InfoHub Logo

         Burynǵy kezde bir baı bolady, baıdyń jalǵyz balasy bolady. Baı balasyna ýaqtyly qalyń bermeıdi. Bala erjetken soń, qurbylary:

         — Eı, sen bizben júrseıshi, bálenshe baıdyń qyzyn alyp bereıik,– deıdi.

         — Barmaımyn, – deıdi bala. «Barmaımyn» degen soń qurdastary odan kúder úzip: «Qyzteke, qyzteke» dep mazaqtaıdy. Bir kúni osy ósekti balanyń áke-sheshesi estıdi. «Dúnıeqor baı jalǵyz balasyna áıel ápermeıdi» degen sóz elge de taraıdy. Balasyn shaqyryp alyp baı: «Óziń súıip tańdap áıel al, dáýletim jetedi. Tórt túlik maldan saýda iste, bosqa júrme, tóńirekti tórt aınalyp shyq»,– deıdi.

         — Jaraıdy, – deıdi balasy. Mal alady, qasyna jylpyń jigitterdi qosyp alady. Bir saparǵa shyǵyp, qyz taba almaı qaıtyp oralady. Kúnniń batysyna da barady, shyǵysyna da barady, eshteńe taba almaıdy. Dúnıeni tórt aınalady, sulý qyz tabylmaıdy. Sonda ákesi:

         — Eı, shyraǵym, bul qalaı boldy? – deıdi.

         — Áke, men áıel almaımyn, – deıdi bala.

         — Onda enshińdi al da ket, – deıdi ákesi. Balasy «Jaraıdy» dep, esiktiń aldyndaǵy jańadan buzaýlaǵan sıyrdy, tórdegi altyn janat ishikti suraıdy. Ákesi barlyǵyn da beredi. Qalǵandaryn alyp, bala sapar shegedi. Bir jerge kelip turaqtaıdy. Bir kúnderde balanyń úıine bir aq sáldeli jolaýshy shal keledi. Shal bir kelgende úsh ret keledi. Úshinshi retinde ol:

         — Úlkenge nege kishilik jasamaısyń?–deıdi.

         — Olaı bolsa, aqsaqal, jol bolsyn, qaıda barasyz? – deıdi bala.

         — Jegjat aralap baram,– deıdi shal.

         — Bala,  nege  aıdalada  otyrsyń,– deıdi shal azdan soń.

         — Áke-sheshem qýyp jiberdi,– deıdi bala.

         — Nege? – dep suraıdy shal.

         — Áıel almaısyń dep qýdy.

         — Nege áıel almadyń?

         — Eki dúnıelik áıel kezdespeıdi, bir dúnıelik áıel alǵym kelmeıdi, – deıdi bala. Shal aıtady:

         — Onda seniń jaıyń aýyr eken. Eki dúnıelik áıel bul dúnıede úsheý ǵana. Onyń ekeýi týdy, bireýi týǵan joq. Onyń bireýi kempir ony sen almaısyń, bala-shaǵasy bar. Ekinshisi bireýge tıgeli jatyr. Súıgeni bar, saǵan tımeıdi. Al, úshinshisi joq, sen qalaı almaqsyń? – deıdi qart.

         — Endeshe, otyra berem,– deıdi bala. Shal aqylyn aıtady:

         — Kúıeýge tıgeli jatqan qyzǵa qaıyrshy bolyp bar. Sen barǵanda ońasha otaýda bolar. Barǵanda sen baýyrsaqty, bergen etti tatpaı «eneme ber» dep, ózine bere sal. Qyz ben jigit otaýda ońasha qalǵanda saǵan «ket» dep aıtar, urar, soǵar. Sen sonda da ketpe. Qyz ben jigit uıyqtaǵanda bar da qyzdyń arqasynan qushaqta. Qyz «munyń qalaı» dep surar. Sonda sen: «Seniń munyń qalaı, eki dúnıelik er bolmasa, bir dúnıelik erge tımeımin degen sertiń qaıda, eki dúnıelik eriń men emes pe edim, bir  dúnıeligiń ol emes pe edi» de. Sonda qyz, «solaı ma edi» der, – depti shal. Jigit jolaýshy qarttyń aıtqanynyń bárin isteıdi. Sonda burylyp kelip qyz jigittiń moınynan qushaqtaıdy, jigit te qushaqtaıdy. Eki qushaq jabysyp qalady.      Bul kezde irge jaqtaǵy kúıeýi:

