Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 apta buryn)
Daqyldar áni. Ádibaı Tabyldy
Oral qalasy,
№19 orta jalpy bilim beretin mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi Gýlbar Kýspanova

Sabaqtyń taqyryby: Daqyldar áni Ádibaı Tabyldy (slaıdymen)
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa dándi daqyldar týraly túsinik bere otyryp, óleń mazmunyn ashý, óleńdegi negizgi oıdy uǵyndyrý, qazaqtyń belgili balalar jazýshysy Á. Tabyldy ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly maǵlumat berý.
2. Óz betterinshe jumys jasaýǵa baǵyt - baǵdar bere otyryp, taldaý jáne jınaqtaý, óz oılaryn ashyq ári júıeli aıta bilý mashyqtaryn damytý, mánerlep oqý daǵdysyn arttyrý.
3. Óleń mazmuny arqyly oqýshylardy bilim alýǵa shaqyrý, qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý;

Sabaq túri: Aralas sabaq.
Sabaq ádisi: damyta oqytý, aqparattyq tehnologıa, syn turǵysynan oılaý.
Sabaq ádis - tásilderi: suraq - jaýap, túsindirý, taldaý, jınaqtaý, toppen
jumys, mánerlep oqytý, qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Sabaq kórnekiligi: Á. Tabyldy sýreti. uran, ınteraktıvti taqta.

Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý bólimi.
Psıhologıalyq sát.
Qazaq tilim, óz tilim, ana tilim
Abaı, Muhtar sóılegen dana tilim
Qasterleıdi ul qyzyń máńgi seni
Bolashaǵym, baqytym dara tilim.

- Balalar búgingi sabaǵymyz basqa sabaqtarǵa qaraǵanda erekshe dep aıtýymyzǵa bolady.
— Sebebi, búgingi sabaǵymyzǵa qonaqtar kelip otyr. «Qonaq az otyryp kóp synaıdy» — degen qazaqtyń maqaly bar. Búgingi sabaqta bilimimizdi kórsetemiz.
— Endeshe, biz búgin «Bilim álemine» saıahatqa shyǵamyz. Bilim álemine jetý úshin mynadaı aýyldardan ótýimiz kerek.
«Qyna tasqa bitedi, bilim basqa bitedi»
«Jumyla kótergen júk jeńil»
«Eńbek túbi bereke»
«Kimniń oıy júırik?» «Bilgenge marjan, bilmegenge arzan»

— Birinshi aýyl: «Qyna tasqa bitedi, bilim basqa bitedi» degendeı tirek — syzba arqyly ótken taqyrypty ıaǵnı úı tapsyrmasyn tekseremin
— Ótken sabaqtarda qandaı taqyryptarmen tanysyp edik? Suraqtar beriledi.
Sol suraqtarǵa jaýap berý arqyly úı jumysy taldanady.
Suraqtar:
1. Anna apaıdyń baqshasy kimniń áńgimesi? (Oralhan Bókeı)
2. Kúzdigúni aýa raıy qalaı sýrettelgen? (Aspan shaıdaı ashyq. Aǵash japyraqtary sarǵaıǵan. Ushqan tyrnalardyń daýysy estiledi)
3. Balalardyń is – áreketi týraly aıt.
4. Jeńisti aýrýdan aıyqtyrǵan kim?
5. Jeńis nege uıaldy jáne qandaı sheshim qabyldady?

Úı tapsyrmasyn bekitý:
1. Oralhan Bókeıhan kim?
2. Mátinge basqasha qalaı at qoıar ediń?
3. Jemis – jıdekterdi qalaı jeý kerek eken?
4. Anna apaı balalardyń urlyǵyn sezip qoısa, Jeńisti emder me edi?
5. «Urlyq túbi – qorlyq» degendi qalaı túsinesiń? Mátin mazmuny suraq - jaýap ádisi boıynsha qorytyndylanady.

Ekinshi aýyl: «Jumyla kótergen júk jeńil» dep atalady. Olaı bolsa jańa sabaqpen tanysaıyq.
3. Jańa sabaq.
- Balalar, mine bizder maýjyraǵan barqyt kúzdegi Anna apaıdyń baqshasy jaıynda túsinik aldyq. Endi búgin sizdermen dándi daqyldar jaıynda túsinikter alamyz. Búgingi taqyrybymyz Ádibaı Tabyldıevtiń «Dándi daqyldar» óleńi.

