InfoHub Logo

Ertede bir asqan mergen bolypty. Atqan oǵynan júgirgen ań, ushqan qus qutylmaıdy eken. Ańshy ústine ózi atqan ańdardyń terisin jamylyp júripti. Sondyqtan óziniń túr-túsi de alystan qaraǵanda ań sıaqty bop kórinedi eken.

         Bir kúni mergen bıik taýdy saǵalap kele jatsa, ıir múıizi shańyraqtaı ıilip, qojyr-qojyr jartastyń ústinde turǵan quljaǵa kózi túsedi. Basqa arqarlar arǵy bettegi shalǵynda jaıylyp júredi. Mergen quljany atpaq bolyp, bir jalpaq tastyń ústine shyǵyp, sadaǵyn kezeı bergende, ózin bir alyp qus aspanǵa kóterip ala jóneledi. Mergen ne de bolsa qapy qalmaıyn dep, alysyp baǵady. Biraq qansha bulqynsa da onysynan eshbir paıda bolmaıdy. Qursaýdaı búrgen shymyr sheńgel qańbaqtaı domalatyp, qalyqtap kete barady.

         Bir kezde mergen esin jınap, kózin ashsa, aýmaǵy alty qanat úıdiń ornyndaı úńgirde jatqanyn baıqaıdy. Jartastaǵy úńgirdiń ishi tolǵan ár túrli ańnyń jemtigi eken. Qabannyń, túlkiniń, aq bókenniń, taǵy basqa ańdardyń óleksesi bar. Bir shette jas qyzyldy shoqyp, julyp jep otyrǵan búrkitke kózi túsedi. Úlkendigi qońyr qazdaı, júni jyp-jyltyr. Qystan kúıli shyqqan qus eken-aý dep oılaıdy mergen.

         Uıada búrkittiń aq úrpek, qanaty qataımaǵan eki balapany bar eken. Olar da enesi úzip bergen etti talǵamaı jutady. Balapanyn jemdep bolǵan soń, qyran keregedeı qanatyn kergileı qaǵyp, aspanǵa samǵaıdy.

         Mergen ornynan turyp, bul aradan qalaı qutylýdyń amalyn oılap, sharasyn qarastyrady. Tómen kóz jiberse, adamnyń oıy jetse de boıy jetpeıtin shyńyraý quz eken. Búrkit uıasyn adam aıaǵy baspaıtyn shyń jartasqa salypty.

         «Oıpyrym-aı, myna quzǵa qulaǵan jannyń saý-tamtyǵy qalmaıtyn shyǵar», – dep, ózinen-ózi úreılenedi. Tula boıy shymyrlap, júregi zýyldaıdy. Quzdyń tabanynda jylandaı ıreleńdegen kók qasqa ózen býyrqana aǵyp jatady. Taýdyń aspanmen aıqasqan aq bas shyńyn aımalaǵan aqsha bulttan basqa eshteńe kózge túspeıdi.

         Laj joq, mergen úńgirdegi búrkit balapanymen birge jata beredi. Qyrannyń sheńgeline búrip alyp kelgen ańdardyń etimen qorektenip, ózegin jalǵaıdy.

         Kúnder óte beredi. Bir kúni uıqtap jatqan mergen balapandardyń sharyldaǵan daýsynan shoshyp oıanady. Atyp turyp qarasa, jelke júni kúdireıip, arqa júni tikireıgen, aýzynan jalyny lapyldaǵan, uzyndyǵy eki qulashtaı bir aıdahar jeldeı júıitkip, týra ushyp keledi eken. Mergen jalma-jan qoramsaqqa qol salady da aıdahardy kózdep, sadaqty shirene tartyp qalady. Jeldeı júıitkigen jebesi zymyrap baryp, nysanaǵa dál tıedi. Ekinshi atqan oǵy da kózdegen jerine qadalady. Denesinen qan saýlap, áli qashqan aıdahar urshyqtaı dóńgelengen kúıi búrkit uıasynyń jıegine ıek arta kelip jyǵylady. Bul jyl saıyn osy búrkittiń balapany jetilgen kezde ádeıi kelip, jutyp úırengen aıdahar eken.

         Mergen endi aıdahardyń jota terisin sydyryp alady da qaıys jasap, arqan esedi. Biraz ýaqyttan keıin búrkittiń balapandary da eseıip, ushatyn mezgili taqaıdy. Mergen aıdahar terisinen esken arqandy eki balapannyń jilinshigine baılap qoıady. Eki muzbalaq balapan jetilip, qanattaryn qaqqylap, ushýǵa talpynǵan kezde mergen: «Erdiń isi táýekel!» – dep, balapandardy quzdan ushyrýǵa qamdanady. Ózi arqandy beline baılap, eki qustyń sıraǵynan ustaıdy da quzdan tómen sekiredi. Qos balapan qanattaryn jaıyp, qalyqtaı jóneledi. Sonda da jas qyrandar adamnyń salmaǵyn ıgere almaı, aýyrlap birte-birte tómendeı beredi. Bir ýaqytta mergenniń tabany jerge tıedi.

         Mergen jerge túsken soń, shalǵynǵa aýnap, gúlderdi ıiskep, maýqyn basady da mańdaıyn samalǵa tosyp, biraz demalady. Sodan keıin aýlyna qaraı bet túzeıdi.

         Eki ıyǵyna eki qusty qondyryp alǵan. Aýlyna kelgen soń qarasa, aýyl adamdary abyr-sabyr bolyp júr eken. Sóıtse, aýyldastary mergen qaza boldy dep, ózine as berip jatqannyń ústinen shyǵypty. Sol arada mergenniń aman-esen kelgenin kórgen jurt astyń artyn toıǵa aınaldyryp jiberipti.

         Tózimdi, tabandy adam ajaldy da jeńedi, – depti mergen sonda.

---