InfoHub Logo

Burynǵy ótken zamanda bir jigit ańǵa shyǵyp, qus salyp júredi eken. Bir kúni bıik bir tasqa kelip otyrǵan kók qusty kóredi. Qustyń qasyna jaqyndap barady. Biraq, qus ushpaıdy.

«Bul ne qylǵan qus?» degen oımen ustap alyp qarasa, onyń qanat, quıryǵy julynǵan eken.

Kók qusqa raqymy túsip, jigit ony úıdegi atasyna aparyp kórsetedi.

Atasy qusqa qarap otyrady da:

— Balam, bul qusty on bes kún baq. Sonan soń qalaǵan jaǵyna ushyryp jiber, – deıdi.

Jigit atasynyń aıtqanyn istep, qusty on bes kún baǵady. Osy kúnderdiń ishinde qusqa jańadan quıryq, qanat shyǵady. On besinshi kúni jigit:

— Qalaǵan jaǵyńa ushyp kete ber, – dep, qusty qoıa beredi.

— Maǵan jasaǵan jaqsylyǵyń úshin raqmet. Eger basyńa bir qıynshylyq tússe, meni taýyp al, men pálen jerde turamyn, – dep, kók qus meken-jaıyn aıtyp, alǵysyn bildirip ushyp ketedi.

— Jaqsy, kerek ýaqytta taýyp alarmyn, – dep, jigit qala beredi.

— Qosh, jigit! – deıdi de kók qus kókke kóterilip, kózden ǵaıyp bolady.

Biraz ýaqyt ótkende, jigittiń atasy da, anasy da qaıtys bolady. Ózi maldan, baqtan aıyrylady. Kıýge kóılek, ishýte tamaq tappaı qalady. Endi ol baıaǵy kók qusty izdeýge májbúr bolady. Birneshe kún jol júrgennen keıin, onyń aldynan bir adam shyǵady.          Jigitke jolaýshy:

— Qaıda bara jatyrsyń? – deıdi.

— Kók qus degen dosym bar edi. Sony izdep bara jatyrmyn. Onyń aýyly qaı jerde ekenin bilmeısiń be? – dep jigit suraıdy.

— Bilemin, aýyly uzaq emes. Ony ne qylasyń?

— Maldan, baqyttan aıyryldym. Ol dosym edi. Kómek suraıyn dep bara jatyrmyn.

— Olaı bolsa, kók qustyń úıine barǵanda, úlken bir sandyqqa salynǵan kishkene kók qobdıshasy bar, sony sura. Sony alsań – baqytty da, baı da bolasyń.

— Jaqsy, – dep, jigit jolaýshyǵa alǵysyn aıtyp, jolyn jalǵastyrady.

Erteńine jigit dosynyń aýlyna jetedi. Kók qus izdep kelgen dosyn ábden syılap kútedi. Kıindirip, toıyndyrdy. Jigit dosynyń úıinde biraz ýaqyt bolady. Qaıtatyn mezgil jetkende:

— Alys jerden aryp-talyp kelgen ekensiń. Ne buıymtaıyń bar, dostym? – deıdi kók qus.

— Men senen mal da, jan da suramaımyn. Tek qana úlken sandyǵyńnyń ishindegi kishkene kók qobdıshańdy berseń boldy, – deıdi.

— Meniń kók qobdıshamnyń baryn qaıdan bildiń, bireý aıtty ma?

— Joq, eshkim aıtqan joq. Ózim bildim, – dep, jol-jónekeı kezdesken jolaýshy týraly aıtpaıdy.

— Qımas dosym ediń, bereıin. Biraq, qobdıshany úıińe jetkenshe ashpa.

— Jaqsy, – dep, kók qobdıshany qoltyǵyna qysyp, jigit eline qaıtady.

Birneshe kún jol júrgennen keıin shydamy taýsylǵan ol:

— Bul qobdıshanyń ishinde ne bar eken? – dep ashyp kóredi. Sol kezde ishinen pyr etip eki kepter ushyp ketedi. Jigit izinen qýyp júrip, bireýin ustap alady. Endi ekinshisin ustaı bergende, aldynan kókjal arlan bóri shyǵa kelip, jigitti basyp ozady da shap berip kepterdi ustap alady. Sonda jigit bórige jalynyp:

— Dosymnan surap alyp kele jatyr edim. Kepterimdi ózime qaıtaryp ber, – deıdi.