Sergitý sáti. - Dápterimizdi ashaıyq,
Qolǵa qalam alaıyq.
Túp - túzú bop otyryp,
Kórkem etip jazaıyq

Taqtamen jumys.
Avtor týraly túsinik. Ádibaı Tabyldy - belgili pedagog, aqyn, jazýshy, ǵalym, Qazaqtyń memlekettik Ál - Farabı atyndaǵy Ulttyq ýnıversıtetiniń profesory. Ádibaı Tabyldy 1926 jyly 2 - qańtarda Jambyl oblysy, Turar Rysqulov aýdany, Jańa turmys aýylynda dúnıege kelgen.
Balalarǵa arnalǵan «Bóbekke sóz» (1959) atty jınaǵynan bastap kóp - tegen óleńder men qysqa áńgimeler, skechter, epıgramlar jınaqtary jaryq kórdi. «Alyptardyń alaby», «Bárekeldi», «Kirpi», « Ǵajaıyp baq» sıaqty ertegi - pesalary respýblıkalyq qýyrshaq teatrynda qoıyldy. 2001 jyly «Qazaq etnopedagogıkasy» atty oqýlyǵy úshin Ybyraı Altynsarın atyndaǵy respýblıkalyq syılyqty ıelendi. Perishte júrek aqynnyń táp - tátti óleńderi o bastaǵy tabıǵılyǵynan aınyǵan emes. Oǵan «Qaıyrly tań, balalar!» atty jyr jınaǵyndaǵy ózderińe usynylyp otyrǵan óleńderi kýá.

Oqýlyqpen jumys.
A) Mátindi mánerlep oqý:(Interaktıvti taqtamen birge erip oqýshylar hormen oqyp shyǵady)
- Olaı bolsa bul áńgime neler týraly, ne jóninde ekeni týraly qysqasha suraqtarmen tıanaqtaý.
Úshinshi aýyl: «Eńbek túbi bereke».
Óleńdi suraq - jaýap arqyly taldaý:
1. Óleń nelikten « Daqyldar áni» dep atalǵan?
2. Óleńdi taǵy qalaı ataýǵa bolar edi?
3. Óleńde qandaı daqyldar jóninde aıtylǵan?
4. Atalǵan daqyldardyń qandaı paıdasy bar?
5. Osy daqyldardan qandaı taǵamdar jasalady?

Muǵalimniń qosymsha túsindirmesi:
Arpa – astyq tuqymdastarǵa jatatyn bir jyldyq asa baǵaly daqyl. Muny azyq – túlikke, mal jemine, syra qaınatýǵa paıdalanady. Arpanyń jazdyq jáne kúzdik túri bolady. Jazdyq arpa Qazaqstannyń búkil oblystarynda, al kúzdik arpa Shymkent, Almaty, Taldyqorǵan, Jambyl oblystarynda ósedi. Jazdyq arpaǵa qaraǵanda, kúzdik arpanyń túsimi joǵary jáne 13 - 15 kún erte pisedi.
Suly – astyq tuqymdasynyń bir túri. Bir jyldyq jáne kópjyldyq 70 - ke jýyq túri bar shóptesin ósimdik. Sulynyń bıiktigi 60 - 100sm. Sýyqty kóteredi, sur, qara topyraqta ósedi. Batys, Shyǵys, Soltústik oblystarynda ósedi. Maıdyń ekinshi jartysynda ekken durys. 8 - 10 kúnde kóktep shyǵady.
Tary – astyq tuqymdas bir jyldyq ósimdik. Bıiktigi 70 - 100 sm. Qazaqstanda Oral, Pavlodar, Qyzylorda oblystarynda ósedi. Tary bólshektep orylady. Tary eginine qarakúıe qaýipti.
Bıdaı – astyq tuqymdas eń mańyzdy daqyl. Bıdaıdan un, jarma, makaron daıyndalady. Kebegi malǵa beriledi. Bıdaıdyń 22 mádenı jáne jabaıy túri bar. Bıdaıdyń qatty jáne jumsaq túri bolady. Jumsaq bıdaıdyń masaǵy jumsaq, dáni jyltyr bolyp keledi. Odan nan pisireledi. Qatty bıdaı dáni iri, ekinshi oryn alady. Nan durys kóterilmeıdi. Soltústik aýdandarda kóbirek ósiriledi.
Kúrish - astyq tuqymdas bir jyldyq ósimdik. 20 - ǵa jýyq túri bar. Jylýdy, sýdy kóp qajet etedi. Qyzylorda oblystarynda ósedi. Kúrish ósirýde ár gektardan 174 s. alyp dúnıejúzilik rekord jasaǵan Ybyraı Jaqaev. Sabaǵynan qaǵaz, jip, karton jasaıdy.

