InfoHub Logo

Din –adam men Qudaı arasyndaǵy ózara baılanys arqyly adam ómiriniń mánine aınalǵan sana formasy bolyp tabylady. Qaı halyqty, qaı ultty alsaqta, sonyń negizgi mádenıetiniń rýhanı dińgegi –din bolyp keledi. Ol dinge senýshilerdiń óz senimderine qatysty bolyp keledi. Jáne de onyń ózindik bir alatyn orny bar. Iaǵnı, ol qoǵamdyq ómirde, áleýmettik toptarda óz ornymen erekshelenedi.   Al mádenıet bolsa –  ol adamnyń aqyly men sanasy men jáne óz qolymen jasaǵandary. Jalpy mádenıet –  bul tarıhı qubylys bolyp tabylady. Ol qandaı da bir qoǵamdyq jaǵdaılarǵa  baılanysty onyń  dárejesi de  ózgerip otyrady.  Jalpy osy ejelden qalyptasyp kele jatqan dáýirlerdiń almasýy osy mádenıettiń  mazmuny men formalaryna aıryqsha tolyqtyrýlar engizdi.  Mádenıettiń júıe qurastyrýshy faktory retinde dindi dep anyqtap kórsetýge bolady. Sonymen birge osy qoǵamdyq qubylystardyń ishindegi eń kúrdelisi din bolyp eseptelinedi.

        Din-  eshqashan adam tańdamaıdy. Adam árqashan  belgili bir senimmen ómir súre bilýi kerek. Jalpy, din – Alla Taǵaladan. Al mádenıet – adamnan. Al adamdy basqaratyn nárse ol-din.   Al adam – mádenıetti basqarady.  Egerde osy mádenıet adamdy basqaratyn bolatyn bolsa, onda admgershilik, adamshyldyq uǵymdary joıylady. Sebebi, adamdy mádenıet basqara almaıdy. Jáne de ol úshin jaratylmaǵan dúnıe bolyp keledi. Ol tek  adamǵa qyzmet etýge jaralǵan. Negizi mádenıet – forma, al din – maǵyna dep aıtýǵa bolady.   Jalpy mádenıet tek qana osy dúnıege qyzmet ete alady.  Al din jalpy eki dúnıege de qatysty bolyp keledi. Ol  eki dúnıeniń de máselesin sheshedi. Sonymen birge Barlyq álemdik dinder Qudaıdyń jalǵyz ekendigin moıyndaıdy. Sol sebepti, kóptegen dinderde ózara syıyspaýshylyǵy dinniń túpki maqsaty men shynaıy aqıqattardy ózgertýden shyǵyp otyrady.   Din – izgiliktiń basty belgisi bolyp keledi.  Adamdardy ımandylyqqa shaqyratyn basty qural dep bilemiz.

 Sonymen birge, din  men mádenıettiń araqatynasynyń erekshelikterin túsinýde ártúrli kózqarastar qalyptasqan. Jalpy, kóptegen oıshyldar dindi rýhanı mádenıettiń eń joǵary qundylyǵy retinde qarastyrǵan. Jáne de, din men mádenıettiń araqatynasy máselesin anyqtap kórsetken.  Din men mádenıettiń qarym-qatynasy jeke tulǵanyń jetildirilýimen birge qoǵamdyq ómirdiń ózgerýi jaǵdaıynda qundylyq baǵdarlar júıesi arqyly júzege asady.  Mádenı qundylyqtardyń mazmuny dinı sana men anyqtalady. Sonymen birge, olarǵa  sáıkes mazmunmen toltyrylǵan dinı dúnıetanym aınalasynda uıymdastyrylady.

        Qorytyndylaıtyn bolsaq, dinsiz qoǵam bolmaıtyndyqtan, dinsiz mádenıette bolmaıdy. Al dinniń basty maqsaty- ol adamnyń rýhanı jetilýine jáne onyń Jaratýshyǵa degen senimi bolyp keledi. Din - ol mádenıet. Al din men mádenıet bir-birimen ushtasa kele qoǵamdy izgilikke shaqyrady. Din mádenıettiń ajyramas bóligi bolyp tabylady. Árbir mádenıettiń júıe qurastyrýshy faktory retinde dinniń rólin anyqtaýǵa bolady. Adamdardyń qoǵamdyq ómirde erteden kele jatqan rýhanı jáne materıaldyq qundylyqtarynyń qamtamasyz etilýi ol ıaǵnı mádenıet bolyp keledi. Jalpy rýhanı mádenıet jáne materıaldyq mádenıet ekeýi  bir- birimen tyǵyz qarym-qatynasta. Adam eń birinshi materıaldyq jaǵdaıyn qanaǵat etpese, rýhanılyqqa aıaq basýy múmkin emes. Al din bolsa, osy rýhanı mádenıetimizdiń erekshe bir salalarynyń biri.

 

                                                                                                            Ál –Farabı atyndaǵy QazUÝwwwkaznu.kz, dintaný mamandyǵy 3kýrs Seıtnur A.B

                                                                                                                                                                                                      Fılos.ǵ.k Kantarbaeva J.Ý

---