— Kepterińdi ózińe qaıtaryp berer bolsam, bir jyldan keıin ózińdi jeımin, – deıdi bóri aıbattanyp.

— Ózimdi jeseń de dosymnan alǵan kepterimdi jeme, qaıyryp ber, – deıdi jigit.

— Jaqsy, ýádeńde tur! Bir jyldan keıin oralamyn, – deıdi de bóri kepterdi qaıtaryp berip, jónine ketedi.

Jigit kepterdi qobdıshaǵa salyp, birneshe kún jol júredi. Úıine kelip, sandyqty ashady. Eki kepter eki jaqqa ushyp baryp, úıdiń eki esigine qonady. Sálden soń úıdiń ishi qulpyryp, ózinen-ózi neshe túrli taǵamdar paıda bolady. Osy kúnnen bastap jigit baıı bastaıdy.

Kún artynan kún, aı artynan aı ótedi. Baıaǵy bóriniń keletin ýaqyty jetedi.

— Búgin kelip jeıdi ǵoı, – dep, jigit qorqyp jatqan kezinde, bireý kelip, eki ıyǵynan kótere aspanǵa alyp ushady.

Birazdan soń tars etip atylǵan myltyqtyń daýysy estiledi. Qatty qorqyp qalǵan jigit sóıleı almaı, tili kúrmelip qalady. Bir ýaqytta esin jıyp, óz-ózine kelgen ol kózin ashyp qarasa, qarsy aldynda baıaǵy kók qus otyr eken.

— Dosym bola turyp, meni nege munsha qorqyttyń? – deıdi jigit kók qusqa.

Sonda qus:

— Dostym, meni durys túsinbediń. Men seni qorqytqan joqpyn, dostyq jasadym, – dep áńgimesin bastaıdy. — Ótkende kezdesken kókjal bóri sıqyrshy aǵam edi. Baıaǵyda meniń qanat, quıryǵymdy julyp, elsiz jerge tastap ketken de sol bolatyn. Sol kezde sen meni taýyp aldyń. On bes kún baǵyp, kúshime keltirdiń. Qanat, quıryǵymdy jetildirdiń. Dostyq kómek kórsettiń. Men de saǵan dostyǵymdy bildirip, eshkimge bermeı júrgen qobdıshamdy berdim. Biraq, ázázil aǵam aramyzǵa qystyryldy. Ol ómir boıy meni kúndep keledi. Jolyn taýyp maǵan jamanshylyq jasaıdy da júredi. Meniń saǵan sol qobdıshamdy bergenimdi bilip qoıyp, kepterdiń eń bolmasa bireýin alyp qalmaq bolǵan. Al, ol ǵajaıyp kepterler bir-birinsiz kúshinen aıyrylar edi.

Sonan soń ol ekeýimizdiń jaqyn dostyǵymyzdy sezip, seni óltirmek boldy. Osy oıyn bilip, men seni qutqaryp qalýǵa asyqtym. Ormanda ań aýlap júrgen ańshylardy izdep taýyp, aǵamnyń izine saldym. Biraq, olardyń der kezinde úlgermeıtinin sezip, endi jalmaıyn dep turǵan jerinen ushyp kelip, seni aspanǵa ala ushqanym - sol. Eger osy kezde qatty shoshytyp alsam, keshire gór, – deıdi sózin aıaqtap.

— Joq, o ne degeniń? Qaıta, men saǵan úlken alǵysymdy aıtpaqpyn. Sen bolmaǵanda, meniń ómirim áldeqalaı bolar edi. Osyndaı jaqyn dos tapqanyma óte qýanyshtymyn, – dep alǵysyn bildiredi. — Dostym, endi aǵańmen ne bolǵanyn aıta qoıshy? – dep suraıdy.

— Men seni aspanǵa kóterip ketken kezde, ańshylar da kelip jetip, ony ustap alyp ketti. Endi maǵan eshqashan da jamanshylyq jasaı qoımas, — dep kók qus jaýap beredi.

Osy kúnnen bastap eki dos baqytty ǵumyr keshipti. Kómek kerek kún týa qalsa, bir-biriniń qasynan tabylady eken.

Olardyń dostyǵyn jurt balalaryna ónege etip aıtyp otyratyn bolypty.

---