InfoHub Logo

Jol erejeni buzǵany úshin uzaq ýaqyt boıy tólenbegen aıyppul bolsa ne isteý kerek?

Kólik tizgindegen jandar úshin aıyppulǵa iligý jaqsy jańalyq emes. Árıne aıyppuldan qorǵanýdyń eń tıimdi tásili jol erejesin buzbaý. Biraq jol erejesin buzyp qoıǵan bolsa she? Onyń aıyppuly tym uzaq ýaqyt boıy tólenbegen bolsa ne isteımiz? Mundaı aıyppuldardy, onyń ishinde jol beınekameralarymen tirkelgen bolsa da, óshirtýge bolady eken. Eń bastysy, onyń eskirý merzimi ótý kerek – bul 1 jyl jáne 25 kún.

№1. Aıyppul degen ne?

Eń bastysy aıyppuldyń ne ekenin eske túsirip alaıyq. ÁQtK (ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodeks) boıynsha bul ákimshilik jazanyń bir túri, ıaǵnı memlekettik májbúrleý sharasy.

Mundaı jaza quqyq buzǵan adamdy tárbıeleý úshin jáne aldaǵy ýaqytta quqyq buzbaýǵa eskertý maqsatynda qoldanylady.

Ákimshilik jazalaý adamǵa fızıkalyq azap keltirýdi maqsat tutpaıdy. Sondyqtan aıyppuldyń azaby azaıý úshin taǵaıyndalǵannan keıin tólem jasap tastaý kerek. Al eger de aıyppulyńyz uzaq ýaqyt tólenbegen bolsa, onda kelesi tarmaqqa óte berseńiz bolady.

№2. Aıyppuldy qalaı arzanyraq tóleımin? 

Eger aıyppuldy sizge polısıa qyzmetkeri jol ústinde jazyp bergen bolsa, onda oǵan 50% jeńildik alýǵa bolady. Eger siz aıyppuldy 7 táýlik ishinde óteıtin bolsańyz, onda 50% jeńildik alasyz.

Mundaı jeńildik buryn arnaıy kameralarǵa túsip qalǵan kólikter úshin qarastyrylmaǵan bolatyn, qazir túzetýler engizilip, odan da jeńildik alýǵa bolady.

Aıta ketetin mańyzdy jaıt: siz quqyq buzǵanyńyzdy moıyndaýyńyz kerek.

№3. Aıyppuldyń bar ekenin qalaı bilemiz?

Aıyppuldy QR bas prokýratýrasynyń quqyqtyq statısıka men arnaıy esep boıynsha aqparattyq qyzmet kórsetý Komıteti arqyly tekserýge bolady. Bizdi qyzyqtyryp otyrǵan tarmaq «Óz aıyppuldaryń jaıly bil» dep atalady. Qyzmetpen qoldaný úshin jeke kýálik nemese tólqujattaǵy málimetterdi engizý qajet. Eger aıyppuldaryńyz bolsa, onda júıe sáıkesinshe aqparat beredi.

№4. Aıyppul jazasyna baılanysty qaýlynyń oryndalyp jatqanyn qaıdan bilemiz?

Endi sizdiń aıyppulyńyzdy májbúrli túrde óndirip alý jumystary júrip jatqany jaıynda bilip alý kerek. Bul ne degen sóz? Eger quqyq buzýshy oılanbastan, aıyppul tóleýden qashyp júrse, onda ákimshilik jazalaý sharasy májbúrli túrde oryndatý jumystary bastalady. Bul úrdis eki kezeńnen turady: qaýlyny iske asyrýǵa ótinish jasaý jáne ony oryndaý. Eger qaýly kúshine enip, biraq sot nemese İİD ony sot oryndaýshylarǵa bir jyldyń ishinde joldamaǵan bolsa, onda mundaı qaýly oryndalmaýy tıis. Quqyq buzýshy aıyppuldy tólemeýge quqyly.

Bul jerdegi mańyzdy másele, istiń májbúrli túrde oryndatýǵa berilgeni jaıynda quqyq buzýshy adam resmı túrde eskertilýi kerek. Iaǵnı, siz polısıadan nemese sot oryndaýshydan mór basylǵan qaǵaz alýyńyz kerek. Sondyqtan da sizdiń isińiz boıynsha atqarý jumystary júrgizilip jatqany jaıynda bilip alý qajet. Muny QR Ádilet mınıstrliginiń saıtynyń arnaıy qyzmet kórsetýi arqyly jasaýǵa bolady.

