InfoHub Logo

Ońtústik Qazaqstan obylysy
Shardara aýdany
№ 16 kolej stýdenti   
Oryndaǵan: E-45 top stýdenti Joldybaı Ótemurat Muratuly

 

Qyshqyldardyń sýdaǵy eritindisinde olardyń ıonǵa ydyraıtyndyǵy belgili, ıaǵnı

HAn⇒H⁺+An^-

Le-SHatele sharty boıynsha eritindide sýtek ıondarynyń artýy, tepe-teńdikti sol baǵytqa qaraı yǵystyrady. Demek, eritindidegi rN kórsetkishiniń kishireıýi, dıssosıasıaǵa ushyramaǵan qyshqyldar shamasyn arttyrýy tıis. Osy shamalardy sandyq turǵyda sıpattaý úshin, qyshqyldardyń ıonǵa ydyraǵan jáne ydyramaǵan bólshekterin paıdalanyp esepteýler júrgizedi.

Kyshqyldyń ıonǵa ydyramaǵanyn [NAn], al bastapqy konsentrasıasyn S_HAn dep belgilesek, onda dıssosıasıaǵa ushyramaǵan bóligin α₀-dep esepteýge bolady, ıaǵnı:

α₀= [NAn]/S_HAn

Al, ıonǵa ydyraǵan bóligin túzilgen anıondar mólsherin jalpy konsentrasıaǵa bólý arqyly anyqtaıdy:

α₁= [An^-]/S_HAn

Keltirilgen eki shamanyń qosyndysy birge teńeletini málim, ıaǵnı:

α₀₊α₁=1 jáne [NAn]+[An^-]=S_HAn

Olaı bolsa

α₀= [NAn]/ [NAn]+[An^-]

α₁= [An^-]/ [NAn]+[An^-]

Teńdiktiń oń jaǵynyń alymyn da bólimin de músheligine kóbeıtip jibersek, tómendegideı órnekter alamyz:

α₀= [N⁺]/ [N⁺]+K_HAn

α₁= K_HAn/ [N⁺]+K_HAn

Bul teńdikterden shyǵatyn tujyrym: a) eger, [N⁺] >> K_NAn bolsa, α=1, ıaǵnı qyshqyl dıssosıasıalanbaǵan túrinde ushyrasady.

á) [N⁺] << K_NAn, ıaǵnı  α=1, qyshqyl tolyq ıonǵa ydyraǵan.

6) α₀=α₁=0.5. Bul jaǵdaıda [N⁺] = K_NAn. ; rN = r K_NAn.

7-dáris Kóp negizdi qyshqyldardyń rN - máni jáne qyshqyl dıssosıasnásyna áseri

Álsiz kóp negizdi qyshqyldar sýda satylap dıssosıasıalanady. Mysaly, eki negizdi qyshqyl úshin ıonǵa ydyraý eki satyda júredi:

H₂An⇔N⁺+HAn^-    İ- satysy;

HAn^- ⇔ N⁺+An^2-    İİ -satysy.

Árekettesýshi massalar zańy boıynsha tepe-teńdik konstantasyn jazalyq:

K_I=[N⁺] [NAn^-]/[N₂An];    K_II=[N⁺] [An^2-]/[NAn^-];

Kóp jaǵdaıda eki satysyn biriktirip qaraıdy, ıaǵnı:

K=K_I=K_II=[N⁺]² [An^2-]/[N₂An];

Mundaǵy K_I - dıssosıasıalanýdyń I - satysynyń konstantasy;

K_II - dıssosıasıalanýdyń II- satysynyń konstantasy;

K - dıssosıasıalaný konstantasy.

Eritilgen qyshqyl konsentrasıasy ıondar konsentrasıalarynyń qosyndysyna teń

C_A=[N₂An]+[NAn^-]+[An^2-]

Endi, teńdeýdegi [N₂An] jáne [NAn^-] ornyna tepe-teńdik konstantasy arqyly órnektelgen mándermen almastyralyq. Ol úshin joǵarydaǵy teńdikterden [N₂An] jáne [NAn^-]-dy anyqtaımyz.

K_I*K_II=[N⁺]² [An^2-]/[N₂An]      [N₂An]=[N⁺]² [An^2-]/K_I*K_II

K_II=[N⁺]² [An^2-]/[NAn^-]       [NAn^-]=[N⁺]² [An^2-]/K_II

Teńdiktiń oń bóligin ortaq bólimge keltirip, jaqsha syrtyna [An^2-] shyǵaryp jazsaq, tómendegideı órnek alamyz:

Eritindidegi qyshqyldyń ıonǵa ydyramaǵan bóliginiń úlesi α₀, [NAn^-] - úlesi - α jáne [An^2-] - úlesi - α₂ myna qatynastan anyqtalady:

Negizdigi "n" - ge teń qyshqyl úshin osyndaı teńdikterdiń ortaq bóliminiń (n +1) - ge teń músheligi bolady. Mysaly, úsh negizdi N₃An qyshqyly úshin ortaq bólimindegi múshelik sany tórtke teńeledi, ıaǵnı:

.

Al árbiriniń úlesin esepteýde olardyń ózderi alymy bolyp tabylady. Mysaly, joǵarydaǵy úsh negizdi qyshqyl úshin [N₃Ap],  [N₂An^-]  [NAn^2-] jáne [An^3-]  úlesteri tómendegishe anyqtalady:

Bir qaraǵanda kúrdeli bolyp kórinetin teńdiktiń bólimi birdeı, al alymy joǵarydaǵy múshelikter bolyp tabylady. Aıtqanymyz túsinikti bolý úshin mysal qarastyralyq.

1 - mysal. 0,1 molárly kómir qyshqyly úshin onyń sýdaǵy eritindisindegi rN -mánin jýyqtap esepte.

Sheshimi. Kómir qyshqyly úshin

Tepe-teńdik nemese dıssosıasıalaný konstanta shamalary:

 

Demek, qyshqyldyń ekinshi satysyndaǵy dıssosıasıalaný birinshige qaraǵanda 5000 esedeı az. Olaı bolsa, sýtektik kórsetkish mánin qyshqyldyń dıssosıasıalanýynyń birinshi satysy boıynsha júrgize berýge bolady, ıaǵnı:

---