InfoHub Logo

Daırabaı men Kóben degen jamaǵaıyn baıdyń arasy jaqsy bolmapty deıdi. Mundaı qyrbaılyqqa sebepshi Kóbenniń sholjyń bolyp ósken jalǵyz balasy bolsa kerek. Kóben baı ózimen ıyqtas Qanjyǵaly baıynyń Ajar deıtin qyzyn balasyna alyp bergen. Qyz alarda bolatyn jón-joralǵyda Daırabaı kúıeý joldas bolyp barady. Kóben baıdyń bos belbeý, bolbyr ulyndaı emes, eti tiri Daırabaıdyń Ajar qyzben ázil-qaljyńy jarassa kerek. onyń ústine Ajar ónerge ińkár, sezimtal qyz eken. Daırabaıdyń ásem sazdy kúılerine yntyǵyp, janynan shyqpaı qoıady. Keıin, kelin bolyp túsken soń da, Daırabaıdy aýzynan tastamaı, oraıy kelse, arnaıy shaqyrtyp, ónerin tamashalap júredi.

Osynyń bárine Kóben baıdyń balasy ishteı qyzǵanysh jasap júredi eken, bir kúni Daırabaıdyń kózinshe Ajardy taıaqqa jyǵady. Mundaıǵa shydaıtyn Daırabaı ma, ári-beri ara túsip, basý aıtqan eken, bolmaǵan soń mytyp-mytyp jiberedi ǵoı. Buǵan qorlanǵan baı balasy baıbalam salyp, «óz úıimde sabap ketti» dep daýryǵyp, onymen qoımaı, «Ajar men Daırabaı ashyna eken» degendeı qaýeset taratady.

Kóben baı balasynyń jaıyn biledi. Biraq óz qolyn ózi kessin be, ashý ústinde zań oryndaryna júginip, is júrgizip, qattatyp-shottatyp degendeı, ulyqtarǵa malyn shashyp, Daırabaıdy Aqmolanyń túrmesine túsiredi. Munymen de tynbaıdy, Daırabaıdyń ózi baptap, qulyn kezinen baýyr basqan júırik kók aty bolady eken, Kóben baı ony da ıemdenedi. Daırabaıdyń inisi Shaqabaı aǵasynyń kók atyna talasyp, qarsylyq kórsetken eken, Kóben baı keýdemen qaǵyp, jeńistik bermeıdi. «Aıybyn jýyp, túrmeden shyqqan soń, óz qolymnan alady» deıdi.

Sóıtip júrgende Nura boıynda úsh júzdiń basy qosylǵan bir áıdińger as bolyp, Daırabaıdyń kók aty birinshi keledi. Biraq Daırabaıdyń esimi aýyzǵa alynbaıdy. Jurt «Báıgeden Kóbenniń kók aty keldi» dep biledi. Shaqabaı «jaraıdy, ataǵy aýylǵa ortaq qoı» dep, daý shyǵarmaıdy. Munyń qadirin biletin Kóben baı bar ma, kók attyń báıgesine alǵan qyrýar syı-sıapattan Shaqabaıǵa sabaqty jip buıyrmaıdy.

Mine, osy oqıǵanyń bári jip-shyrǵasy shyqpastan túrmedegi Daırabaıǵa jetip jatady. Daırabaı bolsa yzaǵa býlyǵyp, shydaı almaı, aqyry esebin taýyp túrmeden qashyp shyǵady. Sol betinde boı tasalap inisi Shaqabaıdyń úıine jetedi. Sonsoń, es jıyp, ózine-ózi kelip alǵan soń, Kóben baıdyń ıeligine aınalǵan kók atyn túndeletip urlanyp baryp minedi de, Toqyraýyn boıynda Tobyqty Qubyltaı degen úlken naǵashysy /Daırabaıdyń ákesiniń naǵashy jurty/ bolady eken, solaı qaraı tartyp otyrady ǵoı. Jolaı qalyń Qarakesekke qonys bolǵan Qyzyltaýdyń saı-salasyn qýalap júrip otyryp, bir bulaqty alqapqa kelgende tizgin tartady. Sol jerde Qyzyltaýdyń qalyń qyrtys saı-salasynda jol baqqan urylarǵa tap bolyp, Daırabaı aıaýly kók atynan aıyrylady. Sodan shybyn janyn olja kórip, júdep-jadap, naǵashysy Qubyltaıdyń aýylyna jetedi.

Naǵashy jurttyń kóńilinde kóleńke bola ma, beınet shegip, qorlyq kórip jetken Daırabaıdy alaqandaryna salyp qarsy alady. Esin jıyp, ózine-ózi kelgen Daırabaı keshikpeı-aq ónerimen tóńiregine jaǵyp, Toqyraýyn boıyndaǵy eldiń qadirli qonaǵyna aınalady. Onyń ústine bul óńirdegi Qyzdarbek, Itaıaq bastaǵan dáýlesker kúıshilermen tanysyp, nebir sher tarqatar sulý suhbattar qurady. Qanatty ónerlerin ortaǵa salyp, kúıqumar qaýymnyń qulaq quryshyn qandyrady.

Osyndaı bir, shabytqa tuǵyr bolǵan bas qosýda Daırabaı óziniń arttaǵy ómirin esine alyp, ishteı shamyrqana tolǵanyp bir kúı tartady. Buryn estimegen, ásem sazdy tyń sarynǵa eleń etken tyńdaýshy jurt «Bul ne kúı?» degende, Daırabaı: «Bul meniń basymdaǵy gáp qoı, kúıdiń atyn «Daırabaı» dese de bolar», — depti.

Toqyraýynnyń quıma qulaq dombyrashylary sol jerde «Daırabaı» kúıin qaǵyp alyp, qoldan-qolǵa tarata tartyp ketip edi deıdi.

Daırabaı osy joly Tobyqty ishindegi Kámshat degen qobyzshy qyzben kóńil jarastyryp, bas quraıdy. Sodan aýyly irgeles jatqan Kóben baıdan seskenip, boı tasalaý úshin ońtústikke qaraı ketken. Daırabaıdyń qalǵan ómiriniń Qarataý óńirinde, Shý alaby men Syr boıyna ótýiniń sebebi osy edi deıdi kóne kóz qarttar.

---