Eger bazadaǵy qaryzdar tiziminde sizdiń aty-jónińiz joq bolsa, onda aıyppuldy da óshirýge bolady. Al eger siz bazada bar bolsańyz, onda sot oryndaýshy sizdiń isti qarastyryp jatyr degen sóz. Demek, aıyppuldy óshirýge bolmaıdy jáne odan qutylýdyń jalǵyz joly – oryndaýshyǵa habarlasý, sosyn aıyppuldy tóleý.

№5. Aıyppuldy esepten shyǵarýǵa ótinishti qalaı beremiz?

Kelesi qadam polısıaǵa ótinish berýden bastaý alady. Bul quqyq buzýshylyq tirkelgen aýdannyń ishki ister departamenti bolýy shart. 1 jyl 25 táýlik ótken jazalarǵa ǵana jaramdy ekeni esterińizde bolsyn. Aıyppuldy óshirip tastaýǵa ÁQtK túzetýler kómekke keledi, naqtyraq aıtsaq, 889 jáne 890 baptar (9 qańtardan bastap kúshine endi). Eger buryn bul jeńildikter tek polısıanyń jolda salǵan aıyppuldaryna ǵana júrse, qazir beınekameralarǵa da qatysty júredi.

Ótinishti jazbasha túrde de, «Elektrondyq úkimet» portaly arqyly berýge de bolady. Ol úshin «Elektrondy ótinish jasaý» bólimine ótip, formany toltyryp mátindi faıldy nemese skanerden ótken uıǵarymdy qystyryp qoıyp, ESQ (Elektrondyq sandyq qoltańba) qoıý qajet. Eger uıǵarym joq bolsa, onda bul másele boıynsha sáıkes aımaqtyń İİD ákimshilik polısıa basqarmasyndaǵy ákimshilik tájirıbe  bólimshesine habarlasý qajet.

№6. Ótinishti qandaı formada berý qajet?

Ótinishte sizge qatysty jeke málimetter, sonyń ishinde JSN, jáne ákimshilik jaza uıǵarymy jaıynda aqparat kórsetilýi qajet. Osyndaı ótinishtiń úlgisin qorǵaýshy Djohar Ýtebekov óziniń Facebook-taǵy paraqshasynda jazdy:

İİD-na (aımaqtyq)

Aty-jóni.,

JSN

Tirkelgen mekenjaıy,

Baılanys telefondary

Uıǵarymdy oryndaýdy toqtatý týraly ótinish

«___» qańtar 2018 jyl

Aıyppuldy óteý qajettiligi jaıynda uıǵarym (uıǵarymdy shyǵarǵan ýaqyt) boıynsha men ákimshilik jaýapqa tartyldym. Ol májbúrli túrde oryndatý úshin sot oryndaýshyǵa berilmegen.

890 baptyń 1-bólimine sáıkes eger ol zań boıynsha kúshine engen kúnnen bastap bir jyldyń ishinde oryndatylmaǵan bolsa, ÁQtK aıyppuldy óteý qajettiligi jaıynda uıǵarymdy oryndaý mindetti emes. ÁQtK 889 baptyń 4-bólimine sáıkes uıǵarymdy shyǵarǵan mekeme uıǵarymdy oryndaýdy toqtatady jáne tulǵany ákimshilik jazadan bosatady. Osyǵan baılanysty uıǵarym toqtatylýy qajet, al meni ákimshilik jazadan bosatý kerek.

ÁQtK 887 babynyń 2 jáne 4 bólimderine sáıkes uıǵarymdy oryndaýdy toqtatý máselesin uıǵarymdy shyǵarǵan mekeme 3 kúnniń ishinde qarastyryp, sol boıynsha uıǵarylym shyǵarylýy tıis. ÁQtK 887 babynyń 5 bólimi boıynsha shyǵarylǵan uıǵarym dereý sáıkesinshe jeke tulǵaǵa beriledi.

Joǵaryda aıtylǵan boıynsha SİZDEN:

- meni ákimshilik jazadan bosatyp, aıyppuldy tóleý qajettiligi jaıynda uıǵarymdy oryndatýdy toqtatýdy;

- maǵan osy ótinishtiń nátıjesimen shyǵarylǵan uıǵarymnyń kóshirmesin berýdi;

- polısıa bazasyndaǵy aıyppuldy esepten shyǵarýdy ótinemin.

T.A.Á.

---