — dep, qalaı keletin jolyn aıtyp, biraz áýrege tústim-aý deımin. Bir mezette:

— Bul Baqqoja inińiz ǵoı. "Et degende bet joq", á, qatty sastyńyz ǵoı, — dep tur. Uıalǵan tek turmas dep, renjip, ókpelegen boldym. Biraq ne istersiń! Jabýly qazan jabýly qala bergen.

Sol qaljyńnyń aıaǵy kúlkili bir jaǵdaıǵa da soqtyrdy. Jumysta otyr edim, telefon taǵy bezildep qoıa berdi.

— Sákenbisiń, — dedi arjaǵyndaǵy daýys. — Men Dıhan aǵań ǵoı.

— Áı, kóp sóılemeı, kostúmdi qashan alyp beresiń, — deımin men, taǵy da Baqqoja eken dep.

— Áı, sen Sákenbisiń, men Dıhanmyn dep turmyn ǵoı, — deıdi arjaǵyndaǵy daýys bezildep.

Sál-pál sasaıyn dedim. Biraq taǵy da kúlkige ushyrap júremin be degen kúdikpen:

— Sózdi qoı da, kostúmdi ákel, sodan keıin sóılesermiz, — dep qoıam.

— Áı, Sáken, saǵan ne bolǵan, kostúmiń ne? Sen Sákenbisiń óziń! — deıdi ar jaqtan ózeýreı.

Telefon tutqasyn tastaı saldym. Bir nárseniń búlingenin ishim sezedi, biraq anyq qaı jaǵyna shyǵýdy bilmeı, álekke túsip biraz otyrdym.

Alqynyp Esenǵalı Raýshanov kirdi:

— Aǵa, maǵan Dıhan Ábilev telefon soǵyp: "Myna Sákenge ne bolǵan, deni durys pa?" — deıdi. O nesi? Túsinbeı qaldym, — dep tur.

— Oı, pále boldy, endi surasa: "Sáken joq edi, jolaýshylap ketken", — deı sal. Men ol kisini Baqqojamen shatastyryp, — dep, Esenǵalıǵa mán-jaıdy túsindirgen bolyp jatyrmyn.

İshek-silesi qata kúlip ol ketti.

Osy jýyrda sol Dıhan aǵam taǵy da telefon soqty.

— Sáken, 91 jastyń atynan ótinem, meniń kitabymdy tezdetip óndiriske jibertseńshi, — deıdi.

Qoljazbasynyń baspada jatqanyna kóp bola qoıǵan joq. Ony Baqqoja bilmeıdi. Sondyqtan senimdi túrde:

— Dıhan aǵa, redaktorlardyń bári demalysta júr edi, solar oralysymen qolǵa alady, — deıin.

— E, olarsyz bolmaýshy ma edi, Esenǵalı ekeýińniń bireýiń qaraı salmaısyńdar ma? — deıdi Dyqań.

Esenǵalı — baspa dırektory, men baspanyń Bas redaktorymyn. Ózi de baspada kóp istegen. Kimniń qandaı jumys atqaratynyn jaqsy biletin adamnyń sózine uqsamaı barady.

Kúdigim taǵy da kúsheıe bastaǵan soń:

— Jaraıdy, aǵa, sóıtermiz, saý bolyńyz, — dep sózdi doǵardym da, telefon tutqasyn ornyna qoıdym.

Bul joly telefon soqqan Baqqoja ma, Dyńań aqsaqaldyń ózi me, ajyrata almaı áli dalmyn...

Keı-keıde menimen sırekteý aralasatyn jora-joldastyń biri beımezgil telefon soǵyp, sol aptanyń bir kúnine qonaqqa shaqyratyny bar. "Osy Baqqoja bolyp júrmes pe eken" degen kúdikten arylý úshin, men araǵa az ýaqyt salyp, sol adamǵa telefon soǵamyn da: "Álginde sársenbi kúni dep pe ediń, anyqtap alaıyn dep jatqanym ǵoı", — dep qaıyra pysyqtap shyǵatyn boldym.

Onyń ústine, "Men pálenshemin ǵoı" degen adamnyń sózin asyqpaı, uzaq tyńdap alyp baryp qana jaýap beretin boldym. Baqqojanyń ázili kisini osylaı da álekke salyp qoıady, bar bolsyn, bar bolǵyr!

---