         — Munyń qalaı, – deıdi. El jınalyp qalady. Ekeýin ajyrata almaıdy. Jınalǵan el ár túrli úkim aıtady. Aqyry ekeýin jurtqa tastap ketedi.

         Úsh kún ótken soń qushaqtary ajyrap, baıaǵy sıyr arqandalǵan jerge kelip otyra beredi. Bul jerge bir kúnderde kerýenshi saýdagerler keledi. Bir adam kelip bulardan ot alady. Ol kerýen basshysyna aıtady:

         — Erkegi onsha emes, áıeli sulý eken, – deıdi. Bári osy ekeýine keledi. Áıeldiń sulýlyǵyna tamsanyp, eshteńe demeı qaıtyp ketedi. Erteńine áıel kúıeýine aıtady:

         — Áı, ishikti tórge qystyryp qaıtemiz, sen kerýenshilermen baryp, bazarǵa satyp kel, – deıdi. Jigit:

         — Jaraıdy, – dep kerýenshilerge eredi. Jaıaý júredi. Jolda bir baı myrzasyn jolyqtyrady.

          — İshikti satasyń ba? – deıdi ol. 

         — Satamyn, – deıdi jigit.       

         — Ne suraısyń?

         — Astyńdaǵy atyńdy berseń bolady. Myrza atyn beredi. Kerýenshiler:

         — Qudaı  atsyn, bálen shárige barǵanda bul ishigiń úsh at bolatyn edi, munyń ne? – deıdi.

         — Onyń keregi joq, – deıdi jigit.

         — Áıeliń seni bizge amanat etip edi, buldap sata almaǵanyń ne? – deıdi kerýenshiler.

         — Joq, áıelim eshteme demeıdi,– deıdi jigit. Eki jaǵy jatyp turyp eregisedi. Ári  ketip   bara jatsa, bir paqyr kez bolady.

         — Atyńdy satasyń ba? – deıdi paqyr. Sóıtip, jigit atty sıyrǵa aıyrbastaıdy. Kerýenshiler:

         — Atyń qaıda? Qudaı urdy, sen áıelińnen   aıryldyń – dep, olar taǵy eregisip qalady.

         — Áıelim eshteńe demeıdi. Dese, barlyǵy seniki bolsyn,– deıdi jigit. Jolda qaıyrshyny kezdestiredi. Sıyrdy sonyń tymaǵyna aıyrbastaıdy. Taǵy da eregis bolady. Jolda daýyl bolyp, tymaǵyn teńiz jeli alyp ketedi. Kerýenshiler bazardan qaıtyp oralady.  Sulý áıeldiń kúıeýi qur alaqan qaıtady. Áıel:

         — Jigitim, malyń bazarly boldy ma?– deıdi. Jigit ne bolǵanyn aıtyp beredi.

         — İshikti atqa satqanyń durys bolǵan, at–adamnyń qanaty ǵoı. Sıyrǵa aıyrbastaǵanyń da jón, sútke sút qosylady, elge el qosylady. Tymaqqa aıyrbastaǵanyń tipti jaqsy bolypty, jigittiń basy túzelmeı isi túzelmeıdi deýshi edi, basyńdy túzegeniń oryndy eken. Tymaǵyń sýǵa ketkeni basyńa tóngen bir báleniń ketkeni, endi isiń ońalady eken,– deıdi áıeli renjimeı. Kerýenshiler jigitke de, áıelge de razy bolyp artynyp-tartynyp kele jatqan dúnıelerinen bólip beripti.

---