InfoHub Logo

Búgin, 24 jeltoqsanda ańyz adam, Keńes Odaǵynyń Batyry, polkovnık, qazaq halqynyń maqtanyshy, jazýshy Baýyrjan Momyshulynyń týǵanyna 105 jyl toldy.

"Baýyrjan Momyshulynyń jaýyngerlik erligi barlyǵymyzǵa belgili. Jazýshy bolý arqyly ol taǵy bir erlik jasady. Meniń oıymsha, onyń osy eki erligi bir-birine para-par", - dep jazdy Keńes Odaǵynyń batyry, general-maıor Petr Vershıgora. 

Baýyrjan Momyshuly 1910 jyly 24 jeltoqsanda Jambyl oblysynyń Jýaly aýdanynda ómirge kelgen. Batyrdyń balalyq shaǵy týraly aqparat tym az. Degenmen anasynyń Baýyrjan bir jasqa tolmaı turyp qaıtys bolǵany belgili.

1929 jyly Momyshuly 9 synypty bitiredi. Osydan keıin ol muǵalim, ekonomıs bolyp jumys isteıdi. 1933 jyly polk mektebin, artılerıalyq áskerı ýchılısheni bitirip, artılerıa ofıseri bolady.

Uly Otan soǵysynyń basynda Baýyrjan Momyshuly general Panfılovqa Almatyda 316-shy atqyshtar dıvızıasyn jasaqtaýǵa kómektesedi. Sol dıvızıa quramynda batyr maıdanǵa attanǵan. Sodan keıin ol Máskeý túbindegi shaıqastarǵa qatysyp, Panfılov atyndaǵy 8-shi gvardıalyq dıvızıa batalónynyń, polkiniń komandıri bolǵan.

Baýyrjan Momyshuly Máskeý túbeginde 27 urysqa qatysqan eken. Ol bul týraly "Artymyzda Máskeý" atty kitabynda jazdy. Shaıqastardyń birinde batyr aýyr jaralanyp, 1944 jyldyń naýryzyna deıin aýrýhanada jatqan.

1945 jyldyń qańtarynda 9-shy gvardıanyń atqyshtar dıvızıasyn basqardy. Momyshuly 1942 jyly Keńes Odaǵynyń batyry ataǵyna usynylǵan. Keıin marapattaý qaǵazy joǵalyp ketedi. 1990 jyldyń 11 jeltoqsanynda ǵana Baýyrjan Momyshulyna Keńes Odaǵynyń batyry ataǵy qaıta berildi.

Baýyrjan Momyshuly - birneshe kitaptyń avtory. Ol Kýba eline sapary kezinde jaýyngerlik urys týraly leksıa oqıdy, osydan keıin oǵan Kýba Revolúsıalyq qarýly kúshteri 51-shi polkiniń qurmetti komandıri ataǵy berildi. 1963 jyly Fıdel Kastromen bolǵan suhbat jarıalandy. "Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń batyry retinde kimdi atar edińiz?" degen suraqqa Kastro bylaı dep jaýap berdi: "Aleksandr Bektiń "Volokolamskoe shose" kitabynyń qaharmany - qazaq Momyshuly".

Momyshulynyń tájirıbesi búginde AQSH, Kýba, Izraıl, Nıkaragýanyń áskerı bilim mekemelerinde oqytylady. "Arpalys" týyndysy Izraıl Qorǵanys armıasy ofıserleri úshin mindetti túrde oqylatyn kitaptardyń qataryna kirdi.

"Ataqqumarlyqtyń quly bolmańdar! Ózińe basqa qyrdan qarap kórińder. Sonda ǵana ádil synaqtyń shyńyna shyǵa alasyńdar. Al mundaı shyńǵa shyqqan adamǵa eshteńe de qorqynyshty emes", - dep aıtqan Baýyrjan Momyshuly.

---