Kesteni toltyrý:
Buryn bilgenmin ----------Búgin bildim ------------Bilgim keledi

Tórtinshi aýyl:«Kimniń oıy júırik?»
Olaı bolsa biz daqyldardy tereńirek túsiný úshin sabaǵymyzdy ári qaraı jalǵastyramyz. Árbir top daqyldardan ózderine tańdaǵandaryńdy alyp ár ortalyqtarǵa bólinip otyramyz.
Árbir daqyldar sýretterine qaraı ortalyqtarǵa bólinedi:
oqý ortalyǵy (bıdaı)
jazý ortalyǵy ( suly)
matematıka ortalyǵy ( tary)
shyǵarmashylyq ortalyǵy ( kúrish)
Ortalyqtardyń tapsyrmasy:
Oqý ortalyǵy.
Rólge bólip oqý

Jazý ortalyǵy.
«As atasy - nan» taqyrybyna myna tirek syzbalar arqyly shyǵarma jaz:
a) Kúzgi tabıǵat: sarǵylt tartyp japyraq, maýjyrap barqyt qońyr kúz, sap – sary kilem tóselgen sıaqty, shyq tamshylary monshaqtaı, bulttar á) As atasy nan, kúlim qaqqan adamdar, kúz – qaýyrt jumystyń kózi.

Matematıka ortalyǵy.
1. Arman men Aıgúl Omar ataıǵa daqyldardy mashınaǵa tıisti. Olar túske deıin 50 qap, al tústen keıin odan 10 qap artyq tıedi. Olar barlyǵy qansha qap tıedi?
2) Omar ataı Arman, Marat jáne Aıdosqa kúrish, bıdaı, tary berdi. Arman tary, kúrish almady. Marat tary alǵan joq. Al Aıdos bolsa Arman men Marattyń almaǵandaryn aldy. Balalar qandaı ónim aldy?
Shyǵarmashylyq ortalyǵy.
Kúrish, tary bıdaı, suly týraly óleń, jumbaq, maqal qurastyryp, oqyp berý.
Ortalyqtardyń jaýaptaryn tyńdap, olardy tolyqtyrý. Jaýap bergen ortalyqtyń jumysyna basqa ortalyqtyń oqýshylaryn qatystyrý. Basqa ortalyqtaǵy oqýshylar jańa sabaq boıynsha ózderi túsinbegen suraqtaryn qoıýǵa bolady.

Qosymsha tapsyrma:
Sur bult túsi sýyq qaptaıdy......,
..... bolyp, dymqyl tuman...... basqan.
Bilmeımin..... ma,..... ma,
Jylqy oınap,....... qashqan,........ jarysqan.
A. Qunanbaev.
Jumbaqtar sheshý.
Alystan kórsem aq tas
Jaqynnan kórsem – dámdi as. (Kúrish)
Uzyn murtty sarylar,
Qoınynda nany bar (Bıdaı)
Kún kórgende pisem deıdi,
Pisken boıdan túsem deıdi. (Alma)
Túımedeı qyz,
Túımedeı qyzdy jylatar. (Pıaz)
Asyl bolmasa da jasyl.
Qyp – qyzyl qany asyl.
Qyz bolmasa da shyraıly,
Ósedi jerge shuraıly. (Qyzylsha)
Quıryǵy jasyl, qyzyl qoraz,
İnge tyǵylyp uzyn qoraz. (Sábiz)
Tıtteı qazannyń túbi tátti. (Jańǵaq)
Jartysyn ektim, bútinin aldym. (Kartop)
Jetpis qabat jeıdesi,
Tamaq bizge keıde osy. (Oramjapyraq)
Kómgen jalǵyz, qazǵanda san qyz. ( Kartop)
Shyraıly qyzyń, muryny uzyn. (Sábiz )
40 qabat shekpeni,
Sheshken janǵa ókpeli.
Sonyń bárin sheshken soń
Kózdiń jasyn tókkeniń. (Pıaz)
Dóp – dóńgelek doptaı,
İshi qyzyl shoqtaı.
Dámin tatyp kórseń,
Odan dámdi joqtaı. (Qarbyz)

Oı tolǵanys.
Besinshi aýyl: Bilgenge marjan, bilmegenge arzan
Jańa taqyrypty qorytý úshin Bes joldy óleń quraý tapsyrylady
1. Kim? Ne?
2. Qandaı?
3. Ne isteıdi?
4. Sóılem
5. Sınonım
Balalar biz osylaı kóptegen aýyldardy aralap, bilim eline de kelip jettik. Endeshe, bilim elin aralaıyq.

Úı tapsyrmasy: Óleńdi jattaý.
Baǵalaý: Oqýshylardy sabaqqa qatysqandaryna baılanysty baǵalaý.
-«Qonaǵyńnan altyn alma, alǵys al» degendeı búgingi sabaǵymyz aıaqtaldy. Saý bolyńyzdar!

Slaıdty júkteý

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama