InfoHub Logo

Ertede Buldy mergen degen ańshy bolypty. Ózi ári mergen, ári qarýly, aqyldy, erjúrek adam eken.

Bir kúni ol ańǵa shyǵady. Kúni boıy júrip, bir de bir ań kezdestire almaı sharshaǵan Buldy mergen bir aǵashtyń kóleńkesine kelip dem alady.

Osylaı qarsy aldynda aǵyp jatqan bulaqqa qarap otyryp, onyń arǵy jaǵasynan jarqyrap kórinip turǵan bir nársege kózi túsedi. Baıqap qarasa, úlken jartastyń túbinde bir kıik jaıylyp júr eken. Múıizi kúnge shaǵylysyp jarqyraıdy. Tipti kóz qaratpaıdy. Buldy mergen óz kózine ózi senbeı, tańdana qaraıdy. Shyn kıik. Eki múıizi qaraǵaıdaı, altynnan jaralǵan eken.

Ol atyp almaq bolyp, myltyǵyn kezeıdi. Sonda altyn múıizdi kıikke til bitip:

— Sabyr et, balam! – dep, Buldy mergendi toqtatady. Sener-senbesin bilmeı turǵan ańshy kıiktiń janyna keledi.

Ol ań aýlap júrip buryn-sońdy mundaı ǵajapty kórmegen edi. Bul kezdesý ony qatty tań qaldyrady.

Bir mezette kıik altyn múıizdi, aq saqaldy shalǵa aınalady. Ústindegi kıimi kúmisteı jarqyraıdy. Al, eki altyn múıizi sol qalpynda qalady. Buldy mergen bul ǵajapqa tańdana qaraıdy.

— Osy taýda Buldy mergen degen ataqty ańshy batyr bar-tyn. Sony izdep shyǵyp edim. Ony bilmeısiń be, balam? – deıdi aq saqaldy shal.

— Siz izdegen Buldy mergen men bolamyn! – deıdi ańshy.

— Ruqsat bolsa, balam, seni izdep shyqqan sharýamdy aıtaıyn.

— Aıtyńyz, – deıdi mergen.

— Meniń balam – jer asty eliniń hany. Qalamyzǵa jaqyn jerde tereń saı bar. Jıyrma jyl boldy, sol saıdy bir jeti basty aıdahar mekendep keledi. Juma saıyn bir ul, bir qyz, on mal alǵyzyp jeıdi. «Salyǵyma kónbeseń, búkil qalań men adamyńdy jutamyn», dep qorqytady. Sol saıdyń mańyna barǵan adam bolsyn, mal bolsyn, áıteýir jany bardy tiri jibermeıdi. Osy qarǵys atqyr aıdaharǵa eshkimniń de kúshi jetpeı qoıdy. Talaı erjúrek batyrlarymyz mert boldy. Elimizdegi kóripkel qarıa «Ony tek Buldy mergen ǵana jeńedi» degen soń, halqymyzǵa bir jaqsylyq bola ma dep, ózińdi izdep shyǵyp edim! – deıdi aq saqaldy shal. Altyn kıik múıizdi shaldyń áńgimesin estigen Buldy mergen:

— Malǵa ý jaǵyp, aıdahar jatqan saıǵa jibermeısizder me? Sony jutsa, ýlanyp óledi! – dep usynysyn aıtady.

— Ony jasap kórdim, balam. Jaýyz ýdan ólmedi. Halqymdy jutyp taýysatyn boldy. Qolyńnan kelse, kópshilik úshin aıanba, shyraǵym! – deıdi shal.

— Jaraıdy! – dep, Buldy mergen saýyt-saımanyn daıyndap, altyn múıizdi shalǵa ilesedi.

Olar jer ústi men astyn jalǵastyratyn úńgirden ótip, qarttyń qalasyna keledi. Kelisimen, Buldy mergen boıyna bar kúshin jınap, qolyna júz qulash almas semser alyp, aıdahar jatqan saıǵa qaraı bet alady. Jotaǵa shyqsa, boran soǵyp tur eken. Jeldiń qattylyǵy sonshalyq, taýdyń eki shetindegi tasty ushyryp ketip jatyr. Buldy mergen qaharlanyp, semserdi beline kóldeneń ustap, kúshti leppen tartyp jatqan aıdaharǵa qaraı júredi. Surapyl boran ony ushyryp otyryp aıdahardyń aýzyna bir-aq aparady. Ótkir semser jaýyzdyń eki ezýin tilip, qımyldaýǵa shamasyn keltirmeı óltiredi. Artynsha alaı-dúleı soqqan boran da toqtaıdy. Bul boran aıdahardyń lebi eken.

Aıdahardan japa shekken jurt qýanyp, batyrdy qurmettep qalaǵa ákeledi. Qalada jurt jıylyp, úlken toı bolady. Halyq Buldy mergenge rıza bolyp, alǵys aıtady. Onyń erligin kórgen altyn múıizdi shal:

— Sen óziń sharýanyń balasy ekensiń. Ań aýlap qana tirshilik etetin kórinesiń. Eger qarsy bolmasań, osy jerde qal. Bizde dúnıe, mal degen jetedi. Júr, kórseteıin, – deıdi. Batyr oǵan eredi. Qaladaǵy búkil úlken saraılar handiki eken. Bárin de altynnan jasatypty. İshi tolǵan asyl jıhaz. Tek, osyndaı óte baı saraılary bar qalanyń kóshesinde qaıyrshylar kóp eken. Olarǵa han eshqandaı kómek kórsetpeıtin sekildi. Jalǵyz altyn múıizdi shal ǵana balasynan jasyryp, qaıyrshylarǵa azdap qarasatyn kórinedi.

Osy kórinisti kórgen Buldy mergen qatty oılanady. Ol elin, ondaǵy kári áke-sheshesin, kórshilerin esine túsiredi. Olardyń bárin Buldy mergen ań aýlap asyraýshy edi. Endi olardyń kórgen kúni ne bolmaq. Solardy oılap batyrdyń qabyrǵasy qaıysady.

— Osynda qal, balam. Asyl dúnıe - mynaý. Seniń bizdiń elde qalǵanyńdy han da jek kórmeıdi. Oǵan birinshi ýázir bolasyń. Búkil halqymyzǵa bıligiń júredi, – deıdi, taǵy da altyn múıizdi aq saqaldy shal.

— Joq! Aqsaqal, elime qaıtaıyn. Asyl dúnıe óz elimnen de tabylady. Bul usynysyńyzǵa raqmet! Sizdermen birge qala almaımyn, – dep, Buldy mergen altyn múıizdi shaldan ruqsat alyp, eline qaıtady.

Óz jerine qaıta oralǵan Buldy mergen týǵan jerdiń qandaı ystyq bolatynyn túsinedi. Eli úshin qyzmet kórsetýden jalyqpaı, burynǵysynsha ań aýlap, aýylyn asyrap turyp jatady.

---