InfoHub Logo

Álemdegi eń aldyńǵy qatarly eldiń biri Japonıada aýqatty adamdar qarapaıym ómir saltyn ustanýǵa qatty mán beredi eken. “Toyota”, “Sony” sekildi eń baı 10 kompanıanyń ıeleri aýdany 100 sharshy metrden az úılerde ómir súredi eken. Japondyq baılardan: «Munshalyqty baı bolýyńyzǵa qaramastan nege tym qarapaıym ómir súresiz?» dep suralǵanda «Japondyq ádet-ǵurpymyz bizdiń asyra siltep aqsha jumsaýymyzdy quptamaıdy» deıdi. Iá, japondyq ádet-ǵuryp osyndaı eken. Al bizdiń ádet-ǵuryp she? Bizdiń ádet-ǵurypta da dinimizben ushtasatyn obal, rásýá degen uǵymdar bar, ysrapshyldyqqa tıym salynady. Abaı atamyz beker mal-shashpaqty dushpanyń dep atap ótken. Qaıyrymdylyq jasaý, saýap jınaý degen uǵym bar. Biraq muny qanshalyqty bilemiz? Muny bala-shaǵasyna jastaıynan qulaǵyna quıyp ósirip jatqan otbasylar qanshalyqty bar? Bir kúndik napaqasyn taba almaı zarlap júrgender óte kóp. Al bir jaqta myń otbasyny toıdyratyndaı qarjyny bir túnde shashyp shalqıtyndar da az emes. Odan qalsa toı jarys bar. Shet elden ártister shaqyrtyp nemese shet elge baryp toı jasap shashylyp jatqandar bar. Eń záýlim saraıda, eń tanymal ártisterdi shaqyrtyp, birinen biri ozyp toı ótkizý ádetke aınaldy. Munyń bári aqshaǵa tireletin dúnıe. Aqsha jetpese bankten kredıt alyp toı jasap jatqandar qanshama. Bir kúnde ótip ketken toı úshin, jyldap kredıtin tólep jatady.

Qazirgi tańda aýqattylardyń kóbisi óz rahatymen áýre. Tipti rahatyn oılap bala tárbıesine mán bermeıtinderi bar. Usharyn jel, qonaryn saı biletin qaltaly jastar eń qymbat kólik minip, eshkimde joq kıim kıip, eń qymbat oıyn-saýyq mekemeleri men túngi klýbtardyń tabaldyryǵyn tozdyrýda. Mundaı tárbıemen ósken keleshek elıtalardan ne kútýge bolady?!  

Bir qyzyǵy nápistik qalaýlarǵa mıllıondap shyǵyndanýǵa daıar turatyndar, qaıyrymdylyq jasaý, kómek berý, jaqsylyq jasaý sekildi sharalarǵa kelgende at tonyn ala qashady. Munyń bári dúnıege baılanýdan, nápsige berilýden, ashkózdikten bolady.

Qoryta aıtqanda bizdiń aýqattylar da bos ysyrapshylyqtardan tyıylyp, onyń ornyna saýapty isterge den qoısa, elimiz shyn máninde órkendemeı me?! Meıli, qaıyrymdylyq demeıik, «ash adamǵa balyq berme, qarmaq ber» demekshi, máselen aqshany ońdy-soldy shashýdyń ornyna elge paıdasyn tıgizetin kásip, mekeme, zaýyt, tym bolmasa kishigirim seh nemese keńse ashsa, kóptegen jumyssyzdarǵa jumys orny, el ekonomıkasyna úles, halyqqa qamqorlyq bolar edi. Mundaı ıgilikterge bastama bolǵan adam halyqtyń duǵasyn, batasyn alyp, kóp saýap jınaıtyny sózsiz. Bala-shaǵany da baılyqqa mastanbaýdy, qarapaıym bolýdy, elge janashyr, paıdaly azamat bolýǵa tárbıelep, joǵaryda atalǵan obal, ysyrap, saýap uǵymdaryn sanasyna sińdirip ósirýge mán berý kerek. Sonda el bolashaǵyna myqty negiz qalaǵan bolamyz.

---